Komunalne wólby zajutřišim, njedźelu, w susodnej Pólskej

Waršawa. Pólska hotuje so na komu­nalne wólby. Lokale budu zajutřišim, njedźe­lu, wot 7 do 21 hodź. wotewrjene. 30 milionow wólbokmanych ma wuzwolić nowych měšćanostow, wjesnjanostow a čłonow měšćanskich a gmejnskich radow w cyłkownje 2 500 městach a wsach. Na dnju wólbow a hižo dźeń do toho je kóždyžkuli wólbny bój kruće zakazany.

Wólbny bój bě wšo druhe hač wostu­dły. Předsyda knježaceje narodnokon­serwatiwneje strony Prawo a sprawnosć (PiS) Jarosław Kaczyński je wudał hesło, wšitke rozsudne zastojnstwa z ludźimi PiS wobsadźić. Wotpowědnje intensiwne běchu jeho napinanja, kandidatow PiS po wšěm kraju skutkownje podpěrować.

Hłowny wojowar Kaczyńskeho bě ministerski prezident Mateusz Morawiecki. Hač do poslednjeho kućika kraja je wón minjeny čas jězdźił, zo by tamnišich kandidatow PiS ludźom předstajił a za nich wabił.

To a tamne (19.10.18)

pjatk, 19. oktobera 2018 spisane wot:

Na piwo a pomfritki so přeprosyć dała je zwjazkowa kanclerka Angela Merkel w Brüsselu. Turisća móžachu wob­kedźbować, kak wona po prěnim dnju wjer­ško­weho zetkanja EU zhromadnje z francoskim prezidentom Emmanuelom Macronom, belgiskim knježerstwowym šefom Charlesom Michelom a luxemburgskim premierom Xavierom Bette­lom w sławnym Brüsselskim Grand Place sedźeše. Zličbowanku zapłaćił je Xavier Bettel. Po njedźelnych wólbach w Luxemburgu wostanje wón drje premier.

Ze spodźiwnej maskeradu je muž w Dortmundźe spytał hosćenc wurubić. Po informacijach policije žadaše sej 33lětny w hosćencu pjenjezy. Maskěrowany bě ze spódnymi cholowami na hłowje. Korčmar a jedyn z hosći móžeštaj rubježnika přewinyć a přiwołanym zastojnikam přepodać, policija zdźěli.

Za lěpšu kwalitu wody Sprjewje

štwórtk, 18. oktobera 2018 spisane wot:

Podstupim (dpa/SN). Kraj Braniborska dźěła na zawjazowacych cilowych hódnotach za kwalitu wody Sprjewje. Prěnje naćiski k wukazam nastupajo koncen­traciju železa a sulfatow předleža a maja so nětko z hospodarskim ministerstwom wothłosować, zdźěli ministerstwo za wobswět powěsćerni dpa w Podstupimje. Z blakami zežołtni přewjele železa wodu Sprjewje, runje tak su zwyšene hódnoty sulfatowych selow problem. Jedna přičina su bywše brunicowe jamy. Wukazy maja wódnym zarjadam ze zakładom być, zo bychu cilowe hódnoty nastupajo kwalitu wody docpěli.

Porno tomu Sakska tajke konkretne předpisy njeplanuje, kaž bě z wobswě­toweho ministerstwa w Drježdźanach zhonić. Tam su přisłušne sakske hór­nistwowe a wódne zarjady we wuskim fachowym kontakće. W Sakskej nałožowane koncepty hižo skutkuja a přinošuja k tomu, poćeženja dale pomjeńšić a tak tež połoženje w Braniborskej polěpšić.

Statne hórnistwowe saněrowanske předewzaće LMBV hižo lěta na polěpšenju kwality wody dźěła. Wuspěchi přeco zaso su, problemy pak runje tak.

Wjace rentnarjow dźěła

štwórtk, 18. oktobera 2018 spisane wot:

Berlin (dpa/SN). Podźěl dźěłacych rentnarjow je minjene dźesać lět widźomnje rozrostł. Loni cyłkownje 16,1 procent ludźi w starobje mjez 65 a 69 lětami powołansce skutkowaše. Lěta 2007 bě to runje 7,1 procent, potajkim mjenje hač połojca, Zwjazkowy statistiski zarjad zdźěla. Při tym njeńdźe jenož wo to, sej k renće něšto přizasłužić. Mnozy chcedźa dale w towaršnostnym žiwjenju a w dźěłowym wobswěće wostać. Nimo toho su jich powołanske nazhonjenja dale prašane.

Kritizuje přesadźenje pomocy

Berlin (dpa/SN). Prezident Zwjazka ra­tarjow Němskeje, Joachim Rukwied, je pře­sadźenje wot Zwjazka a zwjazkowych krajow wobzamknjeneje pomocy za wot suchoty potrjechenych ratarjow kritizował. „Procedura njedowola spěšnu a skutkownu pomoc“, rjekny Rukwied dźensa w Berlinje. Burja su z tym pře­ža­dani. Nimo toho traje wšitko předołho. Prezident zwjazka ratarjow namołwja Zwjazk a kraje, pomocny program zjednorić. Po dołhej suchoće chcedźa ratarjam 340 milionow eurow wupłaćić.

Dieselowe awta zešrótować

Z wopominanskej stražu na Choćebuskich Starych wikach je rězbar Rainer Opolka wčera přećiwo namocy a hidźe demostrował. Za to je tam štyri bronzowe wjelče plastiki a informaciske tafle nastajił. Braniborski wuměłc je wjelki hižo we wjacorych městach­ Němskeje wustajał, naposledk před monumentom Karla-Marxa w Kamjenicy. Wone symbolizuja namóc, hidu a prawicarskoradikalne nastajenje. Protest Opolki měri so wosebje přećiwo radikalizowanju AfD. Foto: Michael Helbig

Na chaos přihotowani być

štwórtk, 18. oktobera 2018 spisane wot:

Brüssel (dpa/SN). Drama wo wustup Wulkeje Britaniskeje z Europskeje unije traje dale. Wjerškowe zetkanje EU w Brüsselu k tutej wažnej temje njeje wčera wječor žane rozsudne wuslědki wunjesło. Přiwšěm su wobzamknyli, zo z jednanjemi wo zrěčenje mjez EU a Wulkej Britaniskej pokročuja. Byrnjež brexit wšitko přesahował, chcychu dźensa wječor w Brüsselu tež druhe temy wobjednawać, na přikład lěpši škit před internetnymi nadpadami abo rozdźělowanje ćěkancow po Europje.

Zazběh wjerška wěnowaše so wčera brexitej, kiž je 29. měrca 2019 připowědźeny. Njedyrbjeli-li so na zrěčenje dojednać, hrozy hišće samsny dźeń chaos. Jednanja wo zrěčenju pak su tčacy wo­stali. Hłowne prašenje mjeztym je, kak pomjeznym kontrolam na mjezy mjez Irskej a Sewjernej Irskej zadźěwać. Irska republika je čłon EU, Sewjerna Irska słuša k Wulkej Britaniskej.

Přećiwo Pegidźe demonstrować

štwórtk, 18. oktobera 2018 spisane wot:

Drježdźany (dpa/SN). Hladajo na njedźelu planowane zarjadowanje přećiwo islamej a wukrajnikam so měrjaceho hibanja Pegi­da składnostnje róčnicy załoženja w Drježdźanach su politiske strony, dźěłarnistwa kaž tež zwjazki a towarstwa k demonstracijam přećiwo hibanju namołwjeli. Pod hesłom „Wutroba město šćuwańcy“ měł z Drježdźan signal wuchadźeć, zo nochcedźa ludźo Pegidźe tón dźeń dróhu přewostajić, rěka w namołwje. Pegida chce so na naměsće při Cyrkwi Našeje knjenje pod hesłom „Štyri lěta­ spjećowanje“ zhromadźić a je znajmjeńša 4 000 wobdźělnikow přizjewiła. Pegida mobilizuje tydźensce hač do 2 000 wobdźělnikow za swoje „wječorne přechodźowanje“. Hibanje je so minjene lěta radikalizowało a skića mjeztym tež prawicarskoradikalnym skupinam móžnosće sobuskutkowanja.

Sakski ministerski prezident Michael Kretschmer (CDU) chce so runje tak kaž Drježdźanski wyši měšćanosta Dirk Hilbert (FDP) na demonstraciji wobdźělić. Protest ma pisany, wótře a měrniwy być.

Škitny status wjelkow změnić

štwórtk, 18. oktobera 2018 spisane wot:

Zhromadna próstwa třoch zwjazkowych krajow w Zwjazkowej radźe

Berlin (SN/MkWj). Sakski ratarski minister Thomas Schmidt (CDU) chce jutře w zwjazkowej radźe w Berlinje porěčeć. Sakska chce tam zhromadnje z Delnjosakskej a Braniborskej dźesać dypkow wopřijacu próstwu zapodać, kotraž měri na změnu wobchadźenja z wjelkami. „Sakska bě prěni zwjazkowy kraj, w kotrymž su so wjelki před wjace hač 20 lětami zaso zadomili. Mjeztym je połojca wšeje krajneje płoniny wot wjelkow wobsydlena“, rěka k tomu z ministerstwa. „Nimale wšědnje dyrbimy powěsće na wědomje brać, zo su ludźo wjelki widźeli abo zo su wjelki­ zwěrjata zakusali, byrnjež Sakska plahowarjow wužitnych zwě­rja­tow nastupajo škit přećiwo wjelkam poradźuje a podpěruje. Trjebamy wjace podpěry ze stron­ Zwjazka, zo bychu ludźo w po­trjechenych kónčinach škit družin akceptowali. Byrnjež wažna naležnosć była wjelki škitać, dyrbjał čłowjek dale na prěnim městnje stać. Wěstota je waž­niša hač škit družin zwěrjatow.“

Film wabi syły ludźi do kina

štwórtk, 18. oktobera 2018 spisane wot:

Waršawa (dpa/SN). Znjewužiwanje mocy, intrigi a pedofilni duchowni: Wjele diskutowany kinowy film wo njedostatkach w katolskej cyrkwi postara so w Pólskej wo rekord přihladowarjow. Něhdźe tři miliony ludźi je hrajny film, režisera Wojciecha Smarzowskeho „Kler“ w běhu dweju tydźenjow do kinow wabił, pólske medije rozprawjeja. Je to tak najwuspěšniši kinowy zazběh minjenych lětdźe­satkow. Nětko chcedźa pólski film w originalu z jendźelskimi podtitulemi tež w někotrych němskich kinach pokazać.

W Pólskej, hdźež je 90 procentow ludnosće katolskeho wěrywuznaća, kontrowersna twórba towaršnosć pači. „Film njeje objektiwny a cyrkej zatamuje“, kulturny minister Piotr Glinski zdźěli. Tež mnozy duchowni reagowachu rozhorjeni. Nimo wšeje kritiki žněje film Smarzowskeho tež chwalbu, samo ze stron duchownych. Film „Kler“ móhł k rozmyslowanju pohnuć, měni něhdyši rěčnik pólskeje biskopskeje konferency Jozef Kloch w sćelaku TVN24. „Hdyž so duchowny w filmje sam spóznaje a přez njón swoje žiwjenje změni, je to tola přewšo pozitiwny efekt“, Kloch rjekny.

To a tamne (18.10.18)

štwórtk, 18. oktobera 2018 spisane wot:

Njewočakowany pjenježny dar štyrjoch milionow je mała francoska gmejna Courville-sur-Eure dóstała. 93lětna ně­hdyša dźiwadźelnica je sumu swojej ródnej wsy sto kilometrow juhozapadnje Parisa­ zdźědźiła. Dar je pak z wukazom zwjazany, zo maja pjenjezy za twar dźiwadłoweje žurle nałožić, nowiny roz­prawjeja. Gmejnska rada je dar mjeztym přiwzała, kotryž je dwójce tak wysoki kaž cyłolětny etat gmejny.

Wotjězdku awtodróhi blokować dał je měšćanosta nakromneje štwórće Parisa, dokelž njebě městačko Chatenay-Malabry na wobchadnej tafli noweje awto­dró­hi A 86 naspomnjene. Blokada ma trać, doniž mjeno města na tafli njesteji, měšćanosta nowinarjam rjekny. Wón je sej toho wědomy, zo ma zawrjenje wotjězdki njepřijomne sćěhi za wobydlerjow. „Dźe wo to, ćišć na zamołwitych wukonjeć.“

Chróšćan Šulerjo

nowostki LND