Něhdźe 20 000 ludźi je wčera na španiskej kupje Mallorca přećiwo wuskutkam masoweho turizma demonstrowało. Na plakatach šwikachu demonstranća mjez druhim raznje wuwiwace so płaćizny na njedobro domoródnych. Mallorca z 1,2 milionomaj wobydlerjow dyrbi kóžde lěto 18 milionow turistow znjesć, mjez nimi 4,6 milionow z Němskeje. Foto: dpa/Tomas Moya

Zeleni chcedźa kandidata

póndźela, 22. julija 2024 spisane wot:
Berlin (dpa/SN). Předsydka Zelenych Ricarda Lang ma nastajenje kanclerskeho kandidata Zelenych k přichodnym wólbam zwjazkoweho sejma najebać špatne wuslědki woprašowanjow zasadnje za móžne. „Widźimy, zo so system stron zasadnje změni“, rjekny wona w rozmołwje ze sćelakom ZDF. „Hdyž smědźa to jenož hišće strony ze 30 procentami činić, bychmy nětko jenož jeničku kanclersku kandidaturu měli. To njeby derje za demokratiju było.“ Lang přizna, zo njemóža Zeleni z přihłosowanjom 13 procentow mjez wolerjemi spokojom być. „Hdyž chcemy politiku za šěroke woršty towaršnosće činić, dyrbimy bóle na tym dźěłać.“ Štó Zelenych 2025 do wólbneho boja powjedźe, chcedźa lětsa rozsudźić. Po cofnjenju Annaleny Baerbock drje budźe to Robert Habeck. Při wólbach 2021 běchu Zeleni 14,7 procentow docpěli.

Njewjedra sej wopory žadali

póndźela, 22. julija 2024 spisane wot:
Delmenhorst (dpa/SN). Njewjedra w někotrych dźělach Němskeje su sej smjertny wopor a wjacorych zranjenych žadali. Na najwyšej horje Němskeje Zugspitze je błysk 18lětneho morił. Muž bě z dalšimaj mužomaj ze Sewjerorynsko-Westfalskeje na horje (2 962 metrow) pobył a bě po puću na wjeršk, jako błysk do njeho zrazy. 18lětny bu smjertnje zranjeny. W delnjosakskim Delmenhorstće je błysk wosom swójbnych zranił, kotřiž so pod štomom před njewjedrom chowachu. Pjećlětneho a 14lětnu dyrbjachu wožiwić. Dalši swójbni so tohorunja zranichu. Wšitkich dowjezechu do chorownje.

EU wuradźuje wo jězbje Orbána

póndźela, 22. julija 2024 spisane wot:

Brüssel (dpa/SN). Wonkowni ministrojo 27 čłonskich statow EU su so dźensa w Brüsselu k wuradźowanju wo połoženju na Bliskim wuchodźe a w Ukrainje zešli. Na poslednim posedźenju do dowoloweje přestawki chcyše so tež ukrainski wonkowny minister Dmitrij Kuleba w formje widejoweje konferency wobdźělić.

Posedźenje přesahowachu wšelake měnjenja wo jězbje madźarskeho ministerskeho prezidenta Viktora Orbána wójny w Ukrainje dla. Orbán bě so w tym zwisku z ruskim prezidentom Wladimirom Putinom, z chinskim statnym a knježerstwowym šefom Xi Jinpingom a z bywšim prezidentom USA Donaldom Trumpom zetkał. Spočatnje bě Orbán tež ukrainskeho prezidenta Wolodymyra Zelenskeho w Kijewje wopytał.

EU bě na jězbu hněwnje reagowała, dokelž njebě ju Orbán z Brüsselom dorěčał. Prezidentka komisije EU Ursula von der Leyen chce Madźarsku, kotraž Radu EU tuchwilu nawjeduje, ze sankcijemi chłostać. Němska chce z Madźarskej rěčeć a jeje argumenty rozumić.

Nowa šansa přećiwo Trumpej?

póndźela, 22. julija 2024 spisane wot:

Politikarjo Němskeje reaguja wolóženi na cofnjenje Joewa Bidena w USA

Washington (dpa/SN). Wolóženi su politikarjo Němskeje na připowědźenje prezidenta USA Joewa Bidena reagowali, so z wólbneho boja wo prezidentstwo USA wróćo sćahnyć. Wšako dyrbjachu dołho přihladować, kak so ćělnje a dušinje widźomnje wosłabjeny Biden we wólbnym boju bědźi. Nětko so wšitcy prašeja, hač móža demokraća USA Donalda Trumpa tola hišće porazyć. Trump sam reagowaše na připowědź Bidena hněwny. Wón bě so na słabeho Bidena nastajił a bě sej swojeho wólbneho dobyća dospołnje wěsty. Tole móhło so nětko změnić.

Stara mizera železnicy

póndźela, 22. julija 2024 spisane wot:
Na prašenje „Čehodla njejězdźiš husćišo z ćahom?“ ma kóždy druhu wotmołwu. Do mojeje słuša: Sym jónu w prózdninach pola wowki w poruhrskim Bochumje pobył a swójbnych w 85 kilometrow zdalenej westfalskej wjesce wopytał. Běch ze železnicu štyri a poł hodźiny po puću, a njebychu mje na bliskim dwórnišću wotewzali, bych hišće pućować dyrbjał. Problem bě, zo wosrjedź dnja bus z města do wsy njejědźeše. W tym mizera hač do dźensnišeho tči, po tym zo su po přewróće tež syć železnicy na wuchodźe Němskeje skóncowali: Mjez metropolemi je dale a spěšnišich super-ćahow, ale wjetšina wobydlerjow je we wjesnych kónčinach a městačkach žiwa. Bjez priwatneho taksija na dwórnišću nimaja šansu, so ze zjawnymi wobchadnymi srědkami eficientnje po kraju pohibować. Zo rěče regionow, z kotrymiž Němska železnica dobry zwisk wudźeržować nochce, njewobkedźbuja, hodźi so do wobraza. Tohodla wjetšina kaž mjeńšina z awtom jězdźi. Marcel Brauman

Dešća dla lětsa mjenje žita

póndźela, 22. julija 2024 spisane wot:

Berlin (dpa/SN). Při zahajenych žnjach žita w Němskej so wuhlady na dobre wunoški poněčim zaćěmnjeja. Zwjazk ratarjow rěči mjeztym wo „skromnym spočatku“ nazymskeho ječmjenja. Wobmyslenja, zo kwalita zorna po mokrym nalěću a zažnym lěću widźomnje ćerpi, su so wočiwidnje zwoprawdźili. Wuchadźejo ze snadneho wunoška nazymskeho ječ­mjenja a prěnich dalšich wuslědkow žnjow dyrbja z tym ličić, zo spočatk žnjow wočakowane mnóstwo 42 milionow tonow žita 2024 lětsa na žadyn pad njedocpěja.

Tež hrib je nazymskemu ječmjenjej lětsa njewšědnje sylnje zeškodźał, zwjazk ratarjow rozłoži. W najwjace zwjazkowych krajach žně ječmjenja hišće traja, dokelž dyrbjachu dźěła dešća dla stajnje zaso přetorhnyć. Pola druhich družin žita su dotal jenož mało płonin wotžnjeli. Pola rěpika hišće žane spušćomne ličby nimaja. Přichodny wusyw pak budźe wot zwjeselaceho wuwića płaćiznow na wikach pozitiwnje wobwliwowany, je sej zwjazk ratarjow wěsty. Prěnja žnjowa rozprawa zepěra so na informacije 18 krajnych ratarskich zwjazkow.

Kaž něhdy z kosu a serpom sykli

póndźela, 22. julija 2024 spisane wot:
W přihotach na 30. domizniski a drastowy swjedźeń w Bórkowach 24. a 25. awgusta su čłonojo Strjažowskeho tradiciskeho towarstwa a Dešnjanskeje Domowinskeje skupiny minjenu sobotu na zahonje za domizniskim muzejom „Stary lud“ žito sykli – kaž před sto lětami z kosu a serpom. Ze słomy zhotowichu powrjestła, zo bychu nasyćene žito do snopa wjazać a do popy stajeć móhli. Kóžda popa měješe dźewjeć snopow. Žito chcedźa na domizniskim a drastowym swjedźenju ze 70 lět starej mašinu młóćić. Někotre popy trjebaja za wabjenje na kromje wsy. Dotalne swjedźenje mějachu stajnje dobry wothłós mjez wopytowarjemi. Foto: Michael Helbig

Bamž prosy wo olympiski měr

póndźela, 22. julija 2024 spisane wot:

Rom/Paris (dpa/SN). Bamž Franciskus je so za to wuprajił, za čas olympiskich hrow w Parisu powšitkowny „olympiski měr“ na swěće dodźeržeć. Olympiske hry su zasadnje nošer měra a nic wójny, rjekny hłowa katolskeje cyrkwje w swojim poselstwje. W antikskim času su za čas olympiskich hrow přiměr dźerželi. „W tajkich njeměrnych časach, w kotrychž je měr na swěće chutnje wohroženy, sej jara přeju, zo kóždy tutu zasadu dodźerži“, 87lětny rjekny.

Sport je po słowach Franciskusa uniwerselna rěč, kotraž mjezy, rěče, narodnosće a nabožiny přewinje. „Sport je kmany, ludźi zjednoćić, dialog a mjezsobnu akceptancu sylnić“, tak pontifeks. Olympiske hry w francoskej stolicy móhli njewšědna městnosć zetkawanja znjepřećelenych ludow w časach wójnow a konfliktow na swěće być.

Tradicija saha hač k hram w antikskej Grjekskej. Tehdy wujednachu přiměr, kotryž započa so sydom dnjow do hrow a so sydom dnjow po nich skónči. Tak bě zaručene, zo atleća na hry dojědu a so zaso nawróća. Lětsa wotměja so olympiske hry wot 26. julija hač do 11. awgusta.

To a tamne (22.07.24)

póndźela, 22. julija 2024 spisane wot:

Po hodźiny trajacym pytanju na Müggelskim jězoru pola Berlina su pomocnicy zhubjeneju našli – doma. Wohnjowi wobornicy, nurjerjo, wuchowanske słužby kaž tež helikopter, pytachu wčera wječor za zhubjenymaj. Wonaj běštaj z teptanskim čołmom wotjěłoj. Policija wobstara sej we wupožčowarni adresu wotnajerjow a namaka jeju w bydlenju. Čehodla běštaj so zminyłoj, njeje znate.

Najwjetšu cwólbu pašowarjow drogow z płachtakami je španiska policije zajała. Skućićeljo běchu so na to specializowali, z płachtakami kokain z Južneje Ameriki do Španiskeje a dale do Europy wozyć. Při policajskej akciji w Španiskej, Portugalskej, Norwegskej, Bołharskej, Wulkej Britaniskej a Kolumbiskej su 50 ludźi zajeli. Cwólba wobsedźeše dźesać wulkich płachtakow. Kóždy z nich móžeše cyłu tonu kokaina transportować.

Chróšćan Šulerjo

nowostki LND