Pytaja za přičinami

pjatk, 05. septembera 2025 spisane wot:

Lissabon (dpa/SN). Po njezbožu nadróžneje powjaznicy ze 16 smjertnymi woporami a 21 zranjenymi pytaja zamołwići dale za přičinami katastrofy. W tym zwisku wočakowachu tež nadrobniše informacije wo pochadźe smjertnje znjezboženych. Wčera rěkaše, zo je mjez mortwymi tež němski turist. Jeho žona je njezbožo ćežko zranjena přežiwiła, jeju třilětne dźěćo so snadnje zrani. Poměrnje wěste je, zo su mjez smjertnymi woporami Kanadźanaj, Ukrainjan, Američan, turistaj z Južneje Koreje a Šwicar.

Sławna turistiska atrakcija portugalskeje stolicy bě srjedu wječor naraz po nahłej dróze dele jěła, z kolijow wuskočiła a z wotmachom do twarjenja zrazyła. To bě prěnje njezbožo tutoho razu.

Měrowa jednotka za Ukrainu

pjatk, 05. septembera 2025 spisane wot:

Paris (dpa/SN). Cyłkownje 26 zapadnych krajow je zwólniwych, wojakow k zawěsćenju přiměra mjez Ruskej a Ukrainu wupósłać. Tole staj francoski prezident Emmanuel Macron a prezidentka komi­sije EU Ursula von der Leyen po wuradźowanju tak mjenowaneje koalicije zwólniwych w Parisu zdźěliłoj. Kraje su swoju zwólniwosć zwuraznili, pozemskich wojakow, powětrowe mocy a łódźe za měrowu misiju zasadźić, von der Leyen zdźěli. Němska njeje hišće rozsudźiła, hač so na tym wobdźěli. Najprjedy raz steji financowanje, wobrónjenje a wukubłanje ukrainskich jednotkow w srjedźišću, rjekny zwjazkowy kancler Friedrich Merz (CDU).

Ruska je wospjet potwjerdźiła, zo by zapadnych wojakow w Ukrainje jako njepřećelow wobhladowała a nadběhowała. Měrowa jednotka pak nima wotpohlad, wójnu přećiwo Ruskej wjesć, rjekny Macron.

Dobre žně w Braniborskej

pjatk, 05. septembera 2025 spisane wot:

Podstupim (dpa/SN). Krótko do zahajenja lětušich winowych žnjow wočakuja winicarjo w Braniborskej dobre žně. „Smy z mnóstwom a z kwalitu kićow spokojom“, rjekny Matthias Janke wot fachoweje skupiny winicarstwo w zahrodnistwowym zjednoćenstwje. Družiny wina, kotrež su přećiwo hribam rezistentne, su sylne spadki w juliju derje přetrali. Pjenki steja z blakami tak derje, zo dyrbjachu wunošk samo trochu wobmjezować. Při tym su někotre kiće wotstronili, zo bychu cyłkownu kwalitu zaručili. Tež suchota w februaru njeje winu zeškodźała. „Póda bě hišće włóžna dosć, tuž njeje suchota ćeže zawinowała.“ Wino ma jara hłuboke korjenje, kiž zamóža rostlinu tež z wodu z hłubšich worštow zastarać.

Mjeztym je wino z Braniborskeje tež w gastronomiji rady widźane, Jahnke rjekny. Přiwšěm sej wón přeje, zo bychu ludźo hišće wjace regionalneho wina pili. Tunje wino z wukraja je na tym wina, zo so braniborskim winicarjam jara derje njeńdźe. Ludźo měli při nakupowanju runjež tež lokalni patrioća być, tak Jahnke. W Braniborskej plahuja wino na cyłkownje 55 hektarach.

Twarja internat za wučomnikow

pjatk, 05. septembera 2025 spisane wot:
W Choćebuskim měšćanskim dźělu Žandowje nastawa tuchwilu nowy internat za wučomnikow. Z nim chcedźa zdobom architekturu Lipoweho naměsta skulojćić. Před lětami běchu na samsnym městnje stejace prózdne platowe twarjenja z časa NDR zwottorhali. Nětko nastawa tam bydlenski dom za wučomnikow twarskeje industrije. Tež přichodnych sobudźěłaćerjow krajneho zarjada za hladanje dróhow tam wukubłuja. Štyriposchodowy dom změje 110 łožow, jědźernju kaž tež sportowe a wólnočasne rumnosće. Kóšty projekta wučinjeja dotal něhdźe jědnaće milionow eurow. Klětu w nalěću maja tam młodźi wobydlerjo zaćahnyć. Foto: Michael Helbig

Móst dróši hač planowany

pjatk, 05. septembera 2025 spisane wot:

Drježdźany (dpa/SN). Wottorhanje Carolineho mosta płaći saksku krajnu stolicu prawdźepodobnje 32 milionow eurow. To wuchadźa z wotmołwy měšćanskeho zarjadnistwa na prašenje frakcije Lěwicy w měšćanskej radźe. Z tym budu trochowane kóšty ze stron města porno dotal wozjewjenym ličbam wo tójšto wyše. Hišće kónc julija bě projektowa nawodnica za wottorhanje Grit Ernst z dróhotwarskeho zarjada krajneje stolicy kóšty wottorhanja na 18 milionow eurow trochowała.

Po informaciji měšćanskeho zarjadnistwa trjebaja jeničce za wotstronjenje wšitkich třoch jězdnjow mosta 27 milionow eurow. Dalše pjeć milionow su za wobchadne a wěstotne naprawy kaž tež za twarske přepytowanja mosta wudali. „Hdyž kóšty w krótkim času takle rozbuchnu, so prašam, kak realistiske dotalne planowanje města je“, praji André Schollbach z frakcije Lěwicy. Po jeho měnjenju su wuhlady za nowotwar mosta struchłe, „hdyž měšćanosta Dirk Hilbert (FDP) nětko hižo žadyn přehlad wjace nima“. Nowy móst ma po dotalnym planowanju 2031 hotowy być. Twarić móža drje jón najzašo w druhej połojcy 2028 započeć.

To a tamne (05.09.25)

pjatk, 05. septembera 2025 spisane wot:

Priwatna sušernja rybow je w delnjosakskim Norddeichu nad Sewjernym morjom zasadźenje wohnjoweje wobory zawinowała. Dowolnik bě za kerčiznu kur wuhladał a nuzowe čisło wolił. Wobsedźer domu so njemało dźiwaše, jako nadobo wohnjowi wobornicy w jeho zahrodźe stejachu. Bjez toho zo bychu porsćik hibnyli, za to pak z ćim wjetšim apetitom dyrbjachu ći zaso wotjěć. W sudobju wisace wuhorje njeběchu hišće dokurjene a „tak a tak za wšěch dosahali njebychu“.

Wólnočasni cowboyjojo schadźuja so tuchwilu na najwjetšich westernowych wikach Europy w Friedrichshafenje nad Bodamskim jězorom. Hač do njedźele wočakuja tam 50 000 wopytowarjow, kiž chcedźa so wónje konjow a kože nasrěbać. Wjace hač 300 wustajerjow ze 16 krajow prezentuje wšitko wot karěrowaneje košle hač ke kožanym škórnjam.

Telko serbskeho kaž hišće ženje

štwórtk, 04. septembera 2025 spisane wot:

Dźeń Saksow je lěto wob lěto wulki wjeršk swobodneho stata. Na jubilejnym swjedźenju wočakuja organizatorojo lětsa sta tysacy wopytowarjow, ­najebać připowědźene měnjate wjedro.

Sebnica (SN/MG). Jubilejny 30. Dźeń Saksow, kotryž steji pod hesłom „Na kćějate dožiwjenja“, wotměje so kónc tydźenja při němsko-čěskej mjezy. Měsće Sebnica a Dolní Poustevna jón mjenujcy zhromadnje wuhotujetej. Organizatorjo liča z dohromady něhdźe 250 000 wopytowarkami a wopytowarjemi. Za cyły kónc tydźenja su pisany program přihotowali, kiž ma wšě móžne zajimy ludźi wot­błyšćować. Po cyłym měsće su organi­zatorojo 18 tematiskich milow zarjadowali. Tam wěnuja so najwšelakorišom aspektam zjawneho žiwjenja.

Koalicija zwólniwych so zešła

štwórtk, 04. septembera 2025 spisane wot:

Paris (dpa/SN). Podpěraćelske kraje Ukrainy, kiž su w tak mjenowanej koaliciji zwólniwych zjednoćene, su dźensa w Parisu wo wěstotnych garantijach po přiměrje wuradźowali. Pod nawodom francoskeho prezidenta Emmanuela Macrona a britiskeho premierministra Keira Starmera su zastupnicy 30 krajow koncept dale wudospołnili, w Élyséejowym palasće zdźělichu. Zwjazkowy kancler Friedrich Merz (CDU) bě zeńdźenju we widejowej konferency přizamknjeny.

Nowe protesty w Israelu

Jerusalem (dpa/SN). Přiwuzni zawlečenych israelskich zastajencow w Gazaskim pasmje su sej před bydlenskim domom ministerskeho prezidenta Benjamina Netanjahuwa w Jerusalemje kónc Gazaskeje wójny a zrěčenje wo pušćenju zastajencow žadali. Wčera wobdźělichu so po informacijach policije dźesaći­tysacy na wulkozarjadowanju. Netanjahu wumjetowaše demonstrantam, zo překroča čerwjenu liniju, hdyž dróhi blokuja a jemu „wšědnje ze smjerću hroža“.

Škitny status zběhnjeny

Wohnjowi wobornicy pytaja w powostankach historiskeje nadróžneje w portugalskej stolicy Lissabonje za woporami. Při njezbožu sławneje powjaznicy na kolijach je wčera znajmjeńša 17 ludźi žiwjenje přisadźiło. Po prěnich informacijach je nadróžna z kolijow wuskočiła, po nahłej dróze smaliła a skónčnje do domu zrazyła. Přičiny njezboža hišće njeznaja. Foto: dpa/Armando Franca

AfD jasnje najsylniša móc

štwórtk, 04. septembera 2025 spisane wot:
Magdeburg. Lěto do wólbow krajneho sejma je AfD w Saksko-Anhaltskej w aktualnym woprašowanju 39 procentow hłosow docpěła. Po tak mjenowanym njedźelnym woprašowanju instituta Infratest dimap a wjacorych nowin je wona cyle jasnje najsylniša politiska móc, daloko před CDU ze 27 proc. Trěće městno zabjerje Lěwica z 13 proc. SPD by ze sydom procentami tuchwilu hišće špatnišo wotrěznyła hač w minjenych wólbach. BSW by šěsć procentow naprašowanych woliło. Zeleni a FDP njebychu hižo w krajnym sejmje zastupjeni byli. Wuslědk woprašowanja pokazuje, zo je AfD swoju poziciju we wuchodnej Němskej dale wutwariła. Podobnje sylna je strona tež w Durinskej, Sakskej, Saksko-Anhaltskej a Braniborskej.

Chróšćan Šulerjo

nowostki LND