Štó je Anna Walentynowicz?
Na załoženje dźěłarnistwa Solidarność před 40 lětami w Pólskej dopominaše wčera Budyski ekumeniski tachantski wobchod z filmowym wječorom – zazběh to hibanja za swobodu w komunistiskich krajach.
Budyšin (SN/CoR). „Poprawom chcychmy so z lawreatom Měroweho Nobeloweho myta Lechom Wałęsu zetkać, podawši so składnostnje 25. róčnicy załoženja dźěłarnistwa Solidarność na jězbu do Gdańska. Tón pak bě wotprajił, a tak sym spontanje na Annu Walentynowicz wołał. Wona je naju z Benom Budarjom wutrobnje witała, namaj swoju stawiznu wo tehdyšich podawkach powědała a samo listy bamža Jana Pawoła II. pokazała“, rozprawješe wčera dr. Peter-Paul Straube nimale 20 zajimcam w Budyskim „Wjelbiku“. Wotmołwu na prašenje „Štó je Anna Walentynowicz?“ dóstachu woni na to w filmje ze samsnym titulom režiserki Sylki Rene Meyer z lěta 2002. Dokumentacija rysuje hinaši wobraz wo tehdyšich historiskich podawkach, w kotrychž centrumje steji mała žona z wulkej žedźbu za sprawnosću.
Kellerec antikwariat zawru
Benjamin Běrgaŕ
Slepjanska cyrkej je wot wčerawšeho hosćićel wustajeńcy na temu ...
Čitajće w nowym rozhledźe (25.09.20)
Mišterka serbskeho surealizma mjenuje so Maja Nagelowa. Jeje twórba „zwischendrin“ ze serije „kante – na kromje“ z lěta 2018 debi titul aktualneho wudaća Rozhlada. Składnostnje wustajeńcy z jeje twórbami w Oblastní galerie Liberec, kotruž 8. oktobra 2020 wotewru, sym so z njej wo planowanej wustajeńcy, jeje tworjenju docyła a wo aktualnych twórbach rozmołwjała. Trudla Malinkowa rozestaja so w swojim přinošku z prócowanjemi Jana Bjedricha Tešnarja (1829–1898) wo zjawnu prezencu delnjoserbšćiny, kotrež wuskutkowachu w lěće 1860 serbske hrono na šuli w Chmjelowje. Nimo toho wěnuje so kulturny časopis tutón měsac dalšemu delnjoserbskemu prócowarjej. Werner Měškank rozłožuje, na kotre wašnje dźensa na redaktora a wučerja Kita Šwjelu (1836–1922) spominamy.
Dalše mjeńše ćežišćo twori mjenowědna tema. Pawoł Rota, kiž je so čas žiwjenja ze stawiznami ródneje wsy zaběrał, wuswětla, čehodla mjeno Sernjany ničo zhromadneho ze „sornu“ nima. A Ruth Mroskec je na přeće Trjebinskeje Domowinskeje skupiny ležownostne mjena Trjebina znosyła, zo njebychu so zhubili.
Serbska premjera w Awstriskej
Wien (SN/bn). We wobłuku koncertneho rjadu „Nowa hudźba + literatura a improwizacija Waltera Bacowa“ awstriskeho zjednoćenstwa interpretow OESTIG je wčera pod hesłom „Čerwjene nawoči“ we Wienskim „Čerwjenym salonje“ kompozicija Jura Mětška „... mit groteskem Reisenbogen ... (trüb ein Pizzicato“) ...“ swoju awstrisku prapremjeru dožiwiła. Solistka na wioli bě z Moldawskeje pochadźaca Jacqueline Kopacinski. Dalše programowe dypki wječora, kotrehož kurator a moderator bě madźarsko-awstriski komponist Akos Banlaky, tworjachu twórby mjez druhim Albina Friesa, Julije Purgineje a Gernota Schedlbergera. Jako solisća kaž tež w komornym cyłku skutkowachu renoměrowani mjezynarodni hudźbnicy, kaž na přikład pianist Kaori Nishii, bračistka Marta Potulska a cellist Rudolf Leopold. Recitaciju kaž tež literarnu improwizaciju wukonješe wuznamny awstriski komponist, spisowaćel a choreograf Walter Baco, kiž je nimo toho tež na klawěrje přeswědčił.
Samsny program wuhotuja lětsa hišće raz, a to 21. nowembra we Wienskim Leopoldowym muzeju.
Naročny kontrast hudźby a literatury
Budyšin (SN/bn). We wobłuku rjadu Serbskeho ludoweho ansambla „Zynki a linki“ su dźiwadźelnica Hanka Rjelcyna kaž tež smyčkarjej Marzena Wysocka (husle) a Artur Malinowski (brača) wčera hudźbno-literarny wječor wuhotowali. Poprawom bě předstajenje za Röhrscheidtowu baštu koncipowane, hdźež pak „by najskerje jeno za pjeć přihladowarjow městno było“, kaž za zjawnostne dźěło SLA zamołwity Stefan Cuška žortnje přispomni. Tak je něhdźe dwaceći wopytowarjow za z wulkim wotstawkom po rumnosći rozdźělenymi blidkami program na žurli SLA dožiwiło.
Zazběh kaž tež zakónčenje tworješe cunjo a tola dynamisce interpretowane „Duwo čo. 1 za wiolinu a wiolu“ Detlefa Kobjele. Do recitacije prěnjeho teksta „Pola ćety na prózdninach“ poda Hanka Rjelcyna na to krótki biografiski zarys awtorki Marje Młynkoweje, kotrejež krótkopowědančka su literarny dźěl wječora postajeli. Slědowaca kompozicija Jana Cyža „Dźewjaty dźeń“ zaklinča jako předpředstajenje – prapremjera dueta budźe potom 4. oktobra w Budyskim Serbskim muzeju.
Swoju „syć žiwjenja“ pokazował
NDR: Digitalna platforma za rěče a temy mjeńšin
Kak sćelakaj MDR a NDR temy a rěče štyrjoch awtochtonych narodnych mjeńšin a ludowych skupin w Němskej do swojeho programoweho dźěła zakótwjatej, to bě předmjet zetkanja mjeńšinoweje rady z intendantomaj wobeju wustawow.
Berlin (SN/at). Mjeńšinowa rada ma zjawnoprawniski rozhłós za wažneho partnera narodnym mjeńšinam w Němskej. Wo tym informuje mjeńšinowy sekretariat w nowinskej zdźělence. Předsyda rady, předsyda Domowiny Dawid Statnik, ma jón „za njeparujomneho nošerja rěče a relewantnu komunikacisku platformu“. Intendantaj prof. dr. Karola Wille (MDR) a Joachim Knuth (NDR) kaž tež generalna sekretarka ARD dr. Susanne Pfab zhonichu w rozmołwje minjenu póndźelu w Berlinje, zo Danojo, Frizojo, Serbja kaž tež Sintojo a Romojo na to tłóča, zo zjawnoprawniske poskitki w jich rěčnych rumach dale wobsteja a so samo rozšěrja.
Rěčni eksperća so schadźowali
Budyšin (SN). Fachowcy regionalnych a mjeńšinowych rěčow Němskeje, zjednoćeni w krajnym komiteju němskeje wotnožki Europskeho běrowa za mjenje rozšěrjene rěče (EBLUL), přewjedźechu wčera w Budyskim Serbskim domje swoju lětnu zhromadźiznu.
W srjedźišću wuradźowanjow stejachu rozprawy wo aktualnej situaciji mjeńšin a jich rěčow kaž tež diskusija wo nowych projektach. Hornjoserbšćinu zastupowaše dr. Jana Šołćina ze Serbskeho instituta, delnjoserbšćinu direktor instituta dr. Hauke Bartels. Wječor předstajichu danšćinu, saterofrizišćinu, sewjerofrizišćinu, delnjoněmčinu, plautdietsch a romašćinu koronapandemije dla wobmjezowanej ličbje zajimcow w Serbskim domje. Narok wčerawšeho schadźowanja bě, zo Budyski publikum wo mjenowanych rěčach zhoni a je słyši.
Němska wotnožka EBLUL, kotraž dźěła wot lěta 2012 pod třěchu Federalistiskeje unije europskich narodnych mjeńšin, zasadźa so za regionalne a mjeńšinowe rěče w Europje. W Němskej stej to nimo horjeka mjenowanych hornjo- a delnjoserbšćina.
