Z wudaća: pjatk, 18 septembera 2020

Minsk (dpa/SN). Wosrjedź boja wo móc w Běłoruskej je prezident Aleksander Lukašenko zapadnu mjezu kraja k Pólskej a Litawskej zawrěć dał a tam škit zesylnił. Zdobom wukaza za běłoruske wójsko alarmowu hotowosć. To je Lukašenko na zarjadowanju w Minsku připowědźił. W Litawskej a na Ukrainje přewjeduje ­NATO tuchwilu wojerske manewry. Runočasnje zwučuja běłoruske jednotki zhromadnje z ruskimi wojakami na mjezy k Europskej uniji.

Manewry chcedźa nětko podlěšić. Poprawom chcychu je dźensa zakónčić. K wobydlerjam susodnych krajow Lukašenko rjekny: „Zadźeržće swojich njerozumnych politikarjow, njedowolće, zo wójnu zahaja!“

Mjeztym je so parlament EU za direktne sankcije přećiwo Běłoruskej a jeje statnemu šefej Lukašenkej wuprajił. Chłostać chcedźa zamołwitych wólbneho falšowanja při prezidentskich wólbach 9. awgusta a brutal­neho postupowanja policije přećiwo demonstrantam po wólbach. Wotpowědne sankcije EU nětko přihotuje.

Waršawski sejm zakoń wo krućišim zwěrinoškiće wobzamknył

Waršawa. Pólski sejm je wčera wječor po dny trajacej diskusiji z wjetšinu hłosow knježaceje narodnokonserwatiwneje strony Prawo a sprawnosć (PiS) kaž tež opozicije zakoń wo krućišim zwěrinoškiće schwalił. Iniciatiwu za to měješe předsyda strony Jarosław Kaczyński. Po tym zo bě ze samsnym naćiskom před třomi lětami hišće zwrěšćił, je so jemu tónkróć poradźiło noworjadowanje přesadźić.

Jedyn z hłownych dypkow noweho ­zakonja je zakaz, kožuchače plahować. Pólska je přeco hišće jedyn z najwjetšich eksporterow kožuchow liškow a nercow. Cyłkownje 438 tajkich farmow z něhdźe šěsć milionami zwěrjatow w kraju hišće maja. Zastupnicy PiS argumentowachu, zo dyrbja kožuchače w plahowarnjach pod skandaloznymi wuměnjenjemi žiworić a zo je tuž najwjetši čas, zawody zawrěć. Plahowarjo maja nětko lěto chwile za to. Nukle dźeržeć pak porno tomu zakazane njeje.

Mjezu zawrěć a wójsko alarmować bě přeco hižo posledni srědk knježacych, hdyž sej žaneje žiweje rady wjace njewědźachu. Tomu bě 1989 tak, jako ani wjace do susodneje Čěskeje a Pólskeje njesmědźachmy. Samo w koronakrizy smy dožiwili, zo stejachu wobrónjeni pólscy wojacy naraz z mašinskimi třělbami při za­wrjenej mjezy. Nětko je tež běłoruski prezident Lukašenko mjezu k Pólskej a Litawskej zawrěć dał, dokelž krajej pječa protestne hibanje přećiwo njemu aktiwnje podpěrujetej. Zapad wšak na zwučene sensibelne wašnje reaguje a přewjeduje wojerske manewry NATO njedaloko běłoruskeje mjezy. A na mjezy k EU zwučuja běłoruscy wojacy zhromadnje z ruskimi wojakami. Połoženje móhło so strašnje přiwótřić. Nichtó njedwěluje, zo chce Lukašenko ze wšěmi srědkami móc wobchować. W susodnej Ukrainje pak widźimy, što so stanje, hdyž zapad zapřimnje a kraj „demokratizuje“. Marko Wjeńka

Bórkowy (mih/SN). W delnjołužiskich Bórkowach a wokolnych wsach rozšěrjeja tele dny dokument gmejnskeho zarjada nastupajo „Přichodne wusměrjenje Błótowskeje knihownje ,Mina Witkojc‘“. Při tym dźe wo nic mjenje hač wo dalewobstaće institucije. Z kóždolětnym minusom 75 000 eurow a z přewidnej ličbu 260 wužiwarjow je wupožčowarnja knihow gmejnje mjeztym předroha. „Takle z pjenjezami brojić je lochkomyslne“, rjekny Maik Merting, gmejnski radźićel CDU w Bórkowach.

Druzy maja brjušebolenje nastupajo předstawy, zo móhli dom zawrěć. „Błóta bjez knihownje, ja njewěm“, rjekny wjesnjanosta Hans-Jürgen Dreger. Petra Kunz (Zwjazk za Bórkowy) nima za prawe, knihownju jeničce po hospodarskich měritkach posudźować. „Wudawamy kóžde lěto 50 000 eurow za Błótowske bajowe nocy“, rjekny tež Bernd Ragotzky (Zhromadnje za Bórkowy). Jemu je zjawne wupožčowanje knihow wažniše.

Blidar a narodny prócowar Herman Jahn z Dešna narodźi so 14. septembra 1920 blidarskej swójbje a nawukny samsne powołanje kaž nan. Jako dźěćo a pachoł zezna spisowaćela, rěčespytnika, městopředsydu Domowiny a fararja w Dešnje Bogumiła Šwjelu. Jeho a Jahnec swójbje běštej dobrej susodce. Spočatk Druheje swětoweje wójny dyrbješe Jahn do wójska a 1947 so zaso nawróći. Wón złoži mišterske pruwowanje blidarja, dźěłaše čas žiwjenja jako tajki a blidarješe tež za někotre serbske projekty, kaž za narowny pomnik spisowaćelki Marjany Domaškojc. Dlěje hač 50 lět skutkowaše aktiwnje w Domowinje, ale tež w serbskim křesćanskim žiwjenju. 16. februara 1950 bě čłon delegacije Domowiny pod nawodom předsydy Pawoła Neda, kotraž wopyta prezidenta NDR Wilhelma Piecka w jeho Berlinskej rezidency Niederschönhausen. Za delnjoserbske Bože słužby wuda Herman Jahn zběrku „Duchowne kjarliže“, a 1987 bě mjez prěnimi, kotřiž namšu zaso wozrodźichu. 1993 přistupi wón Maśicy Serbskej. 25. septembra 1999 bu Jahn na tragiske wašnje ćežko zranjeny a ze­mrě na to w chorowni w Frankfurće nad Wódru. Manfred Laduš

We Wojerowskim zwěrjencu wosebje swójby rady witaja. Byrnjež so někotři wobydlerjo, kaž tam plahowane kuliški (Steinkauz), do druheho zwěrjenca přesydlili, so wopicy a mjedwjedźe kaž tež cyła šwita ptačkow na dźěći wjesela. Z wjeselom přijimuje tež ­direktor coowa Eugène Bruins (nalěwo) hosći, kaž njedawno Petera Kocha z přirodoweho parka Nuthe-Nieplitz. Foto: Felix Pal

Pjatk 18. do 20.9.   Molerska dźěłarnička Spěchowanskeho kruha za serbsku ludowu kulturu z Maju Nagelowej w Hórnikečanskej Energijowej fabrice

Pjatk 18.9. 19:00 Komorny koncert we wobłuku komornohudźbneho swjedźenja Hornja Łužica na Hrodźišćanskim (Gröditz) hrodźe

  19:00 Literarno-hudźbny wječor z Konstanzu Niemz na Wojerowskim „Starym pósće“

  19:30 Młode dźiwadło Heidelberg předstaji „Schau.Platz.Angst“ we wobłuku dźiwadłoweho festiwala „Witajće druhdźe“ w Budyskim NSLDź

Sobotu 19. a 20.9.   Antikske čaporowe wiki w Čornochołmčanskim Krabatowym młynje

Sobotu 19.9. 8:00 Wosebity dožiwjenski projekt „Jónu hladar zwěrjatow być“ we Wojerowskim zwěrjencu

  10:00 Idejowa dźěłarnička „#Misija 2038“ we Wojerowskej Kulturnej fabrice

  11:00 Komorne jewišćo Mnichow předstaji „#t TEMPEST“ we wobłuku dźiwadłoweho festiwala „Witajće dru­hdźe“ na arealu Budyskeje mnišeje ruiny

  13:00 Comicowa dźěłarnička za šulerjow 3. do 5. lětnika w domje Jurja Brězana w Hornim Hajnku

  14:00 Sewjeroirski Dylan Quinn Dance předstaji „Fulcrum“ we wobłuku dźiwadłoweho festiwala „Witajće druhdźe“ w Budyskim Dźiwadle na hrodźe

njedźelu hornjoserbsce

11:00 Łužica tutón tydźeń z powěsćemi tydźenja a aktualnymi podaw­kami kónc tydźenja

11:20 Nowa CD ze serbskimi ludowymi pěsnjemi „Hory módre“

11:45 Wustajeńca „Barby daliny“ w Budyskim Serbskim muzeju

12:00 Nabožne wusyłanje

 (Jadwiga Malinkowa)

po tym zbožopřeća

delnjoserbsce 

12:30 Aktualny magacin z postrowom za dźěći

13:00 Nowa CD skupiny Kula Bula

13:40 Nabožne wusyłanje

 (Bernd Pittkunings)

po tym hudźba tydźenja a zbožopřeća

Choćebuz (SN). Kaž kóždu třeću sobotu měsaca wusyłaja jutře, 19. septembra, w 13.25 hodź. w telewiziji RBB delnjoserbski magacin Łužyca. Tónkróć wita moderator wusyłanja Christian Matthée přihladowarjow z Janšojskeho Serbsko-němskeho domizniskeho muzeja. Wšako wěnuja so w přinošku k lětušim muzejowym nocam Łužiskeho muzejoweho kraja. Nimo Choćebuskeho Serbskeho domu předstaja w magacinje kapału ­Kula Bula. Hudźbnicy wokoło spěwarja ­Geralda Schöna zamóža připosłucharjow přeco zaso zahorjeć a k sobuplacanju ­pohnuwać.

Warja jědźe z cyłeho swěta

Budyšin. Na Budyskim Třělnišću wotměwa so hač do njedźele, wšědnje wot 11 hodź. streetfoodfestiwal. Kucharjo přihotuja eksotiske jědźe z cyłeho swěta. Mnohostronskosć a wuběr wšelakich chłóšćenkow stej jónkrótnej. Wšako na městnje z čerstwymi přidawkami warja. Dźěći móža so na słódny lód a na kuzłarja wjeselić. Přeprosyli su zarjadowarjo tež hercow z Irskeje.

Ekumeniske putnikowanje

Biskopicy. Ekumeniski kruh Biskopicy přeproša staršich a młódšich křesćanow kaž tež njewěriwych na třeće ekumeniske putnikowanje, a to jutře, 19. septembra. Zetkanje je we 8.15 hodź. při Biskopičanskim busowym dwórnišću. Tónkróć putnikuja z Hodźija do Budyšina. Něhdźe dwanaće kilometrow dołha čara wjedźe po překrasnej krajinje. Cil je Budyska tachantska cyrkej, hdźež planuja małe wodźenje. ­Po nyšporje móže kóždy sam abo w skupince po měsće dundać abo so na hinaše wašnje zabawjeć. Wšako jězdźa nawječor ćahi prawidłownje z Budyšina do Biskopic.

Na dźeń hudźbneje šule