Z wudaća: srjeda, 14 oktobera 2020

Wotrjadaj w Kamjencu zawrjenej

Budyšin. Wo zwěsćenych dźewjeć nowonatyknjenjach z koronawirusom (cyłkownje 741) w Budyskim wokrjesu informowaše wčera krajnoradny zarjad. Ličba aktualnje schorjenych postupi wo pjeć na 143, šěsć (+3) z nich stacionarnje lě­kuja. Pozitiwneho testa sobudźěłaćerja Kamjenskeho měšćanskeho zarjadnistwa dla stej w radnicy wotrjadaj porjad a wěstota kaž tež młodźina a socialne nětko za zjawnosć zawrjenej.

Z widom na „hłownu“

Wojerecy. Hłowna a wólbna zhromadźizna župy „Handrij Zejler“ budźe klětu 5. małeho róžka na žurli Wojerowskeje Kulturneje fabriki w domje, hdźež bu Domo­wina 1912 dozałožena. Tam chcedźa­ wjace towarstwam wobdźělenje zmóžnić a tohodla simultany přełožk poskićić. Dosahace rěčne znajomosće wostanu dale wuměnjenje za sobudźěło w župnym předsydstwje.

Žórło Mandawy ponowja

Sčasom do wulkeho dešća je sej pjećlětna Hilža wčera na zahrodźe w Jaworje słódne maleny našćipała. Pózdnje družiny lubja bohaty wunošk daloko do nazymy. Tež hdyž so zahrodna sezona nachila, maleny nas hišće zwjeseleja. Foto: SN/Hanka Šěnec

Idejowe wubědźowanje sakskeho ­fondsa „Čiń sobu!“ je we wosebitej ­kategoriji „Žiwa dwurěčnosć“ tworićelskosć na dobro našeje maćeršćiny ­znowa pozbudźiło. Serbske Nowiny ­tule w serialu rjad drobnych a małych projektow předstajeja.

Prěni pospyt je so radźił, Weronika Butendeichowa z Rěčneho centruma WITAJ poda so njedawno prěni króć z wjaco­rymi kašćikami na Serbsku hodźinku w Budyskej SKI. Dźěći tam běchu wězo jara wćipne, što w nich je. Wjeselo bě wulke, jako wuhladachu parlički z drjewa a rjećazki, na kotrež je tykachu. „Njejsu pak to jenož jednore parlički. Ně, na nich steja pismiki serbskeho alfabeta. Tak móža sej dźěći cyle swójsku debjenku zhotowić“, Weronika Butendeichowa rozłožuje. Tajke poskitki słušeja k zakładnym při posrědkowanju serbšćiny.

Budyšin (SN/MiR). Za lětuši poskitk Budyskeje regionalneje wotnožki krajneho zarjada za šulu a kubłanje (LaSuB), na Serbskej rěčnej šuli (SRŠ) sej serbšćinu přiswojić, je so wulka ličba zajimcow přizjewiła.

Na Slepjanskej Wyšej šuli „Dr. Marja Grólmusec“ nětko 20 wučerjow serbsku rěč wuknje. Budyska wotnožka LaSuB je jim wšelake wučbne srědki, mjez druhim CD-player a słuchopisak BOOKii přewostajiła. Na šuli přistajeni maćernorěčni wučerjo swojich kolegow wuwučuja.

Dalši kurs přewjeduja wot spočatka septembra w Rownjanskej pěstowarni „Milenka“. Jeje nošer, gmejna Slepo, bě so na Rěčny centrum WITAJ z próstwu wobroćił kurs wuhotować. W nim nětko wosom zajimčow serbšćinu wuknje. Prěnje štwórć lěta je tam referent Simon Malink. Zaměr kursa je, zo złoža kubłarki bórze rěčny certifikat na schodźenku A2. „Wosebje nas zwjesela, zo nošer tohole dźěćaceho dnjoweho přebywanišća rěčny kurs spěchuje, přiličejo kubłarkam wobdźělenje jako dźěłowy čas“, praji Bosćij­ Handrik, zamołwity za serbske nalež­nosće pola LaSuB.

Wjelk so w Hornjej Łužicy nadal derje čuje­. To je na tym pytnyć, zo wujewjeja wuslědki za monitoringowe lěto 2019/ 2020 za Swobodny stat Saksku tam wjaco­re nowe wjelče črjódy.

Drježdźany/Budyšin (SN/at). Ličba wjelčich črjódow je wosebje w srjedźnej a Hor­njej Łužicy přiběrała. Kaž fachowa městnosć wjelk Sakskeho krajneho zarjada za wob­swět, ratarstwo a geologiju wčera zdźěli, wujewja rozprawa wo wobkedź­bowanju rubježnika wot meje 2019 hač do apryla 2020 tam štyri nowe črjódy – Nowy Chołmc pola Čorneho Chołmca, Dubc (Daubitz) II, Rudej (Rauden) a Hohwald. Dohromady je w Sakskej 29 wobkrućenych wjelčich teritorijow, hdźež su 28 črjódow a jedyn porik žiwe. Wobstatk wjelkow w Sakskej njeje so jeno zhusćił, ale so zdobom rozšěrił. Mjeztym sydli dźiwje zwěrjo tež na sewjerozapadźe swo­bodneho stata. W Rudnych horinach bě wjele wjace pokazkow na nje hač w minjenych lětach. To pak we wobłuku sakskeho monitoringa njesćěhuja, dokelž leži ćežišćo na čěskej stronje.

Hižo njeličomne lěta so wón za serbstwo angažuje a skutkowanje serbskich gremijow kritisce přewodźa. Rěč je wo Torstenu Maku. Jemu spožči předsyda Domowiny Dawid Statnik minjeny pjatk Čestne znamješko za wosebite wukony při zwoprawdźenju programa Domowiny. K serbskej rěči je Choćebužan skerje připadnje přišoł, rěka w lawdaciji k spožčenju myta. W šuli chcyše w mecklenburgskim měsće Ludwigslust rodźeny něšto wosebiteho předstajić. A „njedźiwajo na argumenty staršeju je so za serbšćinu rozsudźił. Hač do dźensnišeho delnjoserbšćina a serbska kultura jeho žiwjenje wobwliwujetej.“

Maturu złožił je dźensa 52lětny Mak na Choćebuskej rozšěrjenej wyšej šuli a poda so do Lipska na studij wučerstwa delnjoserbšćiny a němčiny. Tam nawjaza krute styki k hornjoserbskim studentam, jako bě w Sorabiji kaž tež w studentskich wuběrkach uniwersity aktiwny.

Radwor (SN/BŠe). W gmejnje Radwor skutkowaca staršiska iniciatiwa je na swojim wčerawšim zetkanju w hosćencu „Meja“ wo tym rěčała, kak měła so do přichoda organizować a kotre struktury za to trjeba. Kaž rěčnica iniciatiwy Katrin Suchec-Dźisławkowa zdźěli, wusměrja so iniciatiwa předewšěm na rozšěrjenje cyłotneho serbskorěčneho kubłanja na šuli. Wšitke dźěći dyrbjeli wobšěrny přistup k serbskej rěči dóstać. Němskich staršich měli podpěrać a přewodźeć, tak zo móhli so wšitcy na serbskim žiwjenju wob­dźělić a serbske rěčne rumy dožiwić. „Kóždy staršiski dom je nam wažny“, rěčn­ica iniciatiwy podšmórny. Nětko chcedźa akterojo sep rěčnych naprawow zestajeć, trěbnu organizatorisku strukturu pruwować a zhromadne dźěło ze šulskimaj nawodnistwomaj zesylnić.

Wčera přitomnaj jednaćel Domowiny Marko Kowar a regionalna rěčnica za Budy­sku župu Katja Liznarjec wužištaj składnosć, wo dźěławosći iniciatiwy, wo aktual­nym połoženju šule a stawje serbskorěčneho kubłanja so nadrobnje wobhonić. Kónc měsaca chce so staršiska iniciatiwa znowa schadźować.

Den Haag (dpa/SN). Ministerski prezident Nižozemskeje Mark Rutte da nětko swobodne pohibowanje ludźi dźělnje wobmjezować. Korčmy, kofejownje a hosćency budu zawrjene. Po 20 hodź. je předań alkohola zakazane. Nimo toho smědźa wobydlerjo wšědnje jeno třoch hosći w swojim bydlenju witać. Na wšěch zjawnych městnosćach, we wobchodach, muzejach a bibliotekach dyrbja nahubnik wužiwać. Mi­njeny tydźeń bě strowotniski institut kraja nimale 44 000 nowych infekcijow přizjewił.

Wobmjezowanja klimje tyli

Podstupim (dpa/SN). Wobmjezowanja w zwisku z koronawirusom su w prěnim połlěće wustork wuhlikoweho dioksida do atmosfery jasnje pomjeńšili, zdźěli dźensa institut za přeslědźenje sćěhow klimy w Podstupimje. W aprylu, jako bě najwjac krajow zjawne žiwjenje zastajiło, su emisije wo 16, 9 procentow woteběrali. Slědźerjo zwěsćichu, zo je předewšěm mjenje wobchada k tomu přinošowało. Po wobmjezowanjach pak su mnohe hałzy ludoweho hospodarstwa znowa zwučenu hódnotu docpěli.

Do swětnišća startowali

Koronapandemija zawostaja tež slědy w rjemjesle južneje Braniborskeje. Spokojnosć předewzaćow je na najnišim stawje zašłych jědnaće lět. Přiwšěm su tež dobre powěsće. Tak rozprawja Choćebuski blidarski mišter Guntram Bialas (nalěwo), zo su w jeho ­zawodźe cyły čas dźěłali a nadawkowe knihi su połne. Tež twarska branša je pandemiju dotal derje přetrała. Foto: Michael Helbig

Při nazymskich temperaturach jeničce w pjeluškach je dwulětna holčka ze staršiskeho bydlenja twochnyła a so samalutka na puć podała. Na zbožo ju kedźbliwy šofer wuhlada a zawoła policiju. Jako zastojnicy přijědźechu, sedźeše holčka kabat 33lětneho woblečena w ćopłym awće. Mać bě chětro překwapjena, jako jej policija dwulětnu přepoda. Wona bě so mjenujcy z dalšimaj dźěsćomaj spać lehnyła a sej wu­snyła. Tak tež njepytny, zo bě dźowka stanyła a so zminyła.

Jedyn z najwjetšich wioletnje-pink błyšćacych so diamantow budźe w nowembrje w Genfje přesadźowany. Drohotny kamjeń, kotryž běchu w podkopkach na sewjeru Ruskeje namakali, je po ruskim baleće „Duch róže“ pomjenowany. Fachowcy trochuja jeho hódnotu na hač do 32 millinow eurow, kaž z awkciskeho domu Sotheby’s rěka.