Serbowki w narodnej drasće najradšo molowała
Zrudźaca powěsć so po Łužicy rozšěrja, zo je znata a woblubowana ludowa wuměłča, nadarjena molerka, debjerka jutrownych jejkow a čłonka Spěchowanskehokruha za serbsku ludowu kulturu Irmgard Kulejowa z Bukowa pola Grodka 9. decembra w žohnowanej starobje 91 lět zemrěła. Narodźiła bě so 17. awgusta 1927 w Berlinje. 1938 nawróći so z maćerju zaso na wotležany statok wowki Hany Hilže Mathencoweje, hdźež njeboćička lětdźesatki bydleše.
Zymny kofej a zahubny feromon
Dźeń započa so kaž kóžda druha póndźela. Po dokładnym rozmyslowanju, hač so mi docyła stawać chce, nastajich budźak na dźesać mjeńšinow přidatneho spara, nadźijejo so, zo so to zadani. Krótki wućek do bjezkónčneho raja sonow pak mi čas rubješe, čehoždla bě mój čuwowy kostim w stresu wšědneho dnja wot spočatka sem k zwrěšćenju zasudźeny. Kaž přeco w tajkim padźe sej myslach, zo bych to wědźeć dyrbjał.
Šěre ranje njenadźicy moju naladu wopodstatni, a po tym zo bě mój kofej hotowy, spóznach, zo je hižo zaso přepozdźe, zo bych sej jón woměrje zesłodźeć dał. Město toho so ze swojej šalku na tramwajku šmjatach, njehańbićiwym wóčkam dźěći, staršich a rentnarjow wustajeny. Wuměnkarjo samo chětro chcyćiwje na mój horcy, parjacy so napoj sutachu. Kaž bychu radlubje sami lunk laptali. Starša žónska so mje při zastanišću w sakskim dialekće wopraša:
To je tola instant-kofej. Zwotkel da jón maće? Wot pjekarja tam na róžku? Tam tola tajke rjane šalki nimaja!
Ně, kofej sym sej doma naparił a njejedna so tež wo instant-kofej. To je tón dobry, rozumiće, tón prawy bunjacy.
Z jeničkim serbskim eksponatom
Wo knihach a kniharni (21.12.18)
Na čim wuspěch nakładniskeho dźěła měrić? Što abo štó bě w lěće 2018 wosebje wuspěšny? Je to kniha, kiž je nam wosebje wjele dochodow přinjesła? Kiž so wjele lět, druhdy samo lětdźesatki dołho, wobstajnje předawa? Kiž so z wysokej literarnej kwalitu wuznamjenja? Abo kiž je inowatiwna, najlěpje digitalna? Wšudźom móže so wuspěch jewić. Lětsa smy słuchoknize dweju wažneju awtorow wudali, nalěto delnjoserbsku z twórbami Miny Witkojc a nazymu hornjoserbsku z tekstami Alfonsa Frencla. To wosebite je, zo słyšimy na woběmaj dźakowano redakcijomaj serbskeho rozhłosa hłós awtorki resp. awtora. Słuchoknihi su sej w zašłych 15 lětach krute městno w našim programje zdobyli. Našu prěnju app poskićichmy před třomi lětami. Z njej ma wužiwar stajnje serbske spěwy na swojim smartphonje. Loni slědowaše update z přidatnymi spěwami a lětsa nětko prěnja app z delnjoserbskimi spěwami. Dalši dodawk smy hižo planowali. Z appami njedocpějemy hišće nakłady ćišćaneho Towaršneho spěwnika, ale 350 razow su sej wužiwarjo mjeztym app a update na smartphone sćahnyli.
„Serbski narodny wuběrk“ 1918, Josef Páta a Mina Witkojc
Smy hišće w lěće 125. narodnin pěsnjerki a žurnalistki Miny Witkojc, ale spominamy zdobom na załoženje Serbskeho narodneho wuběrka pod Arnoštom Bartom před sto lětami. Što ma to jedne z tamnym činić? Na prěnje pohladnjenje ničo. Kluč k tomu pak su knihi Josefa Páty „Łužica“. Wědomostnik Páta rysuje w šěsć kapitlach serbske stawizny a předstaja jako časowy swědk pisane serbske narodno-politiske hibanje po wójnje 1914–1918 a za čas młodeje Weimarskeje republiki w lětomaj 1918/1919.
Jeho zajimawy kaž naročny tekst je Jurij Wićaz wustojnje do hornjoserbšćiny přełožił. Hornjoserbska knižka bě zakład za přenjesenje do delnjoserbšćiny, štož bě prěni nadawk Miny Witkojc jako přistajeneje Smolerjec knihićišćernje. Zrazom bywaše Pátowe dźěło, kotrež wuńdźe potom 1923 pod titlom „Łužyca“, jeje narodno-stawizniska wučbnica a zakład narodneho myslenja a zahorjenosće za słowjansku wzajomnosć.
Knihow kapitl VI: Serbske hibanje za samostatnosć
Sakske našočasne wuměłstwo w čěskej stolicy
Praha (SN). Swobodny stat Sakska spěchuje wot lěta 1992 wuměłcow, kotřiž su wusko z krajom zwjazani. Dotal je wjace hač tysac twórbow kupił a přepoda je fondsej Statnych wuměłskich zběrkow Drježdźany, kotrež słušeja k najwuznamnišim zjawnym zběrkam sakskeho wuměłstwa wot kónca Druheje swětoweje wójny. Nowe akwizicije kóždeho lěta su we wobłuku wosebitych wustajeńcow prawidłownje w zastupnistwje swobodneho stata w Berlinje předstajili. Lětsa pak chcychu přehladku w Čěskej pokazać. Ćežišćo wčera w Praskim Serbskim seminarje wotewrjeneje ekspozicije je našočasna ćišćana grafika. Mjez druhim wustajeja tam dźěła Kathariny Immekus, Benjamina Badocka, Franziski Güttler a Neja Raucha.
Přehladka je dźěl kulturneje wuměny mjez Drježdźanami a čěskej stolicu a je paralelne zarjadowanje wustajeńcy „Možnosti dialogu“ w Praskim Palaisu Salm, wuhotowaneje wot Narodneje galerije złoteho města, sakskich statnych zběrkow a Berlinskeje zběrki Hoffmann.
Słuchomobil Serbskeho rozhłosa bě dźensa rano w Bronju, zo by we ...
Přehladka jako dźěl kónčneho pruwowanja
Budyšin (SN/bn). „Město wěžow a hrodow – Budyšin w swěcach“ je hesło noweje wustajeńcy w radnicy sprjewineho města. Wona je zdobom dźěl kónčneho pruwowanja Anny Vogt a Paula Pietschmanna, šulerjow na swobodnym kubłanišću Schkola Horni kraj w Habrachćicach (Ebersbach). We wobłuku praktiskeje wučby zaběrataj so wonaj hižo dlěje hač pjeć lět z wuměłskej fotografiju.
Dohromady je w Budyskej radnicy 16 wobrazow wustajenych. Połojca z nich pokazuje znate motiwy města – kaž su to staroměšćanski panorama, wuske haski a tachantska cyrkej – póćmje sfotografowane. Młodymaj wuměłcomaj bě wažne „hru ze swěcu a sylne barby zapopadnyć“, rozłoži Paul Pietschmann a wuzběhny, zo „njejsu wobrazy technisce wobdźěłane, efekty su ryzy wuslědk wužiwanych objektiwow a časa wobswětlenja“. Druhi dźěl wopřijima starše fota, kotrež běchu w šulskimaj projektomaj „Naša wjeloraka domizna“ resp. „Fokusěrowane“ minjene tři lěta nastali. Zwobraznjene su mjez druhim skały, wěže a cyrkwje na přikład w Kotmarjecach (Kottmarsdorf), Žitawje abo Wódrjeńcy (Oderwitz).
Hudźbni šulerjo koncertowali
Wuraznje adwentny koncert
Brigadnicy na mysl: „Rosujće, njebjesa, na zemju dele ...“ pokazali
Budyšin (CRM/SN). Zo sobotu do 3. adwentneje njedźele, hdyž chór 1. serbskeje kulturneje brigady na swój koncert přeprošuje, ławki a přidatne stólcy w Budyskej Michałskej cyrkwi njedosahaja, słuša hižo dawno k tradiciji tohole kruće etablěrowaneho dohodowneho poskitka. Tak bě tomu tež lětsa zaso tak.
Kóždolětnje wšak njemóžeš wot šulskeho chóra kompletnje nowy program wočakować. Ale tež tónraz běše jeho mnoholětny a wulce zasłužbny nawoda, cyrkwinski hudźbny direktor Friedemann Böhme rjad titulow zwuběrał, kotrež chowancy serbskeho gymnazialneho chóra dotal hišće w swojim repertoirje njemějachu. Tola to njeje žadyn fenomen, zo zaběra tutón koncert mjez mnohimi hudźbnymi zarjadowanjemi w adwenće tak wurjadne městno, tak wažny kriterij. Přetož wo wysokim niwowje młodych serbskich spěwarkow a spěwarjow wědźa na přikład samo tohorunja zajimcy ze susodneje Čěskeje.
