W duchu rozswětlerstwa mytowali

štwórtk, 23. januara 2025 spisane wot:
Sakska statna ministerka za kulturu a turizm Barbara Klepsch (CDU) je wčera w Kamjenskim Lessingowym muzeju spisowaćelej Clemensej Meyerej Myto Lessinga přepodała. Z 20 000 eurami dotěrowane wuznamjenjenje přiznachu wusahowacemu literariskemu talentej, wobswětlowacy předewšěm perspektiwy wumjezowanych a mjenje priwilegowanych. Lawreat dźakowaše so za připóznaće, kotrež je z pohonom, byrnjež so hódnota awtora po wuznamjenjenjach njepostajiła. Spěchowanskej myće a dwójce 7 000 eurow přijimaštaj awtorka Tina Pruschmann a Budyski režiser Georg Genoux. Foto: picture alliance/Robert Michael

Nowy woheń w Los Angelesu

štwórtk, 23. januara 2025 spisane wot:

Los Angeles (dpa/SN). Nowy lěsny woheń, kotryž so spěšnje rozpřestrěwa, je na juhu Kaliforniskeje tysacy ludźi wućěrił. Tak mjenowany „Hughes“-woheń je něhdźe 70 kilometrow sewjernje Los ­Angelesa wudyrił. Po informacijach wohnjoweje wobory su so płomjenja w běhu někotrych hodźin na płoninje 38 kwadratnych kilometrow wupřestrěli. W po­trjechenej kónčinje namołwichu 30 000 ludźi, swoje domy wopušćić.

Huthi nětko zaso terorisća

Washington (dpa/SN). Prezident USA Donald Trump chce wot Irana podpěranu milicu Huthijow w Jemenje znowa jako wukrajnu terorowu organizaciju zastopnjować. Wón wopodstatni tole mjez druhim z dale trajacymi nadpadami milicy na wójsko USA a na wikowanske łódźe w Čerwjenym morju. Wo tym informowaše wozjewjenje Běłeho domu. Ze zastopnjowanjom jako terorowa organizacija su razne sankcije zwjazane. W Jemenje knježi wot lět 2014 wobydlerska wójna.

Muža w Gazy zatřělili

Připowědź noweho prezidenta USA Donalda Trumpa, ilegalnych migrantow z Mexika we wulkej ličbje do ródneho kraja wróćić, zbudźa w južnym susodnym kraju njeměr. Čłonojo mexiskeje narodneje gardy su w měsće Matamoros, njedaloko mjezy k USA, wčera prěnje stanowe lěhwo natwarili. Tam chcedźa ludźi najprjedy raz zaměstnić. Foto: pa/Daniel Becerril

Sakska dyrbi wšudźe lutować

štwórtk, 23. januara 2025 spisane wot:
Drježdźany (dpa/SN). Sakski ministerski prezident Michael Kretschmer (CDU) přihotuje swobodny stat hladajo na prózdne statne kasy na ćežke časy. „Dyrbimy we wšitkich wobłukach wudawki skrótšić“, rjekny politikar CDU w etatowej klawsurje wo přichodnym dwójnym etaće. Tam maja wokomiknje deficit 2,3 miliardow ­eurow w nětčišim lěće a dweju miliardow w přichodnym. Po informacijach Kretsch­mera chcedźa deficit mjez druhim z nalutowankami swobodneho stata wurunać. Aktualnje stej to něhdźe 1,2 miliardźe eurow. Nimo toho chcedźa běrokratiju znižić. Njewobsadźene městna w mi­- nisterstwach chcedźa šmórnyć. Kretsch­merej je wažne, zo etat spěšnje naćisnu. Prěni namjet ma 24. měrca předležeć.

Syriska planuje wustawu za wšěch

štwórtk, 23. januara 2025 spisane wot:
Davos (dpa/SN). Wonkowny minister syriskeho přechodneho knježerstwa Assad al-Shaibani přilubja nowu wustawu, kotraž wotbłyšćuje zajimy wšitkich ludowych skupin Syriskeje. Nichtó njesměł swojeho pochada, socialnych abo nabožnych pozadkow kaž tež swojeje přisłušnosće k jednej wěstej skupinje njelěpšiny poćerpjeć. To rjekny al-Shaibani na swětowym hospodarskim forumje w šwicarskim Davosu. „Syriski lud njeje do mjeńšin pačeny“, wón rjekny. Tole je bywši mócnar Bashar-al-Assad krajej nanuzował. Syriska a syriski lud stej nětko swobodnej, wón rjekny. Žony budu wusahowacu rólu přewzać. Hižo nětko žony w nowym knježerstwje sobu skutkuja, mjez druhim direktorka centralneje banki.

Aschaffenburg: Scholz ma prašenja

štwórtk, 23. januara 2025 spisane wot:

Berlin (dpa/SN). Po krawnym njeskutku w Aschaffenburgu je zwjazkowy kancler Olaf Scholz (SPD) nawodow wustawoškita, zwjazkoweho kriminalneho zarjada a zwjazkoweje policije do kanclerskeho zarjada skazał. „Po surowym podawku w Aschaffenburgu sym so dźensa wječor hnydom po swojim nawróće z Parisa ­ze šefami wěstotnych institucijow a ze zwjazkowej ministerku Nancy Faeser zetkał. Podawk spěšnje wujasnimy a sćehnjemy z njeho trěbne konsekwency. ­Nětko!“, piše Scholz internetnje. Bjezpo­srědnje do toho bě so wón ze swojeho wopyta w Parisu do Němskeje nawróćił.

Po prěnich informacijach wo nadpadźe bě sej Scholz wot zamołwitych zarjadow wotmołwu na prašenje žadał, čehodla skućićel scyła hišće w Němskej je. „Mam toho dosć, zo so pola nas w Němskej po někotrych tydźenjach tajke njeskutki stajnje zaso stawaja“, wón rjekny.

Podhladny je 28lětny z Afghanistana, kotrehož su zajeli. Wón bě 41lětneho muža a dwě lěće stareho hólca z kuchinskim nožom zakłół kaž tež třoch ludźi zranił.

Trump hrozy Ruskej wójny dla

štwórtk, 23. januara 2025 spisane wot:

Nowy prezident USA chce Moskwu k jednanjam z Ukrainu nuzować

Washington (dpa/SN). Prezident USA Donald Trump hrozy Ruskej wójny w Ukrainje dla ze sankcijemi. Na internetnej platformje Truth Social, kotruž bě Trump sobu załožił, sej wón wot Putina žada: „Skónčće tutu błudnu wójnu. Wšitko budźe jenož hišće hórše.“ Njedyr­bjało-li so bórze rozrisanje namakać, jemu ničo druhe njezwostanje, hač wysoke cła, dawki a sankcije na wšo wukazać, štož Ruska USA a druhim wobdźělenym krajam předawa. Koho wón z druhimi wobdźělenymi statami měni, z powěsće njewuchadźa.

Herbstwo zachować

štwórtk, 23. januara 2025 spisane wot:

Bohužel je so w zašłosći wjele starych rjemjesłow abo nastrojow zhubiło. Tak je so něštožkuli wotstroniło a z nowym narunało, kotrež aktualnemu stawej techniki wotpowěduje. Ćim wažniše su dźěłarnički kaž je Błótowske towarstwo organizuje. Zaměr tuteje je stare rjemjesło – twar drjewjanych čołmow – zachować. To je přikładne! W tajkich projektach wotbłyšćuje so rjemjeslniska wušiknosć, z kotrejž su naši dźědojo a nanojo swoje dźěło wukonjeli. Zdobom pokazuja tam, kak su prjedownicy graty, mašiny abo nastroje wužiwali. To su naposledk wopisma zašłosće, kotrež stawizny powě­daja. Tajke dyrbimy sej zachować. Nimo toho swědča drjewjane čołmy w Błótach wo zašłym žiwjenju na groblach. Tradicionalne rjemjesła a kmanosće su wažny dźěl našeho kulturneho herbstwa. Wone su so wot generacije k generaciji dale dawali a reprezentuja stawizny kaž tež identitu wobydlerjow kónčiny.

Bianka Šeferowa

Inwestor René Benko zajaty

štwórtk, 23. januara 2025 spisane wot:

Wien (dpa/SN). Bywšeho imobilijoweho inwestora Renéja Benka su po informacijach statneho rěčnistwa we Wienje zajeli. Přičina je strach dalšich njeskutkow kaž tež móžne haćenje přepytowanjow.

Za hospodarsku a korupcisku kriminalitu zamołwite statne rěčnistwo wumjetuje 47lětnemu, zo je w zwisku z insolwencu swojeho z wjacorych firmow wobstejaceho imperija swójske zamóženje zatajił. Nimo toho je sej w załožbje składowane zamóženje ilegalnje přiswojił, tak zo ­njebychu zarjadnišća, zarjadowarjo a wěrićeljo pjenjezy wužiwać móhli.

Awstriski předewzaćel bě ze swojej firmowej skupinu Sigma hoberski koncern natwarił, do kotrehož słušachu tež němske kupnicy KaDeWe a Galeria. Tute namakamy mjez druhim tež w Choćebuzu. Dla stupacych danjow kaž tež přiběracych twarskich kóštow a energijowych płaćiznow je so jeho imperij sypnył. Po informacijach rjadowarja insolwency je suma njezapłaćenych zličbowankow 2,4 miliardy eurow wysoka. W Němskej mjeztym wjacore twarnišća wotpočuja, mjez nimi wulce prestižny, hoberski a spektakularny Elb-Tower w Hamburgu.

132. zapust w Bórkowach swjećili

štwórtk, 23. januara 2025 spisane wot:
Po starodawnej tradiciji je młodźina w błótowskich Bórkowach minjenu sobotu rjad zapustow w Delnjej Łužicy zahajiła. Cyłkownje 40 porow młodostnych a 50 dalšich porow je so na tradicionalny skupinski wobraz zestupało. Do toho ćehnjechu wobdźělnicy z přewodom dujerjow w narodnych drastach po Bórkowskej nawsy. Při tym pozastachu při kofejowni a w Sprjewinym přistawje. Wječor wuklinča zhromadnje z hosćimi w swjedźenskim stanje. Mjeztym 132. zapust je wažny podawk w rjedźe serbskich nałožkow lěta. Prjedownicy z nim něhdy zymu wućěrichu a nalěćo witachu. Pozdźišo přidružichu so nałožkej křesćanske elementy. Foto: Michael Helbig

Chróšćan Šulerjo

nowostki LND