Na Budyskich Wjacławskich wikach sym sej tutón tydźeń słódnu praženu kołbasku słodźeć dał a so při tym jara wjeselił. Nic tak jara płaćiznow dla. Te su porno zašłemu lětu znowa rozrostli. Ně, wjeselił so sym, zo při jednym z mnohich stejnišćow na Bohatej hasy pražene a kurjene kołbaski tež serbsce poskićowachu. Tak znajmjeńša sym to nimo němskeho poskitka čitać móhł. Runje tak běštej kaslerowy steak a swinjacy steak serbsce na tafli napisanej. Takle samozrozumliwje žiwu dwurěčnosć na Budyskich adwentnych wikach wuhladać wočakował njejsym. Ćim bóle so jako serbski wopytowar nad tym wjeseliš. A nimo toho bě kołbaska zawěrno słódna.
Na wulki kwisowy marathon pod titulom „kwisk a trysk“ přeprošuje towarstwo Serbska murja sobotu do Chróšćanskeje „Jednoty“. Maximilian Gruber je so ze sobuiniciatorom projekta, Pětrom Dźisławkom, wo tym rozmołwjał.
Kajki ma sebi zajimowany publikum format „kwisk a trysk“ předstajić?
Dźěćace dnjowe přebywanišćo „K wódnemu mužej“ we Worklecach wěnuje so z wosebitym projektom wudźeržliwosći, zo bychu so surowizny znowa wužiwać móhli. Anja Nowakowa je so wo tym z wjednicu Vanessu Krahl rozmołwjała.
Što chowa so za projektom „Wodpadkowy monster“?
V. Krahl: Zhotowjer „Nuk“ ma hladajo na tutón projekt zaměr, stare bleški a comaki z plasty hromadźić, kotrež maja so recyclować. Z toho produkuja so nowe pěskowe hrajki wobstejace ze 100 proc. recyklata. Tute su za přirodu nješkódne. Mam za jara dobre, zo zamóža so nimo přebywanišćow tež swójby priwatnje za akciju přizjewić. Lětnje so šěsć miliardow plasty preć mjeta a runje w dźěćacych přebywanišćach je to wulki podźěl skóncowanych hrajkow dla. Team našeho kubłanišća je so rozsudźił, tomu zadźěwać a prěnju kročel k polěpšenju na dobro našeho wobswěta kročić.
Kak sće tutón projekt nadešła?
By Marko Smoler kandidat za serbske „Myto za hospodarstwo“ był? Bjezdwěla, bych twjerdźił: Wšako bě wón jako hospodar a nawoda Smolerjec knihićišćernje a kniharnje po podobnych zasadach skutkował, kotrež wotpowěduja zakładnym rozmyslowanjam Zwjazkoweho předsydstwa Domowiny. Smoler žane spěchowanje dóstał njebě. Wón rukowaše ze swójskim zamóženjom za zawod, zo by Serbam za wobchowanje maćeršćiny tak wažne ćišćane słowo zaručał.
Z předewzaćelskim skutkowanjom nahladnosć serbskeje rěče přisporjeć, swójske serbske wudźěłki abo produkty ze serbskim poćahom wuwić – to su po měnjenju zwjazkoweho předsydstwa faktory, kotrež počesćenje z tajkim wuznamjenjenjom wobkrućeja. Runje tak móhł angažement za serbskich sobudźěłaćerjow, kaž dožiwjamy to w tworni TDDK w Nadróznej Hrabowce, z tajkim mytom připóznaty być. Prócowanja wo serbsku rěč w rjemjesle sahaja w Zwjazku serbskich rjemjeslnikow a předewzaćelow na přikład wróćo do doby wokoło lěta 2000. Prócu jednotliwca-rjemjeslnika zjawnosć lědma zaznawa, njeje-li přiležnosće, wuraznje na to skedźbnjeć.
FabMobil z.t. je přez cyłe lěto po puću, zo by kreatiwne technologije do wjesnych kónčinow přinjesło. Minjeny tydźeń wopyta swobodnu wyšu šulu we Wulkej Dubrawje. Milenka Rječcyna je so z jednaćelom předewzaća FabMobil, Bosćijom Pjacu, rozmołwjała.
Kotre wobsahi sće šulerjam we Wulkej Dubrawje posrědkowali?
B. Pjaca: Na poskitku su so zajimowani šulerjo wšitkich rjadownjow wobdźělili. W prěnim rjedźe su woni po swójskich idejach w kompjuterowym programje figury kreěrowali a je naposledk w 3D wučisćeli.
Ma Waš angažement za kubłanje dźěći a młodostnych dale a wjetši wuspěch?
B. Pjaca: Tak sej to znajmjeńša přejemy a tež začuwamy. Přetož digitalizacija postupuje – hač to chcemy abo nic. A młodźina je wotewrjena za nju. Z našim FabMobilom podpěrujemy a rozšěrjamy poskitk zaběry na tutym polu.
Na kotre wašnje so tónle wuspěch pokazuje abo snano tež mytuje?
Mjeztym 149. raz schadźuje so jutře, sobotu, znowa serbska hautevolee w Budyskej „Krónje“. Wšo je derje přihotowane, wšitko je kaž přeco – wěčna normalita sebjechwalby. Tole zda so w Serbach tak a tak recept za wšo być. Wšojedne hač nětk program schadźowanki abo Serbski sejm: Pola nas je a wostanje wšo, kaž přeco hižo bě. Inowacija, takrjec diktat noweho swěta, je njepřećel prěnjeje klasy. Ideje? Haj prošu! Njech pak su swěrne kredu: „Bohu k česći, Serbam k wužitku.“ Argumenty za móžne nowe struktury su jenož potom witane, hodźa-li so tež do masterplana běrowow na Póstowym naměsće 2 w Budyšinje. Ale to wšak nětko najprjedy raz wažne njeje. Chcemy tola swjećić! Našich serbskich akademikarjow, kotřiž budu jónu přichod našeho naroda. Zajimawe drje budźe, koho abo što změja woni lětsa zaso w swojich kabaretach kritizować. Wšako su wone někak posledni wentil, kotryž je za raznu kritiku zwostał. Na haj a ŠERŠEŃ. Hewak je so zjawna kritika, bohužel, w dalokej měrje z diskursa zhubiła, wšojedne hač w Serbach abo druhdźe.
149. schadźowanka bliži so z wulkimi krokami. Wo stawje přihotow a nowosćach je so Maximilian Gruber z režiserku wječora, Katku Pöpelec, rozmołwjał.
Lětsa přihotujeće zhromadnje ze Symanom Hejdušku schadźowanku hižo štwórty raz – mataj mjeztym tajke něšto kaž rutinu?
K. Pöpelec: Nó haj, za naju je wšak to nětko hakle druha schadźowanka, kotraž so z publikumom w Krónje wotměwa. Přirunujo z lońšimi přihotami móžu tola rjec, zo so wotběhi dale a bóle zjednorjeja. Zakładny system, kotryž smój sebi ze Symanom před lětami zarjadowałoj, dale zdźeržimy, wšako z nim jara derje dźěłamoj: Syman stara so wo chóry a kapały a ja staram so wo kabarety. Moje dźěło wobsteji w tym, zo wotrěču sebi ze skupinami, kajke su jich plany. Zwoprědka sebi skeče potom wězo tež předčitam a dawam tón abo tamny tip. Tež rekwizity a podobne leža w mojej zamołwitosći.
Kajki wupada staw přihotow lětsa?
K. Pöpelec: Přihoty su wotzamknjene. Program je w dalokej měrje nastajeny. Pobrachuja jenož hišće poslednje proby, ale tute chcemy pjatk nawječor a sobotu do spočatka programa přewjesć. Schadźowanka móže přińć!
Na Worklečanskej wyšej šuli „Michał Hórnik“ maja hladajo na powołansku orientaciju nowy poskitk, kotryž zamóža z pomocu partnerskeho zawoda w Budyšinje zrealizować. Anja Nowakowa je so wo tym ze zamołwitym šule za powołansku orientaciju Tobiasom Bulankom rozmołwjała.
Knježe Bulanko, što chowa so za „Kubłanskimi rjećazami“?
Grawoćiwe wobrazy z Bliskeho wuchoda nas tele dny přewodźeja. Započało je so wšitko 7. oktobra, jako wojowarjo teroristiskeje islamistiskeje Hamas Israel nadpadnychu, 1 200 ludźi morichu a wjace hač 250 zawlečechu. Wosebity šok zbudźichu powěsće, zo su terorisća při swojim masakru israelskim dźěćom hłowy wotćeli. Wot toho časa israelske wójsko pasmo Gazy, zwotkel su terorisća přišli, wojersce nadběhuje. Wobrazy zničeneho města, mortwych ciwilistow a žałosćacych zranjenych dźěći su runje tak šokowace. Zamołwići Gazaskeho pasma rěča mjeztym wo wjace hač 10 000 ciwilnych smjertnych woporach.