Na zasłužby Kamjenjana spominali

póndźela, 26. awgusta 2024 spisane wot:
W Budyskej powołanskej akademiji su minjeny pjatk na serbskeho informatikarja Mikławša Joachima Wićaza, pochadźaceho z Kamjeneje pola Radworja, spominali. Prof. Ralph Großmann z Drježdźanskeje Techniskeje uniwersity, je skutkowanje Serba předstajił. Kamjenjan wšak bě prěni kompjuter za blido wuwił a ma wulke zasłužby na polu numeriskeje matematiki. Budyski Zuseum sej dźěło Wićaza česći a tuž su zamołwići wustajeńcu zestajili. Nimo němskich taflow su samo serbske zhotowili. Wězo móžachu sej hosćo zarjadowanja na česć serbskeho informatikarja wustajeńcu wotkryć. Foto: SN/Bojan Benić

Jednanja tča w slepej hasy

póndźela, 26. awgusta 2024 spisane wot:

Kairo (dpa/SN). Rozmołwy wo přiměrje w Gazaskim pasmje tča w slepej hasy. Při rozmołwach w egyptowskej stolicy Karo knježi tuchwilu „wobćežne połoženje“. Tole je powěsćernja dpa z kruhow wobdźělnikow zhoniła. Tuchwilu so w jednanjach „ničo wjace njehiba“. Pječa je israelska delegacija mjeztym wotlećała. Tež katarski emir Hamad Al Thani je Kairo wopušćił, runje tak kaž zastupnicy Hamas. Tući chcychu so wo aktualnym stawje wobhonić.

W Brazilskej so lěsy pala

São Paulo (dpa/SN). Na juhowuchodźe Brazilskeje cychnuja wulke lěsne wohenje. Knježerstwo zwjazkoweho stata São Paulo je mjeztym w 45 gmejnach nuzowy staw wukazało. Wjace hač 15 000 pomocnikow wojuje přećiwo płomjenjam. Tež wojerske lětadła su zasadźene. Dwě wosobje su móžneho zapalerstwa dla zajeli. Tež w kónčinje Amaconasa wojuja přećiwo wulkim lěsnym wohenjam. Wot junija hač do oktobra je w Brazilskej kóžde lěto sezona lěsnych wohenjow.

Macron pyta za knježerstwom

Razne nadběhi Ruskeje

póndźela, 26. awgusta 2024 spisane wot:
Kijew (dpa/SN). Ruska je Ukrainu masiwnje z raketami a trutami nadběhowała. Wobkedźbowarjo w Kijewje rěča wo jednym z najćešich nadpadow w mjeztym dwě a poł lěta trajacej wójnje. Wo de­tonacijach rozprawjeja we wokolinje stolicy Kijewa, Šytomira, Ternopila a Lwiwa. W Kijewje mějachu problemy při zastaranju z milinu. Po informacijach ukrainskeho wójska je Ruska jědnaće strategiskich bombowcow typa TU-95 zasadźiła, kotrež móža same sej cil pytace rakety startować. We wuchodnym ukrainskim Kramatorsku je britiski sobudźěłaćer skupiny žurnalistow swoje žiwjenje přisadźił, jako raketa do hotela zrazy, w kotrymž nowinarjo přenocowachu.

Kijew warnuje Běłorusku

póndźela, 26. awgusta 2024 spisane wot:
Kijew (dpa/SN). Ukrainske knježerstwo je wot susodneje Běłoruskeje před tydźenjom připowědźene zesylnjenje wójska při mjezy Ukrainy wobkrućiło. Po informacijach wonkowneho ministerstwa w Kijewje wobkedźbuja w běłoruskej kónčinje wokoło Gomela nowe jednotki z tankami, kanonami a techniku za wotwobaranje lětadłow. Nimo toho su pječa tež zóldnarjow bywšeje ruskeje jednotki Wagner wuhladali. Ukraina je Běłorusku před „tragiskim zmylkom pod ćišćom Ruskeje“ warnowała. Běłoruski mócnar Aleksander Lukašenko bě minjeny tydźeń zesylnjenje swojeho wójska podłu ukrainskeje mjezy připowědźił. Wón wumjetuje Ukrainje koncentraciju 120 000 wojakow w tutej kónčinje. Kijew twjerdźenje wotpokazuje.

Söder: Žanu koaliciju ze Zelenymi

póndźela, 26. awgusta 2024 spisane wot:

Berlin (dpa/SN). Předsyda CSU Markus Söder chce čorno-zelenej koaliciji na zwjazkowej runinje po wólbach zwjazkoweho sejma 2025 zadźěwać. Za to by přihłosowanje jeho strony trěbne było, „a te njebudźe“, rjekny Söder w rozmołwje ze sćelakom ARD. Söder spřećiwja so tak předsydźe CDU Friedrichej Merzej, kotryž chcył sej so po móžnym wólbnym dobyću CDU/CSU při přichodnych wólbach zwjazkoweho sejma po móžnosći wjele móžnosćow koalicije wobchować. „Čorno-zelene ze mnu njeńdźe. Na to móže so kóždy spušćeć“, Söder rjekny. Zeleni njejsu při swojich prócowanjach wo unije zrozumili, zo wobsteji unija z CDU a CSU. Jako předsyda CSU móže wón koaliciju ze Zelenymi wuzamknyć.

Do minjenych wólbow zwjazkoweho sejma bě so bayerski ministerski prezident hišće wuraznje za čorno-želeny zwjazk wuprajił. Tehdy bě sej wón wěsty, zo byštej CSU a Zeleni wužadanje ekologije a ekonomije zmištrować móhłoj. Mjeztym pak su so Zeleni přez swoje dźěło w koaliciji sami „diskwalifikowali“.

Zražka wšěch parolow

póndźela, 26. awgusta 2024 spisane wot:
Tež mój přećel Khaled, kotremuž sym 2015 kurs němčiny sposrědkował, je pobožny muslim a pochadźa ze syriskeho města Deir ez-Zor – kaž terorist, kiž je w Solingenje „swjedźeń mnohotnosće“ z krejpřeliwanjom zakónčił. Khaled, wukubłany lěkar, je před tyranom Assadom a terorom „islamiskeho stata“ (IS) do Němskeje ćeknył. Wón je jedyn z pjeć tysac syriskich lěkarjow w Němskej a dźěłaše tež w chorowni w Niskej. Friedrich Merz sugeruje ze žadanjom, ćěkancow ze Syriskeje hižo njepřiwzać, zo je čłowjek pochadźacy z tutoho kraja principielnje strašniši hač Europjan. To je nimowólny pledoyer za „módru“ stronu, wšako wona smjertne wopory terora njetrjeba, zo by tajke stejišćo zabrała. „Solingen“ je wuraz asymetriskeho terora IS, kiž so za „zapadne“ bomby na arabskich ludźi zašłych lět „wjeći“. Dale swědči podawk wo njereflektowanej „mnohotnosći“ bjez jasnych regulow. Nimam recept, ale puć dyrbimy bjez parolow kaž „mnohotnosć!“ abo „wjac wotsuwać!“ namakać. Marcel Brauman

Jurij Bjermich

póndźela, 26. awgusta 2024 spisane wot:
Předsyda Łužiskeho burskeho zwjazka Jurij Bjermich narodźi so 23. žnjenca 1884 do ratarskeje swójby w Haslowje. Wón ratarješe w ródnej wsy a podpěraše po kóncu Prěnjeje swětoweje wójny narodne hibanje Arnošta Barta-Brězynčanskeho a pozdźišo srjedź dwacetych lět 20. lětstotka małoburske hibanje. Załoži sobu z Hermannom Sykoru z Delnjeje Hórki 1926 Łužiski zwjazk a přewza po smjerći Sykory funkciju předsydy zwjazka, zasadźujo so aktiwnje za socialne a narodne prawa serbskich małoratarjow. Pjeć lět bě zwjazkej aktiwnje předsydarił. Wón podpisa z dalšimi nawodami burskich zjednoćenstwow Sakskeje namołwu za Krajny kongres dźěławych w Drježdźanach, wobdźěli so na hłownej zhroma­dźiznje ­Cyłoněmskeho burskeho zwjazka w nazymniku 1928. Tam bu do jeho nawodnistwa wuzwoleny. 1929 bě delegat na Mjezynarodnym kongresu antifašistow w němskej stolicy a 1930 bě delegat Europskeho burskeho kongresa w Berlinje. Po 1933 bě z dowěrnikom Domowiny a podpěraše ju tež ilegalnje po jeje zakazu 1937. Po 1945 bě zaso aktiwnje w Domowinje a w Zjednoćenstwje mjezsobneje ratarskeje pomocy – VdgB. Bjermich zemrě 6.

Titul žnjenskeho krala zakitował

póndźela, 26. awgusta 2024 spisane wot:
Nałožk łapanja kokota pěstuja w Delnjej Łužicy tež dźensa hišće po starodawnym wašnju – z woprawdźitym kokotom. Tež w Strobicach blisko Choćebuza zwaži so lětsa šěsć njebojaznych młodych muži do wubědźowanja. Jich přewodźeše dźesać młodych žonow w serbskej drasće kaž tež zastupjerjo wšelakich wjesnych towarstwow. Na kóncu wudoby sej Max Behla hłowu honača a tak titul žnjenskeho krala. Hižo mnohe lěta zakituje wón tute čestne zastojnstwo. Konje, na kotrychž jěchachu ­młodźency lětsa přez čestne wrota, bě jim konjacy dwór w Běłej Górje k dispoziciji stajił. Foto: Michael Helbig

Riziko stupa

póndźela, 26. awgusta 2024 spisane wot:
Drježdźany (dpa/SN). Dźensa drje njejsu temperatury hišće tajke wysoke, ale přichodne dny wone zaso zaměrnje stupaja. Tole wuskutkuje so wězo tež na suchotu w lěsach a z tym zwisowace riziko lěsnych wohenjow. Wosebje w kónčinach wokoło Lipska wočakuja hač do kónca tydźenja jara wysoke riziko. W zbytku swobodneho stata su přiwšěm wysoke riziko připowědźili, ale wón nima nadměru strašny być. Lěćne temperatury traja hišće dlěje.

To a tamne (26.08.24)

póndźela, 26. awgusta 2024 spisane wot:

Kuriozne swětowe mišterstwa powětrowych gitarow dobył je Zachary Knowless z Kanady w finskim Oulo. Wón přesadźi so přećiwo 15 konkurentam. Němski wobdźělnik Patrik Culek wobsadźi njedźakowne štwórte městno. Wubědźowanje napodobnjeneho wirtuozneho hraća gitary přewjeduja tam wot lěta 1996. Jenož 2020 a 2021 dyrbjachu festiwal korony dla wotprajić.

Dźiwje huso je so pytajo za picu do bydlenja w Kielu zabłudźiło. Wobsedźer njewědźeše sej žiweje rady a wołaše policiju wo pomoc. Jako zastojnicy přijědźechu, bě huso cyłu kuchnju přeborkało a wotpowědny chaos zawostajiło. Po krótkej honjeńcy po bydlenju móžachu zwěrjo popadnyć a do přikrywy zawalić. Při rěce w nutřkownym měsće je wusadźichu. Tuchwilu hišće prawje njewědźa, kak je huso do bydlenja přišło.

Chróšćan Šulerjo

nowostki LND