Njewěstosć wottrašaca
Falowacych wučomnikow dla wukubłanje pjekarjow wjac w Budyšinje njebudźe, ale jenož hišće w Zhorjelcu. Přičina je, zo bě so jeničce wosom zajimcow w Budyskej šuli přizjewiło, 16 by trjeba było. Božena Šimanec a Janek Wowčer staj so mjez serbskimi pjekarjemi naprašowałoj, kak situaciju posudźuja.
Hubertus Zelnak z Pančic-Kukowa: Za tudyšich wučomnikow je puć do Zhorjelca tróšku wobćežny, hdyž dyrbja kóždy dźeń tam a sem jězdźić. Šule su pak derje nastajene a poskićeja na přikład blokowu hudźbu abo přebytk w internaće. Tež jězba do Drježdźan je alternatiwa. Wokomiknje mamy jednoho zajimca, kotrehož by to potrjechiło.
Sylvia Richterowa z Baćonja: Škoda, zo so wukubłanska městnosć wučomnikow změni. Smy sej hižo myslili, zo změje dołho trajacy bój za Budyšin tajki wuslědk. Za nas wosobinsce nima změna wuskutki, dokelž hižo někotre lěta wjac wučomnikow njewukubłujemy. Časa dla nam to hižo móžno njeje.
Dokładnje wotwažować
Wokoło šćěpjenja pře koronu su wulke diskusije. Za sebje abo za swoje dźěći rozsudźić je wužadanje. Sće šćěpjeni abo wotpokazujeće medicinsku naprawu? Dawid Žur a Božena Šimanec staj so mjez młodymi čitarjemi wobhoniłoj.
Silwija Streicherowa z Drježdźan: Mamoj na zbožo pěstowarskej dźěsći, tak zo wo šćěpjenju rozsudźić njetrjebamoj. Myslu pak sej, zo je runje pola najmłódšich trjeba, strach wo ćežkim schorjenju a njeznate dołhodobne sćěhi nowych, doskónčnje njepřeslědźenych koronawariantow dokładnje wotwažować.
Alexander Henčel z Chrósćic: Njejsym hišće šćěpjeny, dokelž mějach zaćišć, zo to dotal trjebał njejsym. Chcu pak so bórze šćěpić dać, dokelž změju někotre lěpšiny z toho, jelizo incidenca zaso přiběra. Nječakam na poručenje stajneje šćěpjenskeje komisije (STIKO), kotraž njeje šćěpjenju dźěći a młodostnych wot dwanaće lět hišće přizwoliła.
To absolutnje trjeba njeje
Tež w Serbach bě wo tym rěč a mnozy su hižo wo runohódnosći splahow w nałožowanej rěči diskutowali. Jednomu so to lubi, tamny to scyła wotpokazuje, měnjenja su nastupajo tak mjenowane dźenderowanje chětro rozdźělne. Je tomu tež w Serbach tak? Janek Wowčer je so naprašował, što Serb*owki – abo lěpje tola Serbja a Serbowki – wo dźenderowanju mysla.
Halena Jancyna z Ralbic: Sym sej nawučiła žónsku kaž musku formu wupisać. Tak mam to za sebje za prawe. Hižo w němčinje je njezwučene za dźenderowanje krótku přestawku słyšeć. To chětro kumštne skutkuje. Tuž budu tež dale, kaž sym to nawuknyła, wobě formje nałožować.
Jan Nuk z Radworja: Wo tym přewjele njedźeržu. Sym přemało entuziast, zo bychu naše serbske žony tež po němskim „owa“ rěkać dyrbjeli. Za mnje to praktisce žadyn wuznam nima.
Młodostni a šćěpjenje
Přećiwo koronje šćěpić dać je tema, kotraž tuchwilu ludźi po cyłym swěće zaběra. A nimale kóždy ma k tomu swoje měnjenje. Što pak serbscy młodostni k šćěpjenju praja? Bychu so woni šćěpić dali? Za tym je so Hana Šmitec někotrych z nich prašała.
Melinda Cyžec z Chrósćic: Měnju, zo dyrbi kóždy sam rozsudźić, hač so šćěpić da abo nic. Njemóžu cyle wěsće rjec, hač sym za to abo přećiwo tomu. Njebych pak chcyła, zo smy winowaći so šćěpić dać. Wšako tuchwilu hišće njewěmy, hač změje šćěpjenje na přikład za dźesać lět někajke sćěhi na strowotu čłowjeka. Tež hdyž bych móžnosć měła so šćěpić dać, njebych to chcyła. Přetož sym hižo koronu měła a mam antićělesa. Chcu rady hišće dočakać a najprjedy wědźeć, kak so tónle srědk na ćěło a čuwowy system wuskutkuje.
Zasadna změna politiki trěbna
Zwjazk 90/Zeleni „tuchwilu na žołmje jěchaja“, kaž w młodźinskej rěči rěka. W naprašowanjach k wólbam zwjazkoweho sejma 26. septembra žněja woni tójšto přihłosowanja. Zdźěla leža samo před etablěrowanymi dalšimi stronami. Smy so tuž mjez Serbami naprašowali, hač móhli so z knježerstwom ze „zelenej“ kanclerku spřećelić.
Cornelia Hempelowa z Konjec: Móžu sej „zelenu kanclerku“ jara derje předstajić. Trjebamy čerstwy a předewšěm młody wětřik na čole Němskeje. Swójba a dźěło w přezjednosći, digitalizacija wjesnych kónčin a zapłaćomny bydlenski rum su při tym jeno tři dypki, kotrež měli w našim kraju nuznje reformować.
Matej Korjeńk z Pančic-Kukowa: Bych z tym žiwy być dyrbjał, dokelž z toho wuchadźam, zo jenož kanclerka politiku njepostaja, ale knježerstwowe zarjady. By pak derje było, hdyž bychu Zeleni raz dopokazać dyrbjeli, zo tež zwonka opozicije něšto zdokonjeja.
„Dyrbimy dale kedźbliwi wostać“
Hodźeli so k jutram škitne naprawy korony dla zmjechčić, abo měli kruty kurs, kaž sej jón někotři nawodni politikarjo žadaja, podlěšić? Za tym a što sej čitarjo SN k lětušim jutram přeja, smy so naprašowali.
Sigrun Nazdalina z Němcow: Nadźijam so wolóženja naprawow k jutram, zo bychu so swójbni w mjeńšim kruhu wopytać móhli. Nimam pak za spomóžne wšitke wobmjezowanja zběhnyć. To by incidenca spěšnje zaso stupała. Jara přeju sej křižerjow dožiwić, tež hdyž we wobmjezowanym ramiku. Hłowna wěc, zo poselstwo zrowastanjenja wozjewjeja. Jutry bjez křižerjow, to něšto pobrachuje.
Marek Wuško z Hamburga: Su-li škitne naprawy přećiwo koronawirusej trěbne, měli wone tež přez jutry wostać. Njerozumju, zo chcedźa ludźo na kóždy pad do wukraja na dowol jěć, hdyž mamy tajke problemy. Jutry bych rady do Łužicy přijěł. Toho so hišće nadźijam.
Wjeselo staršich je wulke
Sakske knježerstwo je rozsudźiło: mjeńše dźěći smědźa zaso wuknyć a sej zhromadnje hrajkać. Smy so staršich prašeli, što wo tym mysla, zo pola nas šule a dźěćace dnjowe přebywanišća zaso wotewru a što su w času pandemije za swoje dźěći parowali.
Virginia Hanuzowa z Wěteńcy: Mam zbožo, zo směm wšědnje dźěłać. Wo naju dźěsći, w žłobikowej starobje, stara so tuchwilu doma mój mandźelski. Dźiwamoj zhromadnje na to, zo smój z dźěsćomaj wjele wonka w přirodźe. Tež hdyž smy sej jako swójba mjeztym žiwjenje z wobmjezowanjemi pandemije dla zarjadowali dyrbju rjec, zo pobrachuje nam za našej dźěsći přebytk w žłobiku.
Rozsud brachi njerozrisa
Wčera je sakske ministerstwo za kultus zdźěliło, zo skrótši lětuše zymske prózdniny a zo maja šulerjo dlěje wot doma wuknyć. Smy so staršich prašeli, što za nich přerjadowanje zymskich prózdnin woznamjenja.
Jan Budar z Budyšina: Poprawom njesměli prózdniny přerjadować. To swójby přidatnje wobćežuje. Prózdniny su planowane, tež za čas pandemije, a słuža wočerstwjenju a wodychnjenju. Wšako su mnozy starši swój dowol hižo planowali. Tež hdyž woni doma dźěłaja, dźěło wuwučowanja a dohladowanja dźěći dla zdźěla ležo wostanje. To je njeefektiwne. Wažnišo by było wučerjow wukmanić, zo móhli po digitalnym puću swojich šulerjow dale a lěpje wuwučować.
Što najbóle parujemy?
Lockdowna dla je mjenje kontaktow k swójbnym a přećelam, njesměmy žane kulturne zarjadowanja a hosćency wopytać. Adwentne wiki su tohorunja wotprajene. Mnozy wot doma dźěłaja. Runje nětko w ćmowym počasu su wobmjezowanja koronawirusa dla ćežko znjesć. Serbske Nowiny su so mjez čitarjemi wobhonili, što tuchwilu najbóle paruja.
Syman Pöpel z Chrósćic: Derje je, zo směmy so zwonka domu na čerstwym powětru pohibować. Jako młodostny pak paruju zarjadowanja předewšěm reje, hdźež nowych ludźi zeznach. Přez cyłe lěćo bě mjez druhim tež wotprajenych wjesnych swjedźenjow dla mało móžnosćow so zetkawać. Wulka nadźija je, zo změjemy snano hody móžnosć so we wjetšim kruhu zeńć, jeli je dowolene.
Měli prózdniny podlěšić?
Tuchwilu je w zjawnosći diskusija wo tym, podlěšić hodowne a zymske prózdniny. Smy so naprašowali, što měnja k tomu ći, kotřiž su ze šulskim a kubłanskim dźěłom zwjazani.
Křesćan Korjeńk, nawoda wyšeje šule „Michał Hórnik“ Worklecy: Nimam diskusiju wo tym, hač dyrbjeli prózdniny podlěšić, tuchwilu za zmysłapołne. By-li rěč wo podlěšenju nazymskich prózdnin było, móhł to rozumić. Wšako ličby koronainficěrowanych runje nětko zaso přiběraja. Nastupajo sposrědkowanje wučbneje maćizny měnju, zo njesměli žane wulke straty nastać. Wšako smy w nalěću z tym, kak jednotliwcam wědu posrědkować, mnohe nazhonjenja zběrali.
Mónika Ošikowa, zamołwita za posrědkowanje kultury a zjawnostne dźěło w Budyskim Serbskim muzeju: Jako mać móhła z kompromisom žiwa być, je-li rjadowane, zo su dźěći přiwšěm zastarane. Přetož wšitcy starši njemóža wot doma dźěłać a so w samsnym času wo dźěći starać. To su nazhonjenja z nalěća pokazali.
