Hódny měznik
Što waža sej prěni sobuwojowarjo Jana Barta na jeho skutkowanju? Andreas Kirschke je so někotrych prašał.
Jan Nuk, wot lěta 2000 do 2011 předsyda Domowiny: Jan Bart je njesprócniwje ludźi za Witaj we Łužicy přeswědčił a tak sobuwojowarjow nadešoł, mjez druhim w Serbskim šulskim towarstwje, pola Domowiny a mjez serbskimi pedagogami. Jeho retoriske kmanosće a zamóžnosć přeswědčić kaž tež jeho fachowa wěda wjedźechu tomu, zo mnozy starši jeho ideju slědowachu. Za to je wón w lěće 1999 přijał Myto Domowiny. Wosobinsce čuju so z nim zwjazany, dokelž je wón relatiwnej bjezmócnosći z widom na wotemrěće našeje maćeršćiny škričku nadźije dał.
„Hanka móhła Anne Frank Łužicy być“
Přewšo dobry wothłós žněješe sobotna prapremjera krucha „Šěrcec Hanka“ w Budyskim Němsko-Serbskim ludowym dźiwadle, kotruž bě awtorka a režiserka Esther Undisz po motiwach nowele Jurja Kocha z lěta 1963 spisała. Cordula Ratajczakowa je so mjez přihladowarjemi za měnjenjemi wobhoniła.
Weronika Wjenkowa z Wotrowa: Kruch bě jara hnujacy, mi su sylzy přišli. Trójna „Sława“ so prosće słušeše.
Frank Čornak z Dobrošic: Mi je so předstajenje jara lubiło, wosebje po dołhim času dźiwadłoweje abstinency. Dokelž njejsym so ze stawiznu Hany Šěrcec hišće jara zaběrał, je mje wona wosebje hnuła. Atmosfera mjez přihladowarjemi bě zajimawa. Wšako běchu mnozy z busom z Hórkow přijěli, a woni maja wězo wosebity poćah k městnu, hdźež so stawizna wothrawa. Na kóždy pad bě wažne pokazać, zo njejsu Serbja jenož wopory byli. Móžu sej předstajić, zo su někotři tež hrózbnu rólu hrali, kajkuž njebych wočakował – tež hladajo na to, što so tučasnje stawa.
„Najradšo bych sobu rejwała“
Ptačokwasny program Serbskeho ludoweho ansambla „Njewěsta njewjesta“ je minjeny kónc tydźenja wulki aplaws žnjał. Cordula Ratajczakowa je so na premjerje minjeny pjatk w Chróšćanskej „Jednoće“ mjez přihladowarjemi wobhoniła, hač, kak a što je so jim lubiło abo tež nic.
Měrko Handrik z Dobrošic: Po tajkim dołhim času w pandemiji bě to něšto wulkotne, zo móžach sej zaso ptači kwas wobhladać – a bě woprawdźe jara rjany!
Helena Rjedźina z Pančic-Kukowa: Lětuši ptačokwasny program je so mi poprawom cyle derje lubił. Běchu jednotliwe rjane sceny pódla, kotrež běchu zahorjace, kaž na přikład solowy spěw mandźelskeje wjesnjanosty (Mónika Kertész). Tež ći mužojo-rejwarjo běchu połni temperamenta. Krótko a jadriwje dyrbju tež orchester wuzběhnyć, tón je so mi wosebje lubił. Je jara derje klinčał.
Za sylniše začuće zhromadnosće a přezjednosće
Lěto 2021 je so doskónčnje minyło a nowe je runje tři dny młode. Hladajo na turbulentny čas předewšěm stajnje nowych wotkryćow nastupajo koronawirus dla smy so mjez čitarkami a čitarjemi Serbskich Nowin naprašowali, što sej za lěto 2022 přeja.
Jurij Hantuš z Radworja: Přeju sej sylniše začuće zhromadnosće a přezjednosće w kraju. Zo móžemy w lěpšim dialogu mjez sobu wobchadźeć, město toho zo hněw dominuje. Kóždy drje sej žiwjenske wašnje, kajkež smy do koronakrizy měli, wróćo přeje. Za to pak dyrbimy so přichodnym wužadanjam zhromadnje stajić. Njehladajo na to mam angažement serbskeje młodźiny w zašłym lěće na hudźbnym a wuměłstwowym polu za jara dobry. Bych so wjeselił, bychu-li młodostni z tymle pozitiwnym wuwićom w nowym lěće pokročowali.
Dopokaz, zo je naša rěč žiwa
Z cyłkownje 40 procentami bu „šmóratko“ za serbske słowo lěta 2020 wuzwolene. W kotrej měrje pak smy nowe wopřijeće we wšědnym dnju nałožowali? Jan Bogusz je so k tomu naprašował.
Franciska Grajcarekec z Budyšina: Haj, ja słowo prawidłownje wužiwam. Mój kolega trjeba hdys a hdys ručnik jako synonym. Pomjenowanje šmóratko pak mam za radźene, wosebje za smartfon. Wšako po nim woprawdźe z porstom šmóramy. Je derje, zo mamy serbski wotpowědnik, kiž njeje požčonka z druheje rěče. To pokazuje, zo je naša rěč žiwa.
Syman Sćapan z Chrósćic: Słowo „šmóratko“ drje wužiwam, ale skerje sporadisce. Chcu-li tónle nastroj pomjenować, poprawom „handy“ praju – cyle jednorje, dokelž sym to přeco hižo tak činił. Potom je wězo ćežko jedne nowe přesadźić. Přiwšěm słowo „šmóratko“ rady wužiwam, dokelž so mi tale nowa kompozicija jara lubi a ja ju zdobom z lóštnym słowom zwjazuju. Powšitkownje wšak mam za dobre, zo so naš serbski słowoskład powjetši.
Wšitke dźěle ludnosće słyšeć
W naćisku koaliciskeho zrěčenja su strony SPD, Zwjazk 90/Zeleni a FDP připowědźili wólbne prawo na zwjazkowej runinje wot dotal 18 lět na 16 lět znižić chcyć. Jan Bogusz je so někotrych Serbow za jich měnjenjom k tomu prašał.
Johanna Hadankec (16) z Kopšina: Samo na sebi je to dobra mysl. Mam wjacorych přećelow w swojej starobje, kotřiž so za politiku zajimuja, informuja a angažuja. Tući bychu so zawěsće jara wjeselili, bychu-li hižo zašo sobu wothłosować a tak k politice přinošować móhli. Samu sebje zarjaduju do tych, kotřiž na tym polu tak aktiwni njejsu. Za mnje by tež w porjadku było, hdyž hač do staroby 18lět dočakam.
Damian Dyrlich (27) z Noweje Wjeski: Wólbnu starobu na 16 znižić bych za spomóžne měł. W šuli wobjednawamy politiske temy hižo wot 7. lětnika. Tak je wězo škoda, zo šulerjo njemóža wothłosować wo tym, wo čimž přemysla. Wězo nima młodźina hišće telko nazhonjenjow kaž ći starši wolerjo. Přiwšěm je wažne wšitke dźěle ludnosće słyšeć.
Ze stawom rěče so hłuboko rozestajeli
Znowa w digitalnej formje wotmě so sobotu 147. schadźowanka. Jan Bogusz z Lipska je so wobhonił, kak je so tradicionalne zetkanje serbskich akademikarjow we wirtuelnym formaće ludźom tónraz spodobało.
Maximilian Gruber z Worklec: Po tym zo bě schadźowanka loni kompletnje online, běch wjesoły, zo smědźachmy jako akterojo zaso na jewišću stać. Z tutej symbiozu – online-publikuma a prezency sobuskutkowacych – su zamołwići zdobom jara fleksibelnje na tučasne połoženje koronapandemije reagowali.
Bianka Rachelic z Wotrowa: Wězo je škoda, zo njehodźeše so schadźowanka w prezency wotměć, štož pak je tež hladajo na wysoku incidencnu hódnotu zrozumliwe. Wothladajo wot toho je so mi program w cyłku jara spodobał. Tež z techniskeje strony bě so wjele wěcow lěpje radźiło hač loni.
Přeprošenje na zhromadnu rozmołwu
Po prapremjeromaj hudźbneju widejow „Čert“ Kolektiwa Wakuum a „Mróčele“ Kolektiwa Klanki je so Cordula Ratajczakowa z někotrymi jeju čłonkami rozmołwjała, što je jim wažne we wuměłskim tworjenju.
Luiza Nawkec z Kolektiwa Klanki: Spěw „Mróčele“ hižo dlěje eksistuje. Dźe wo wěste začuće, a tuž je widejo tež bóle poetiski a bóle wuměłski hač „Družki“, kotryž bě skerje reflekcija. Nowy widejo je swobodniši. Smy rozmyslowali, kak móžeš najlěpje abstraktny konflikt zwobraznić, konflikt mjez dominancu a podwolenjom, bój a jěd w mjezyčłowjeskim poćahu. Wězo smy tež swoje feministiske zhladowanje zapřijeli.
Indirektne nuzowanje
Wotnětka maja ludźo koronatesty płaćić. Wuwzaća postaja testowanski porjad Zwjazka, kotryž je wčera płaćiwosće nabył. Što Serbja wo tym mysla?
Kira Hrjehorjec z Noweje Wjeski: Zo njejsu koronowe testy wjace darmotne, je w porjadku. Wšako móže so kóždy šćěpić dać. Nimo toho je logiske, zo dyrbja testy jednotliwe wosoby płaćić, kotrež je trjebaja, a zo njewotćahnu kóšty za nje město toho wot dawkow cyłkowneje ludnosće.
Bogusz Bujnowski z UIma: Myslu sej, zo je w porjadku, hdyž ma nětko jednotliwc kóšty za testy přewzać. Při tym pak mam za wažne so tež zawěsćić, zo jenož ći płaća, kotřiž to woprawdźe tež zamóža. Dale měli na to dźiwać, zo potrjecheni jenož test zapłaća a nic ludźi, kotřiž je přewjedu. W normalnym padźe test sam štyri do pjeć eurow płaći. Za ludźi, kotřiž maja na přikład wjac hač 2 000 eurow kónc měsaca w kapsy, je to akceptabelne. Hdyž pak tajki test za dźěło trjebaš, dyrbi so na kóždy pad dźěłodawar wo to starać.
Dominanca AfD wostrózbjaca
Wólby zwjazkoweho sejma su nimo. Štó móhł nowe knježerstwo wutworić, budźe so hakle w přichodźe pokazać. Serbske Nowiny su so wobhonili, što ludźo wo wólbnych wuslědkach mysla:
Měrka Pawlikowa z Berlina: Spěšne jednanje za škit klimy a wobswěta je mi najwažniša tema. Zeleni wustupuja najraznišo w zajimje přichodnych generacijow. Starosće a strachi dźěći a młodostnych, kiž so na přikład pola Fridays for Future angažuja, maja so wot knježerstwa chutnje brać! Tuž sym wjesoła, zo budu Zeleni w dobrej poziciji – nadźijomnje w ampli – přichod kraja sobu postajeć. Zo pak wolachu w Durinskej a Sakskej telko ludźi jednu prawicarsku, rasistisku stronu, je katastrofa.
Michael Harig, wokrjesny předsyda CDU Budyšin: Wuslědki wólbow su za Budysku wokrjesnu CDU njespokojace. Přičinje toho njejstej ani kandidat Roland Ermer ani situacija w Budyskim wokrjesu. Wuslědk wotbłyšćuje politiske debaty w Zwjazku a je wuraz njewotmołwjenych prašenjow a wopačnych ćežišćow, kotrež žiwjenskej woprawdźitosći tu bydlacych ludźi njewotpowěduja.
