Směškikaž silwesterski wohnjostroj
Minjenu sobotu je lětuša hłowna hornjoserbska inscenacija Němsko-Serbskeho ludoweho dźiwadła „Dołhož fenki běža“ swoju premjeru dožiwiła. Cordula Ratajczakowa je so mjez přihladowarjemi wobhoniła, kak je so jim zaměnjowaca komedija Michaela Cooneyja spodobała.
Ignac Wjesela z Chrósćic: Hač dotal – smy nětko w přestawce – so mi kruch jara lubi. To je cyle jendźelski humor a tón woprawdźe lubuju. Snadź so mi tohodla lubi, dokelž dyrbjach sej jako dźěćo filmy Rosamundy Pilcher w telewiziji sobu wobhladać, mějachmy tehdy jenož tři programy. Předstajenje je absolutnje top. Kóždemu radźu, so do Budyšina podać a sej kruch wobhladać.
Monika Nukowa z Radworja: To bě wšitko zašmjatane, přiwšěm bě to wjesoła hra. Wšitcy dźiwadźelnicy běchu woprawdźe při wěcy, su jara derje hrali. To móžeš sej woprawdźe wobhladać. Wuzběhnyć chcu Měrka Brankačka we hłownej róli kaž tež – jemu poboku – Jurja Šimana. Wonaj staj wuběrnje hrałoj.
Přewjele dźiwadła hrali
Lětuši wječorny ptačokwasny program Serbskeho ludoweho ansambla „Štóž so zwaži, tomu so radźi“ wuwabja rozdźělne měnjenja. Kak rozdźělne wone su? Serbske Nowiny su so po sobotnej hornjoserbskej premjerje w Radworju a po předstajenju předwčerawšim w Kulowje někotrych wopytowarjow prašeli.
Jan Nuk z Radworja: Je bjezdwěla wulke wužadanje, kóždolětnje ptačokwasny program koncipować, z kotrymž su wšitke starobne skupiny spokojom. Chwalu sej, zo Serbski ludowy ansambl hižo lětdźesatki bjez přetorhnjenja tónle program wuhotuje a spyta časej wotpowědne formy namakać. Balet, chór a orchester su so zaso na chwalobne wašnje prezentowali. Mi so lubješe, kak aktiwnje a dynamisce bě chór do jednotliwych scenow zapřijaty. Wosebje je so mi spěw Anny-Marije Bretschneiderec spodobał. Štyri młode akterki su ze swojim elanom přinjesli wětřik na jewišćo, byrnjež to druhdy snano trochu přećehnjene było. Dźiwadło na spočatku bě mi předołhe. Prašam so, hač njeje so SLA z programom přejara wot předstajenja ptačokwasneje tradicije wotsalił?
Rady sej něšto dobre popřejemoj
A što měnja sobujěducy „Šmitec busa“, kotřiž su póndźelu składnosć wužiwali a so po wikach rozhladowali? Milenka Rječcyna je so prašała:
Roland Jenč praji: Njejsym dlěje hižo na Zelenym tydźenju był. Lětsa pak je mje nowa technika na polu tepjenja zajimowała. Zdobom sym tójšto wo tym zhonił, kotre biologiske žiwidłowe dodatki (Nahrungsergänzungsmittel) su. A mějach zajimawu rozmołwu wo tym, kak pčołki strowe dźeržeć. To bě woprawdźe poradźeny dźeń.
Pawl Dubaw bě mjeztym třeći króć sobu w Berlinje: Sym sej něšto cyle wosebite kupił, boblije (Knollen) za wisate begonije. Běchu sej hižo loni tajke kupił, a wone woprawdźe krasnje kćěja. Přebytk tu drje je napinacy, namakam pak stajnje městno, hdźež móžu wotpočnyć. Nimo toho njemóžeš sej lěpje hač z busom – a to w dobrej zhromadnosći ze znatymi a zdźěla z wjesnjanami – sem dojěć.
Wutrobu hrějace reje, spěšny kónc
Powšitkowny wothłós publikuma na program lětušeje schadźowanki bě přewažnje pozitiwny. Jeničce zarjadowanišćo, Budyske Němsko-Serbske ludowe dźiwadło, bě wjacorym wopytowarjam přičina kritiki. Bosćan Nawka je někotre hłosy zezběrał.
Dr. dr. Betina Kaunowa z Drježdźan: Wosebje su so mi reje spodobali. Choreografija je serbsku dušu woprawdźe tak wotbłyšćowała, zo ći to wutrobu hrěje. Trochu škoda je nowa městnosć – flair „Króny“ tu w dźiwadle nažel kusk pobrachuje, tež dokelž so publikum spěšnje rozběži.
Lucian Kaulfürst z Budyšina: Mi je so program jara lubił. Najbóle stej chóraj wusahowałoj. Namołwu režiserow, dźeń a sylnišej AfD so spjećować, mam za runje tak zmužitu kaž trěbnu – tež hdyž z toho njewuchadźam, zo su Serbja wulki wólbny wuspěch strony w swojim sydlenskim rumje sobu zawinili.
Phillipe Tibbal, tuchwilu w Budyšinje: Wuběrnje organizowane to zarjadowanje. Serbstwo raz modernje, politisce a très chic! Hačrunjež njejsym přewjele rozumił, njebě wostudło. Hudźba bě wulkotna, choreografija ekscelentna. Bych bjeze wšeho poł hodźinki wjace znjesł!
Wysoka kwalita wobstajnje wabi
Kotru hódnotu ma dźeń wotewrjenych duri na Serbskim šulskim a zetkawanskim centrumje a što přitomnych wosebje zajimuje. Milenka Rječcyna je so wopytowarjow za tym prašała.
Enrico Dehnke: Smój so z mandźelskej rozsudźiłoj, dać swoje dźěći najprjedy do serbskeje pěstowarnje w Budyšinje. Namaj je so lubiło, zo wone hrajkajo serbšćinu wuknu. Swoje znajomosće móža nětko dopokazać. Gymnazij skići přewšo dobre móžnosće, serbšćinu, němčinu a dalše rěče nawuknyć a sej wulku wědu w dalšich předmjetach přiswojić. To njech mnozy na tajkim dnju nazhonja.
Celine Sauer: Sym šulerka 10. lětnika. Mam tajki dźeń za wažny. Wšako móžemy jako šulerjo jónu pohladnyć do poskitkow, kotrež hewak sami njewužiwamy. Mam hudźbu wosebje rady a hraju w orchestrje na ukuleli. Na wodźenjach po šuli sym zwěsćiła, kelko zajima maja ludźo za naš gymnazij.
„To pola SLA samoho lěpje njewidźiš!“
Prapremjera oratorija Měrćina Weclicha a Madleny Nasticcyneje „Hrodźišćo“ je minjenu sobotu wopytowarjow w Chróšćanskej wjacezaměrowej hali „Jednota“ zahoriła. Bosćan Nawka je so po předstajenju někotrych hosći za jich prěnim zaćišćom woprašał.
Kristin Belkotowa z Hózka: Oratorij bě jara hnujacy a je mje woprawdźe zahorił! Sym přewšo wjesoła, zo ma naša młodźina tajke móžnosće, so zhromadnje z profijemi wuspytać a sej snano to a tamne wot nich wothladać. Bě pytnyć, kelko dźěła za wšěm tči. Připóznaće a wulki dźak za wuběrny wukon!
Ambrož Handrik ze Serbskich Pazlic: Mi je so jara lubiło. Hudźbnje bě twórba cyle hinaša, hač sym ju wočakował. Słyšiš-li titul „Hrodźišćo“, dźě najprjedy raz na někajku starodawnu podawiznu mysliš. Ćim bóle překwapił je mje chětro načasny raz oratorija z nowymi, za Łužicu skerje njetypiskimi instrumentami. Fujara je přiwšěm mjenowany tradicionalny charakter podšmórnyła. Rejwarjo su sceny wizuelnje skulojćili, štož je čas spěšnišo zańć dało.
Žiwjenjea nazhonjenja
Musical „Quo vadis-dokal dźeš?“ Worklečanskeje Serbskeje wyšeje šule „Michał Hórnik“ je na štyrjoch předstajenjach wulku syłu přihladowarjow přiwabił. Milenka Rječcyna je so někotrych za jich zaćišćemi prašała.
Franciska Hejdušcyna: To bě poskitk, kiž swědči wo hłubokim zwisku mjez wučerjemi a šulerjemi. Začuwać bě zhromadnosć a zo serbska wutroba wšitko zwjazuje. Sym sej něštožkuli za swoje žiwjenje sobu brała. Dopóznach, zo maš, wšojedne dokal će puće w žiwjenju wjedu, swoje korjenje tam, hdźež su swójbni a přećeljo.
Hannah Šmitec: Mi je so musical wulkotnje lubił. By rjenje było, móhli tajke něšto tež na Serbskim gymnaziju w Budyšinje činić. Wěm, zo je to wjele dźěła. Ale na kóncu widźiš, zo so wudani. Wosebje spodobałoj stej so mi wulki chór a hudźba, kotruž je band live hrała. Myslu sej, zo je wobsahowe žro hry młodym ludźom wjele sobu na puć dało.
Z wuslědkami zdźěla spokojom
Na wólbach krajneho sejma minjenu njedźelu wobdźělichu so tež mnozy młodźi Serbja, zdźěla prěni raz. Kak běchu so na wólby přihotowali a kak posudźuja wuslědk, za tym je so Pětr Dźisławk někotrych z nich woprašał.
Michał Donat z Chrósćic, 19 lět: Do wólbow wuspytach sakski Wahl-O-Mat, zo bych zwěsćił, kotra strona so najlěpje k mojim politiskim předstawam hodźi. To běše mi wulka pomoc. Zo wostanje CDU w Sakskej najsylniša strona, mje jara wjeseli, byrnjež so tróšku dźiwał. Běch ze słabšim wotrěznjenjom křesćanskich demokratow ličił. Słaby wukon Lěwicy je mje tohorunja překwapił.
Greta Čórlichec z Kulowa, 18 lět: Dokelž smědźach prěni raz wolić, zaběrach so hižo cyłe lěto intensiwnje z krajnej politiku jednotliwych stron a zapósłancow. Tak cyle dokładnje wědźach, hdźe mam swój křižik sadźić. Zo je so w mojim wólbnym wokrjesu kandidat AfD cyle snadnje přesadźił, mje zrudźa. Přiwšěm so wjeselu, zo njeje so AfD poradźiło wjetšinu hłosow w Sakskej zdobyć.
Spokojnosć hosći připóznaće
Lětuši mjezynarodny folklorny festiwal je nimo. Štož zwostanu, su dopomnjenki na wuběrny swjatk z přemóžacej kulturu ze wšeho swěta. Alfons Handik je so po swjedźenišćach w Budyšinje, Hochozy a Chrósćicach rozhladował a so wopytowarjow festiwala za měnjenjemi prašał.
Marja Gotšalowa z Konjec: Smój so z mandźelskim prěni raz tež do Hochozy podałoj. Byrnjež drje tu telko ludźi njebyło, kaž dožiwjamy to sobotu na Chróšćanskich statokach, so namaj atmosfera tu lubi. Tróšku parujemoj, zo po Choćebuzu lědma něšto na wulki podawk w Hochozy pokazuje. Wjace wabjenja njeby na škodu było. Hochoženjo drje su so prócowali štyri statoki wotpowědnje wuhotować, wjes pak móhła přiwšěm hišće rjeńšo wupyšena być.
Atmosfera hosći přeswědčiła
XIII. mjezynarodny folklorny festiwal „Łužica 2019“ je njeličomnych hosći z najwšelakorišich kónčin přiwabił. Alfons Handrik je so mjez wopytowarjemi kaž tež mjez sobuskutkowacymi a pomocnikami festiwala naprašował, kajki zaćišć je swjatk w nich zawostajił a što je so jim na štyrjoch dnjach połnych kultury we Łužicy wosebje lubiło.
Dominik Krötel, předsyda młodźinskeho kluba z Hochozy: Derje so hišće dopominam, kak smy jako dźěći před 12 lětami wot dwora k dworej běhali a so wjeselili měć we wsy telko wukrajnych kulturnych skupin. Dźensa je nas we wsy něhdźe 60 młodostnych, a smy so hižo w přihotach z našimi móžnosćemi wo to prócowali dobri hosćićeljo być. Staramy so na wšěch štyrjoch dworach w Hochozy wo dobry wotběh. Sam jara wobžaruju, zo njejsym, kaž mojej dźěd a wowka to hišće móžetaj, serbšćinu nawuknył.
