Pólska namjet wotpokazuje

wutora, 08. julija 2025 spisane wot:

Waršawa (dpa/SN). Namjet zwjazkoweho ministra za nutřkowne naležnosće Alexandera Dobrindta (CSU), podłu němsko-pólskeje mjezy zhromadne kontrole zarjadować, je Pólska wotpokazała. „Nimam tuchwilu za žanu dobru ideju, tute kontrole zhromadnje přewjesć“, rjekny nutřkowny minister Tomasz Siemoniak powěsćernjam dpa, PAP, AFP a BNS. Wšako njebě Němska Pólskej tež žane zhromadne kontrole poskićiła, jako je 2023 jednostronsce zahaji, wón rjekny.

Hamas chce přiměr w Gazy

Washington (dpa/SN). Islamistiska Hamas je zwólniwa, so w Gazaskej wójnje z Israelom dojednać. Tole je prezident USA Donald Trump do zhromadneje wječerje z israelskim ministerskim prezidentom Benjaminom Netanjahuwom zdźělił. Tež wurjadny pósłanc USA Steve Witkoff je měnjenja, zo by nětko prawy wokomik za dojednanje był. Witkoff chce so hišće tutón tydźeń do katarskeje stolicy Doha podać, zo by so na rozmołwach ze zastupnikami Hamas wobdźělił.

Macron wopyta London

Prawiznik Namir Alyasry rozmołwja so z Jurajom Cintulu (wotlěwa) prěni dźeń procesa přećiwo njemu w Banskej Bystricy. Cintula bě 15. meje 2024 pjeć króć na słowakskeho ministerskeho prezidenta Roberta Fica třělił a jeho ćežko zranił. Cintula nadpad wobžaruje a twjerdźi, zo nochcyše jeho morić. Bě pak z jeho politiku njespokojom. Foto: dpa/Radovan Stoklasa

Trump cłow dla njewěsty

wutora, 08. julija 2025 spisane wot:
Washington (dpa/SN). Prezident USA Donald Trump sam prawje njewě, hač je nowy, wot njeho postajeny termin zawjedźenja cłow přećiwo wjacorym krajam a Europskej uniji 1. awgusta zawjazowacy abo nic. Na wotpowědne prašenje žurnalista wón rjekny: „To je zawjazowace, ale nic stoprocentowsce.“ Trump chcył na namjety wikowanskich partnerow čakać. W tym zwisku je wjacorym krajam listy pósłał, w kotrychž kraje namołwja, so z poskitkami na njeho wobroćić. „Jeli so mi poskitk lubi, potom to činimy“, wón rjekny. Trump bě wčera termin nowych cłow wot jutřišeho 9. julija na 1. awgust přestorčił a wjacore listy rozesłał, mjez druhim do Japanskeje, Južneje Koreje a Južneje Afriki.

Dalše brónje USA do Ukrainy

wutora, 08. julija 2025 spisane wot:
Washington (dpa/SN). USA chcedźa Ukrainu najebać njedawno wukazane přetorhnjenje dale z brónjemi zastarać. Tole je prezident Donald Trump připowědźił. „Sćelemy dalše brónje. Woni dyrbja so zakitować. Jich tuchwilu ćežko trjechi“, rjekny Trump na prašenja žurnalista. Brónje maja předewšěm zakitowanju słužić. Minjeny tydźeń běchu USA dodawanje brónjow přetorhnyli, pokazujo na prózdne składy wójska. Ukraina trjeba wosebje rakety za wotwobaranje ruskich nalětow. USA běchu připowědźili, za najprjedy pruwuja, do kotreje měry je zakitowanje kraja hišće zaručene. Kónc dodawanja potrjechi tež dalše kraje. Ruska spyta z masiwnymi nalětami, ukrainski powětrowy škit přežadać.

Sejm debatuje wo etaće Němskeje

wutora, 08. julija 2025 spisane wot:

Berlin (dpa/SN). Zwjazkowy sejm je dźensa etatowy tydźeń zahajił. Financny minister Lars Klingbeil (SPD) předstaji tam swój naćisk za etat 2025 kaž tež planowanje knježerstwa hač do lěta 2029. Hladajo na hoberske wurjadne zamóženja na dobro infrastruktury a škita klimy je wjace inwesticijow planowanych – ale tež wo wjele wyše zadołženje.

Hač do pjatka diskutuja zapósłancy wo etatach jednotliwych ministerstwow. Jutře diskutuja po narěči zwjazkoweho kanclera Friedricha Merza (CDU) w tradicionalnej generalnej debaće wo politice noweho knježerstwa. Při tym póńdźe bjezdwěla wo wjele diskutowany rozsud koalicije, dawk na milinu wot lěta 2026 – hinak hač bě připowědźene – tola nic za wšitkich wobydlerjow znižić.

Klingbeil planuje wudawki 503 miliardow eurow. Nimale 82 mrd. z toho maja kredity być, to je dwójce telko kaž loni. Najwyše wudawki planuja ze 190 mrd. eurow w etaće dźěłoweho ministerstwa. Najwjetši dźěl tutych su připłatki do rentoweje kasy a wobydlerski pjenjez.

Wumjetowanja wumyslene?

wutora, 08. julija 2025 spisane wot:

Bywši minister za strowotnistwo Jens Spahn wupraja so wo nahubnikach

Berlin (dpa/SN). Bywši zwjazkowy minister za strowotnistwo Jens Spahn (CDU) je znowa wozjewił, zo njeje žane pjenjezy za wobstaranje nahubnikow w času koronapandemije dóstał. Na wotpowědne naprašowanje nowinarjow rjekny předsyda frakcije CDU/CSU w zwjazkowym sejmje: „Tute podsuwanja ze stron někotrych Zelenych su wočornjace. Tajke počinanje znaju dotal jenož wot AfD.“

Fachowc Zelenych za naležnosće strowotnistwa Janosch Dahmen je Spahna kónc tydźenja wótrje kritizował a njeje tež tuchwilnu ministerku za strowotnistwo Ninu Warken (CDU) přelutował. Ta bě swój čas sobudźěłaćerka Spahna.

Dahmen pokaza na rozprawu wurjadneje přepytowarki Margerethy Sudhof nastupajo aferu nahubnikow. Sudhof bě zwěsćiła, zo je Warken dokument strowotniskeho ministerstwa na wjacorych městnach zaměrnje čorniła, zo by zamołwitosć Spahna a dalšich čłonow CDU/CSU zakryła, „kotřiž su w pandemiji stat a dawkipłaćerjow kaž swoje swójstwo wobhladowali“.

Přizjewće njeskutki!

wutora, 08. julija 2025 spisane wot:
Namócne nadpady črjódow prawicarskich bičkow na serbskich młodostnych su zašły lětdźesatk wospjet justicu zaběrali – tajkich njeskutkow w lětomaj 2018 a 2020 na swjedźenjach dla buštaj skućićelej zasudźenaj. To je z wotmołwy knježerstwa na parlamentariske naprašowanje lěta 2022 wuchadźało, kiž měješe samsnu temu kaž aktualne, wo kotrymž dźensa rozprawjamy: antiserbske njeskutki. Před třomi lětami namakaš tež pad antiserbskeho škaranja na Facebooku jako předmjet přepytowanja justicy, po aktualnej wotmołwje je skućićel mjeztym zasudźeny. Přizjewjenje antiserbskeho njeskutka pola policije zdawa drje so druhdy wobćežne a bjezwuhladne, je pak wažne. Jenož štož je hamtsce registrowane, oficialnje eksistuje. Naš zaměr je Łužica, w kotrejž móžeš wšudźe serbować, bjez toho zo sy so do toho skradźu rozhladował, hač je potencielny agresor w bliskosći. Statistika policije je tež indic, kelko puća mamy hišće před sobu. Marcel Brauman

Strukturna změna nuznje trěbna

wutora, 08. julija 2025 spisane wot:

Drježdźany (dpa/SN). Ludźo w brunicowych kónčinach Łužicy a srjedźneje Němskeje maja strukturnu změnu za trěbnišu hač hdy do toho. Po najnowšim woprašowanju towaršnosće za wičnu analyzu a strategiju měni 69 procentow woprašanych we Łužicy a 60 procentow w srjedźnoněmskim wuhlowym rewěrje, zo su hłuboko sahace změny nuznje trěbne. To je po lěće 2020 najwyši podźěl.

Ludźo praja, zo jich wosebje temy kaž połoženje na dźěłowych wikach, sylnjenje hospodarstwa, prašenje strowotniskeho zastaranja, migracija a zwyšene kóšty wšědneho žiwjenja zaběraja.

Najebać tute wužadanja wostanje nalada mjez ludźimi we woběmaj kónčinomaj poměrnje stabilna. Něhdźe 50 procentow woprašanych zhladuje skerje optimistisce do přichoda.

We Łužicy je podźěl přiwisnikow energijoweje změny runje tak wulki kaž jeje přećiwnikow (44 procentow za to, 42 procentow přećiwo tomu). W srjedźoněmskim rewěrje wita 47 procentow energijowu změnu, 36 procentow ju wotpokazuje. Dočasny kónc zmilinjenja brunicy we woběmaj kónčinomaj wotpokazuja.

Choćebuz (MH/SN). W parku Sprjewineje łučiny w Choćebuzu su minjeny pjatk wobšěrne zwučowanje přewjedli. Sta pomocnikow měješe nadawk, cyłkownje 93 zranjenych posudźować, zastarać a do chorownje mediciniskeje uniwersity dowjezć. Na wšěch 500 ludźi bě zasadźenych, pak jako dźiwadźelnicy, pak jako wuchowarjo.

We wobłuku zwučowanja napodobnichu scenarij, zo dyrbja ćežkeho hrimanja dla wulkozarjadowanje z 5 000 wustróžanymi wopytowarjemi přetorhnyć. Błyski běchu tójšto ludźi „zranili“, kotřiž bjez orientacije po swjedźenišću błudźachu. Wšo tole nawodnistwo runje tak přichwatanych pomocnikow tež dušinje chětro poćežowaše. Na kóncu mějachu samo „smjertne wopory“ na starosći.

Při zwučowanju dalše jednotki wohnjowych wobornikow z juha Braniborskeje na pomoc wołachu. Tež helikopter bě zasadźeny. Techniski pomocny skutk a nuzowi dušepastyrjo běchu runje tak aktiwni kaž wšelake wurjadne jednotki katastrofoweho škita, mjez nimi tajke, kiž ludźi z powětra zastaruja. Towaršnosć za wuchowanje žiwjenja na jězoru za „zhubjenymi“ pytaše.

To a tamne (08.07.25)

wutora, 08. julija 2025 spisane wot:

Žonje lěwu ruku wotkusnył je law w zwěrjencu w Brisbane w awstralskim zwjazkowym kraju Queensland. Rubježne zwěrjo bě 50lětnu žonu njejapcy nadpadnyło, jako wona druhich hladarjow při dźěle ze zwěrjatami wobkedźbowaše. Zwěrjenc njemóže sej ataku rozkłasć. Awstralčanka njebě w hajnišću rubježnych zwěrjatow. Prawdźepodobnje bě ju law přez dźěru w płoće kusnył. Žona bě nazhonita hladarka lawow.

Njewšědny přirodny spektakl skići tuchwilu indoneski wulkan Lewotobi Laki-Laki, po tym zo je znowa wudyrił. Na wšěch 18 kilometrow wysoko stupa hoberski stołp popjeła a kura. Wulkan bě wčera dopołdnja z wulkej eksploziju wudyrił. Wot toho časa pluwa krater horcy płun, popjeł, kamjeniska a lawu, kotraž jara spěšnje po kromje wulkana do doła ćeče. Wo woporach njeje ničo znate.

Chróšćan Šulerjo

nowostki LND