Prawicarstwu so spřećiwjeć

pjatk, 09. meje 2025 spisane wot:
Budyski wyši měšćanosta Karsten Vogt (CDU) dopominaše wčera popołdnju w swojej narěči składnostnje wopomnjeća 80 lět wuswobodźenja wot nacionalsocializma na to, zo njeměła žana generacija na struchłosć tehdyšeje doby zabyć a zo měła so rosćacym prawicarskim tendencam spřećiwjeć. Na Budyskim wopomnišću za padłych sowjetskich wojakow, njedaloko kamjenja, kiž na pólskich padłych dopomina, rěčeše tež předsydka městneho zwjazka Lěwicy Andrea Kubank. Mjez přitomnymi, kotrychž bě zhromadźenstwo wot nacionalsocializma přesćěhanych – Zwjazk antifašistkow a antifašistow (VVN-BdA e.V.) přeprosyło, běchu tež někotři Serbja. Foto: SN/Bojan Benić

Merz a Trump telefonowałoj

pjatk, 09. meje 2025 spisane wot:

Berlin (dpa/SN). Cunje signale wotputanja w cłownej zwadźe, zwólniwosć ke kooperaciji Ukrainy dla a mjezsobne přeprošenja do Němskeje a USA: Tole su wuslědki prěnjeho telefonata zwjazkoweho kanclera Friedricha Merza (CDU) z prezidentom USA Donaldom Trumpom. W kruhach knježerstwa rěča wo „njewšědnje pozitiwnej, wurunanej a přećelnej telefoniskej rozmołwje“. Merz je Trumpej wobswědčił, zo wostanu USA „njeparujomny partner a přećel Němskeje“.

Zjězd Lěwicy z nowym elanom

Kamjenica (dpa/SN). Lěwica zetkawa so dźensa na dwaj dnjej trajacy cyłoněmski zjězd w Kamjenicy. Po njewočakowano dobrym wuslědku wólbow zwjazkoweho sejma a wulkim nawalom nowych čłonow chce strona přichodne mězniki skutkowanja wobzamknyć. Hłowny dokument zjězda ma titul „My smy na­dźija“. Zaměr strony je, w přichodnych wólbach krajnych sejmow a komunalnych zastupnistwow derje wobstać a přichodne lěta na 150 000 čłonow rozrosć.

Žane měšenje USA do konflikta

Z wulkej wojerskej paradu je Ruska dźensa 80. róčnicu dobyća nad hitlerskej Němskej w Druhej swětowej wójnje woswjećiła. Na Čerwjenym­ naměsće běchu wojacy wšěch dźělnych wójskow nastupjeni, někotři w historiskich uniformach. W paradźe ­pokazachu pak tež modernu wojersku techniku. Najwažniši hósć bě chinski statny šef Xi Jinping. Foto: dpa/Pelagia Tichonova

Nancy (dpa/SN). Francoska a Pólska stej dźensa přećelske a kooperaciske zrěčenje podpisałoj. Prezident Emmanuel Macron a pólski ministerski prezident Donald Tusk staj so k tomu we wuchodofrancoskim wulkoměsće Nancy zetkałoj. Francoska je tajke wusahowace zrěčenje dotal jenož z Němskej (1963), Italskej (2021) a Španiskej (2023) wotzamknyła. Nancyske zrěčenje, kaž dojednanje mjenuja, ma strategiske wobłuki zakitowanja, energije, atomoweje mocy a kultury zrjadować. Dotalne zrěčenje mjez krajomaj z lěta 1992 bě zakład přistupa Pólskeje do EU. Lothringske město Nancy symbolizuje styki mjez krajomaj. Tam knježeše bywši pólski kral Stanisław Leszynski jako hercog Lothrinskeje (1737–1766).

Ministrojo EU w Lwiwje

pjatk, 09. meje 2025 spisane wot:
Waršawa (dpa/SN). Runočasnje k wulkej wojerskej paradźe Ruskeje k Dnju dobyća w Moskwje je so wodźaca diplomatka EU Kaja Kallas dźensa zhromadnje z wonkownymi ministrami EU do Ukrainy podała. Tam chcedźa ukrainskej brónjenskej industriji dalše miliardy eurow přewostajić, wona do wotjězda delegacije we Waršawje zdźěli. W Lwiwje chcedźa wonkowni ministrojo EU załoženje mjezynarodneho chłostanskeho tribunala wobzamknyć, kotryž měł Rusku za jeje nadpad na Ukrainu chłostać. Hač tež nowy wonkowny minister Němskeje Johann Wadephul do Lwiwa pojědźe, njebě spočatnje hišće znate. Planowana wojerska pomoc złožuje so na iniciatiwu Danskeje, Druhe kraje EU so jej přizamknu.

Merz pola NATO w Brüsselu

pjatk, 09. meje 2025 spisane wot:

Brüssel (dpa/SN). Tři dny po nastupje do zastojnstwa je so zwjazkowy kancler Friedrich Merz (CDU) do Brüssela a z tym na swoju druhu wukrajnu jězbu podał. Tam wočakowaštaj jeho generalny sekretar NATO Mark Rutte, prezidentka komisije EU Ursula von der Leyen a druzy načolni zastupnicy EU. Swój prěni wopyt we ­wukraju bě Merz hižo srjedu w Parisu a we Waršawje zmištrował.

Při podpisanju koaliciskeho zrěčenja mjez CDU/CSU a SPD bě předsyda CDU připowědźił, zo chcył so ze swojim knježerstwom wo to postarać, zo je „hłós Němskeje w Europje a po wšěm swěće“ zaso słyšomny. Europska unija na to ­čaka, zo Němska zaso swój dźěl k poradźenju wulkeho europskeho projekta přinošuje, Merz swój čas rjekny.

Jako nawoda opozicije bě Merz swojemu předchadnikej Olafej Scholzej (SPD) wumjetował, zo je w europskej politice pasiwny. Tute „europapolitiske mjelčenje“ chcył Merz skónčić a z europskimi partnerami na nowy kurs prezidenta USA Donalda Trumpa reagować.

Wulke wočakowanja na bamža

pjatk, 09. meje 2025 spisane wot:

Po wuzwolenju Roberta Francisa Prevosta za noweho nawodu katolikow

Rom/Mnichow (dpa/SN). Nowy bamž Leo XIV. je zbožopřeća ze wšeho swěta k swojemu wuzwolenju za noweho nawodu katolskeje cyrkwje dóstał. 69lětneho Roberta Francisa Prevosta běchu kardinalojo wčera w Romje za 267. pontifeksa wuzwolili. Arcybiskop z Chicaga je so za bamžowske mjeno Leo XIV. rozsudźił.

Němski kardinal Reinhard Marx je hladajo na wólby noweho bamža „jara zbožowny“. Leo XIV. je wosobina, kotruž katolska cyrkej trjeba, rjekny Mnichowski a Freisingski arcybiskop w ZDF. Prevost móže „připosłuchać, argumentatiwny być, problemy zrozumić a na prašenja wotmołwić“, Marx rjekny. Hladajo na katolsku cyrkej Němskeje a jeje prócowanja wo reformy widźi Marx pola noweho bamža wulku zwólniwosć, so na diskusiji wobdźělić. Wón je sej wěsty, zo bamž ­połoženje Němskeje dokładnje wobkedźbuje a zrozumi. „Hladajo na to, kaž sym jeho dotal zeznał, sym jara optimistiski“, tak Marx.

Tradicionalnje su so stare jězdźidła minjeny kónc tydźenja we Wjerbje zetkali. Tójšto zajimcow je přichwatało, zo bychu stare, ale swěru hladane motorske a traktory wobdźiwali. Wutroba ćim bóle pukotaše, hdyž jězdźidła tež hišće zaskočichu kaž ­tuta Jawa z produkcije bywšeje Čěskosłowakskeje. Tola tež za historiske traktory so wjele ludźi zajimowaše. Městno zetkanja, ratarsko-techniski domizniski dwór, bě derje pjelnjeny. Wobsedźerjo mopedow a motorskich so potom na krótku jězbu po Wjerbnje podachu. Dobry wothłós žnjeli su tež wiki za narunanske dźěle, hdźež sy to abo tamne za swoju mašinu namakał. Foto: Michael Helbig

To a tamne (09.05.25)

pjatk, 09. meje 2025 spisane wot:

Na wšě tři miliony tabletow drogi ­Fentanyl je policija USA w Albuquerque w staće New Mexico namakała a sćazała. Je to najwjetša namakanka tutoho razu w stawiznach kraja. W tym zwisku rěča tež wo „historiskim zajeću“ hladajo na kartel kriminelnych, kotřiž drogi produkuja a rozdźěluja. Dalše drogi kaž meth, kokain a heroin su tohorunja namakali. Cyłkownje 16 wodźacych čłonow mexiskeje cwólby Sinaloa su při tym zajeli.

Na nowu sezonu kriminality we wodowym sporće hotuje so policija w Mecklenburgsko-Předpomorskej. Najwjace dźěła načinjenja paduši, kotřiž měrja so na wonkowne motory čołmow w přistawach. Loni su 198 tajkich padow registrowali, lěta 2023 bě jich 155. Paduši pak kradnu mjeztym cyłe łódźe. Loni w meji běchu w Rostocku drohotnu 14 metrow dołhu motorowu jachtu pokradnyli.

Globalne a lokalne Serbstwo

štwórtk, 08. meje 2025 spisane wot:

Čiła wuměna wo perspektiwach serbskeho žiwjenja w a zwonka Łužicy

„Anonymita we wukraju je so mi lubiła.“ Tajke wuprajenje z erta młodeje Serbowki je dotal něšto njezwučene. Helena Šołćic z Róžanta je so tak na lětušej třećej serbskej debaće wuprajiła, kotruž su Sakska krajna centrala za politiske kubłanje, naš wječornik a Załožba za serbski lud wuhotowali. Na žanej tajkej debaće njeje so telko ludźi online wobdźěliło – 40 – a tak mało na žurli, něhdźe 20. A mjez tymi, kotřiž běchu do rumnosće „Jednoty“ w Chrósćicach přichwatali, dominowachu nawrótnicy a sobudźěłaćerjo nošerjow zarjadowanja. Z wida domoródnych, kotřiž doma bydla, wočiwidnje wulka potrjeba njeje, so temje „Nawrót do Łužicy – čehodla (nic)?“ wěnować.

Chróšćan Šulerjo

nowostki LND