Škórń chłóšćenkow
Šulerjo, šulerki, ale tež wučerki a wučer Chróšćanskeje šule „Jurij Chěžka“ su so nad rjanej překwapjenku zwjeselili. Swjaty Mikławš bě jimi škórń połny chłóšćenkow a jabłučkow zawostajił. Foto: Anja Nowakowa
Zajimawy to čas krótko do hód
Šulerjow překwapił
Dźens tydźenja bě posledni dźeń do hód, hdźež mějachu wšitke rjadownje Krabatoweje zakładneje šule Kulow poprawnu wučbu na městnje. Wosrjedź hodźiny słyšachu dźěći nadobo konje ze zwónčkami. Rumpodich běše z korejtu do šule přijěł. Spěšnje chwatachu wone na dwór. Kóžda rjadownja dósta wulku titu ze šokolodźanymi rumpodichami. To běše rjana překwapjenka. Foće: Lubina Dučmanowa
„W Serbach rady dźěłam“
Wučer Jan Breindl so tež na hudźbnym polu angažuje
Přeprěčiš-li za rudnohórskim Oberwiesenthalom mjezu do směra na Karlovy Vary a jědźeš-li dale přez Boží Dar a Jáchymov, sy spěšnje w Ostrovje, domiznje Jana Breindla. Přez swoje wobšěrne wuwučowanske a hudźbne aktiwity je 40lětny w serbskich kruhach mjeztym dosć derje znaty a rady widźany. Za pochadom jeho swójbneho mjena prašany wón měni, zo pochadźachu prjedownicy nana z awstriskich kónčin a přesydlichu so do Prěnjeje swětoweje wójny do Sudetskeje. Tak wotrosće wón w čěskej swójbje. Zwotkel pak ma tajke wobšěrne znajomosće němčiny? Breindl chodźeše lěto w Schwarzenbergu na gymnazij, kiž je tež za šulerjow z Čěskeje přistupny.
Studij w Čěskej a dźěło we wukraju
Z KAMERU PO CYŁEJ ŁUŽICY A DO SWĚTA 6. dźěl
Pod nadpismom „Z kameru po Łužicy a do swěta won“ wěnuje so w seriji Serbskich Nowin dr. Toni Bruk stawiznam serbskeho filma. Mjez druhim rozprawja wón w swojich wuwjedźenjach wo wosebitosćach a njewšědnosćach před a za kameru kaž tež wo wuwiću serbskeho filma hač do přitomnosće.
Fenomen Beethoven
K 250. narodninam mištra Wienskeje klasiki
Lětsa w decembru spominamy na 250ćiny jednoho z najwažnišich zastupjerjow tak mjenowaneje Wienskeje klasiki, wuznamneho hudźbnika Ludwiga van Beethovena. Jeho tworjenje měješe wusahowacy wliw na dźěło pozdźišich generacijow komponistow a docyła na stawizny europskeje hudźby po nim. To płaći powšitkownje na te abo tamne wašnje tež za wuwiće wjacorych serbskich komponistow zašłosće a přitomnosće, kotřiž su so rozdźělnje intensiwnje z fenomenom Beethoven rozestajeli.
Zhubjeny w hodach
W tutej kolumnje powědaja štyrjo redakciji SN znaći mjezynarodni awtorojo, wotměnjacy so pod pseudonymom „prof. Wink“, jónu wob měsac wo swojich nazhonjenjach a dožiwjenjach we wobłuku zetkanja kulturow, identitow, rěčow a narodnych mjeńšin.
Jako bě prof. Wink dźěćo, a tomu hišće tak dołho njeje – wosebje z wida wěčnosće –, je so wón hód jara bojał. Wězo so na nje wjeseleše. Wězo na dary mysleše, na hodowny štom, na dźěda a wowku, na ćety a kuzenkow, kotrychž zetka. To so jemu spodobaše. Zdobom pak měješe strach. Strach, kotryž bě bohužel cyle woprawnjeny.
Tež jako režiserka skutkowała
Dźiwadźelnica Majka Kowarjec je 28. nowembra 75. narodniny swjećiła. Dale aktiwna hrajerka słuša k najprofilowanišim wuměłčam minjenych lětdźesatkow, a to nic jenož na jewišću, ale tež na tójšto dalšich polach.
Talent je snano najwažniša kajkosć, kotruž na jewišću na kóždy pad trjebaš. Zabyć pak njesměli, zo je dźiwadźelenje stajnje tež rjemjesło. A k tomu bjezdwěla słuša, wuběrnu artikulaciju sej přiswojić. Majku Kowarjec přeco rozumiš, hač wona rjeji abo šepta, hač w emocionalnym wokomiku abo w najwjetšej euforiji, hač w serbšćinje abo w němčinje. A jeli jej tola raz słowo na jazyku wjaznje, dosaha často mała gesta, zo by přihladowar spóznał, što runje mysli.
Hdźež móža zajimcy„zelenu maturu“ złožić
Mandźelskaj pola Radworja hońtwjersku šulu Kaponica wutworiłoj
Štóž chce w Němskej na hońtwu hić, dyrbi najprjedy raz dowolnosć za to złožić. Tak chcedźa zawěsćić, zo jenož derje wukubłani ludźo tele wosebite rjemjesło wukonjeja. Puć k požadanej dowolnosći njeje cyle jednory – tohodla wopisuja w ludnosći wukubłanje na hajnika-hońtwjerja tež jako „hońtwjersku“ abo „zelenu maturu“. Přichodne hajniče a přichodni hajnicy dźě maja so z wobšěrnymi teoretiskimi a praktiskimi zakładami zeznajomjeć. Při tym dźe mjez druhim tež wo temy, kaž su to tradicionalne wašnja, wěda wo brónjach, družiny dźiwiny, wobchadźenje z hońtwjerskim psom kaž tohorunja njeličomne zakonske zakłady.
W kónčnym pruwowanju dyrbja aspiranća na hońtwjersku dowolnosć swoje zamóžnosće w teoretiskim a ertnym dźělu kaž tež z třělenskim testom dopokazać. Rjemjesło hońtwjerjenja budźi mjez ludźimi dźeń a wjetši zajim, dokelž so mnozy, předewšěm žony, wot masoweho plahowanja skotu wotwobroćeja a chcedźa radšo cyle dokładnje wědźeć, kajke mjaso to skónčnje na swojim talerju maja.
Stawizny Lejna wusko z nimale pozabytej cyhelnicu zwjazane
Pohladnicy powědaja wo dawnych časach, swědča wo podawkach a ludźoch. Benedikt Cyž wotkrywa nam swět, na kotryž smy w minjenych lětach nimale pozabyli.
W lěće 1887 natwari August Eiselt zwonka Lejna, na kromje tehdomnišeje Kamjensko-Budyskeje wokrjesneje hranicy cyhelnicu, kotraž bu 1993 zawrjena. Na nju dopominaja dźensa hišće pomjenowanje busoweho zastanišća a wysokej wuhenjej na ležownosći Handrikec zawoda za twarske maćizny při statnej dróze S 100 w Lejnje.
Lěta 1889 natwari wićežny bur Hanske znutřka wsy dalšu cyhelnicu z modernej rynkowej pjecu (Ringofen) na swojej ležownosći krótko před Lejnjanskej korčmu. Jan Hanske běše serbski ewangelski ratar a wuwučeny kowar z Brězyny (Brösa) pola Hućiny. Wón woženi so 1882 ze serbskej wudowu Hanu König, rodźenej Zieschangec, do Lejna. Kónc lěta 1890 předachu Hanskecy cyhelnicu němskemu architektej Friedrichej Seifertej za 95 000 hriwnow a wobhospodarjachu jenož hišće swoje wićežne kubło napřećo korčmje.
