Z wudaća: wutora, 12 nowembera 2019

Pophudźba ma zaso stejišćo

Berlin. Skupina Silbermond ma dźensa za wažne, towaršnostne stejišćo zabrać. „Bě čas, zo su so pophudźbnicy wróćo sćahnyli, dokelž buchu za swoje měnjenje kritizowani. Mjeztym pak přiběra začuće, zo woni swoje stejišćo zaso ćim bóle zastupuja, a to mam za prawe“, praji bubnar Andreas Nowak. Silbermond wozjewi pjatk šesty album „Schritte“, hdźež wo towaršnostnych temach runje­ tak spěwaja kaž wo wosobinskich.

Na olympiadu geografije

Drježdźany. 128 šulerjow 7. a 10. lětnika wobdźěla so w nowembru na 3. schodźenku 14. sakskeje olympiady geogra­fije. Na pjeć regionalnych wurisanjach w Drježdźanach, Kamjenicy, Zwickauwje, Budyšinje a Lipsku maja fachowi poradźowarjo stajnje najlěpšich třoch šulerjow zwěsćić. 4. schodźenk a finale budźetej 24. februara 2020 w Drježdźanach.

Škitaja jamu před škodami

Fachowe schadźowanje wosebje wjesnjanostam nowe impulsy dało

Hory (SN/mwe). Wjace hač 50 ludźi – mjez nimi předewšěm hłowno- a čestnohamtscy wjesnjanosća serbskeho sydlenskeho ruma, zastupjerjo wokrjesow Budyšin a Zhorjelc kaž krajny rada Michael Harig (CDU), předsyda Domowiny Dawid Statnik, sobudźěłaćerjo serbskich insti­tucijow a dalši – schadźowaše so wčera na Horach k fachowej konferency „W zjawnosći skutkowaca dwurěčnosć“. W fokusu wot Reginy Krawcoweje, społnomócnjeneje za serbske naležnosće wokrjesa Budyšin, organizowanym zarjadowanju steješe žiwa serbska rěč. „Chcemy w komunach a na regionalnej ru­ni­nje mocy zjednoćić, zo bychmy tak derje kaž móžno dwurěčnosć zwoprawdźili, a to na nowym a wyšim kwalitatiwnym schodźenku“, wona podšmórny.

W třećej generaciji bydla Cechecy na třistron­skim statoku w Miłorazu. Po Hansu Rulce a Paulu Cechu wobsedźi jón nětko Günter­ Cech. „Moje dźěći a wnučki dyrbjeli­ dale tu bydlić móc“, wón podšmórny. Na zahrodźe měješe protestnu taflu instalowanu, kotraž­ bu wot­łamana a pokradnjena. Wo sćěhach a reakcijach je so z nim Andreas Kirschke rozmołwjał.

Što je dokładnje na protestnej tafli stało?

G. Cech: Na njej bě napisane: „Žane wosebite polo Miłoraz! Žane přesydlenje Miłoraza! Žane dalše mylenje mortwych na kěrchowje! Zachowanje dróhow do Miłoraza! Wuchowajće naš rjany Miło­raz!“ W nocy wot 21. na 22. oktober bu tafla pokradnjena. To smy hnydom policiji přizjewili.

Kak pad začuwaće?

G. Cech: Wězo běch perpleksny, to je zachribjetne. Moja prěnja mysl bě, zo móhł to jenož něchtó ze wsy być, kiž so boji, zo njebudźe Miłoraz tola přesy­dleny. Sam njejsym nihdy ničo přećiwo taflam we wsy činił, kotrež za přesydlenje rěča. Tohodla sym přesłapjeny. Tajki pad je wohańbjacy a nima ničo ze swobodu měnjenja činić. Nas, kotřiž chcemy tu wostać, praktisce wumocuja.

Dešno (CŠ/SN). Serbskej koparskej mu­stwje žonow a muži wotměštej minjeny pjatk zhromadny wječor w Dešnje. Horst Adam, předsyda Serbskich balokoparjow, witaše něhdźe 50 hrajerkow, hrajerjow a mustwowych zamołwitych na – po jeho słowach – historiske zetkanje. W srjedźišću steješe nimo mjezsobneho zeznaća tež rozprawa wo stawje organizacije nastupajo wobdźělenje na klětušej europeadźe w Korutanskej. Dešnjanski wjesnjanosta a zdobom čłon balokoparjow Fred Kaiser předstaji Dešno a prócowanja wjesnjanow, zachować serbsku rěč a kul­turu.

Horst Adam rysowaše w swojim přednošku dźěławosć towarstwa Serbske balo­koparje a Bjarnat Deleńk stawi­zny europeady.­ Trenarjej Frank Ričel a Horst Krawčik staj wječor jako jara poradźeny a jako wažny krok doprědka hódnoćiłoj, zo bychu so Serbja z Delnjeje a Hornjeje Łužicy na koparskim turněrje europskich narodnych mjeńšin zhromadnje derje prezentowali. Žonjace koparske mustwo běše do zetkanja hižo trenowało a je tež minjenu sobotu za dalše zhromadne zwučowanje wužiwało.

Zrudźaca powěsć je so rozšěriła, zo je njedźelu, 10. nowembra, po dołhej chorosći doma w Klětnom znaty a njesměrnje angažowany serbski komponist Hinc Roj w starobje 91 lět zemrěł. Narodźił bě so 6. decembra 1927 serbskimaj staršimaj w Cymplu pola Klětnoho. Hudźbnu nadarjenosć zdźědźi wot swojeho dźěda Jana­ Wujca, kiž bě wjesny herc. Pozdźišo přećahny Rojec swójba do Běłeje Wody. Wopytujo dźěda a wowku w Cymplu je Hinc Roj swoju serbskosć wobchował.

Budyšin (SN). Domowina namołwja wobydlerjow Łužicy, na demonstraciji za­jutřišim w Berlinje so wobdźělić. Zastupjerjo komunow regiona, kotrež su we Łužiskim kruhu zjednoćene, zarjadowanje organizuja. Jeho zaměr je sej žadać, zo zwjazkowe knježerstwo poručenja hladajo na kónčiny strukturneje změny skónčnje na wědomje bjerje. Dotal njeje Łužica w zakonju wo zesylnjenju struk­turow dosć wobkedźbowana. Tak měł so Zwjazk na přikład wo to prócować, zo sta­nu so brunicowe regiony ze spěchowanskim regionom EU.

Předsyda Domowiny Dawid Statnik namołwja, „ze zastupjerjemi komunow so solidarizować. Runja łužiskim komunam tež my Serbja zwěsćamy, zo naćisk zakonja naše namjety njewobkedźbuje. Tohodla wobroćamy so na wšěch Ser­bow a wšitkich, kotřiž su serbskemu ludej přichileni, na demonstraciji w Ber­linje so wobdźělić.“ Jeli so njeporadźi zajimy­ Łužicy w zakonju zakótwić, budźe ćežko ju jako žiwjenjahódnu dwu­rěčnu kónčinu zachować. Štwórtkowna demonstracija započnje so w 10 hodź. na forumje před kanclerskim zarjadom.

Kabul (dpa/SN). Afghaniske knježerstwo je zwólniwe třoch wysokorjadnych militantnych talibanow z jastwa pušćić, jeli woni dweju zawlečeneju pušća. To je knježerstwo w stolicy Kabulu připowědźiło. Mjez potrjechenymi talibanami je Anas Hakkani, bratr jednoho z najwyšich nawodow radikalnoislamskich wojowarjow. Na tamnym boku maja talibanojo wot lěta 2016 ameriskeho profesora Kevina Kinga a jeho awstralskeho kolegu Timo­thyja Weeksa w rukach. Z wuměnu chcedźa měrowe jednanja wožiwić.

Wobydlerska konferenca

Nairobi (dpa/SN). Zastupnicy wjace hač 160 krajow wuradźuja wot dźensnišeho w keniaskej stolicy Nairobiju wo wuwiću swětoweho wobydlerstwa. Na třidnjowsku konferencu wočakuja něhdźe 6 000 ludźi. Němsku zastupuje Maria Flachs-barth, parlamentariska statna sekretarka we wuwićowym ministerstwje. Fachowcy liča z tym, zo swětowe wobydlerstwo wot tuchwilu nimale wosom miliardow ludźi hač do lěta 2050 na dźesać miliardow rozrosće.

Maas hrozy Iranej

W pólskej stolicy Waršawje su wčera ze swjedźenskim ćahom 101. róčnicu njewotwisnosće woswjećili. Po lětstotki trajacym dźělenju běchu 11. nowembra 1918 pólski stat załožili. Tak skedźbnichu wčera tež na historiske podawki w stawiznach kraja, kaž na wuspěšnu bitwu přećiwo Turkam před Wienom lěta 1683. Wójsko nawjedowaše tehdy pólski kral Jan Sobieski. Foto: dpa/Jaap Arriens

We wopačnym měsće plakaty lěpiło je wabjenske předewzaće. Nětko wabitej dwaj hoberskej plakataj w hessenskim Fürthu za předstajenje Moskowskeho baleta w měšćanskej hali, byrnjež tam scyła žanu tajku njeměli. Měnjeny bě Fürth pola Nürnberga. „To je čłowjeski zmylk, kotryž nětko skorigu­jemy“, zdźěli zamołwita wabjenska agentura. W měsće so tomu směja, wšako su tež w radnicy zwučeni, zo dóstawaja stajnje zaso póštu, kotraž słuša poprawom do Fürtha w Bayerskej.

Sydom kilogramow skaženeje a smjerdźateje kruwjaceje kože su cłownicy na Düsseldorfskim lětanišću sćazali. Smjerdźaty kófer bě zastojnikam hižo zahe napadnył. Pućowaca žona rjekny, zo jedna so wo delikatesu z afriskeho Kameruna, kotruž chce jeje swójba jěsć. Z toho pak ničo njebudźe: Cłownicy plastowej měškaj sćazachu, a kožu nětko zniča.

Choćebuz (dpa/SN). Mongolska narodna Industrijna a wikowanska komora (IHK) ma wotnětka běrow w Choćebuzu. Minjeny pjatk su zastupnistwo w přitomnosći prezidenta mongolskeje komory Otgondavaa Amartuvshina wotewrěli. Južnobraniborske předewzaća pokazuja zajim na mongolskich wikach a maja je hladajo na łužiske kompetency w hórnistwje a energijowej technice za strategisce wjelelubjace. To rjekny prezident Choćebuskeje IHK Peter Kopf k nowemu partnerstwu. Wobě komorje podpisaštej kooperaciske zrěčenje. Po jeju informacijach je to prěni króć, zo so wukrajna IHK na juhu Braniborskeje zasydli.

Někotre předewzaća regiona wudźeržuja hižo styki k mongolskim partneram, při čimž maja zas a zaso přewšo wulke zadźěwki přewinyć. Te chcedźa nětko z pomocu noweho mongolskeho kontaktneho běrowa wottwarić, rjekny wotrjadnica IHK za mjezynarodne styki Silke Schwabe. Nawjedować ma běrow němskorěčny sobudźěłaćer, kiž je na zakładźe swojeho dotalneho skutkowanja z łužiskej kónčinu derje splećeny.