Prěni raz w sprjewinym měsće
Budyšin (SN/MWj). Wot lěta 1982 wotměwa so mjeztym po wšěm swěće stajnje 21. junija hudźbny swjedźeń „Fête de la musique“. W Europje wobdźěla so něhdźe třista městow na tymle podawku, w Němskej něhdźe połsta. Princip je wšudźe samsny, mjenujcy organizować hudźbny swjedźeń bjez dobytka k wjeselu wobydlerjow.
Lětsa chce prěni raz tež město Budyšin pódla być. Zajimowani hudźbnicy – starši a młódši, lajkojo abo profijojo – móža so hač do kónca měrca w měšćanskim zarjadnistwje přizjewić, a to z mejlku na . Přizjewjenski formular nadeńdu zajimcy tež na internetnej stronje města pod .
Mjeztym zo je sprjewine město potajkim nowačk na „Fête de la musique“, je Kamjenc takrjec hižo stary zajac. Tam chcedźa lětsa 20. raz na pućach, naměstach a w nutřkownych dworach hudźić a rejwać. Hač orchester, chór abo solist – kóždy smě so wobdźělić a bjez honorara hudźić a spěwać. W Lessingowym měsće přijimuja za mjenowany swjedźeń přizjewjenja hač do 10. apryla, a to internetnje pod abo e-mailnje pod sylko.freudenberg @stadt.kamenz.de.
Wo dobyću žiwjenja nad smjerću
Lukaš Čórlich z Kulowa komponuje z lubosću, pokornosću a pilnosću
„O rjana wěstosć njesmjertnosće,
Ty zahroda w pusćini,
Ty žórło zbóžnej’ wjesełosće
A słónco w tej smjertnej ćmi!“
Tak započina so baseń „Njesmjertnosć“ fararja, basnika, redaktora, ratarja a šulskeho inspektora Handrija Zejlerja (1804–1872). Tydźenske Nowiny wozjewichu ju 1844. Komponist Korla Awgust Kocor (1822–1904) zhudźbni ju jako choral. W oktobrje 1845, na prěnim serbskim spěwanskim swjedźenju w Budyšinje, su pěseń prěni raz zjawnje přednjesli. Tak čitamy w knize „Handrija Zejlerja zhromadźene spisy – Štwórty zwjazk – Bajki, spěwy, přełožki“, kotruž je dr. Arnošt Muka 1891 w Budyšinje wudał.
Loni je student wučerstwa (w předmjetomaj hudźba a němčina) Lukaš Čórlich z Kulowa Zejlerjowu baseń znowa zhudźbnił. Nastała je hnujaca, dźewjeć mjeńšin trajaca twórba za orchester a sopran-solo. Lukaš Čórlich doby ze swojej twórbu lońše kompozitoriske wubědźowanje „Kocor 2.0“ Towaršnosće k spěchowanju Serbskeho ludoweho ansambla Budyšin.
Hra mjez swětłom a ćmu
Pokazuja litografije Armina Muellera-Stahla
Kamjenc (BG/SN). Wosebitu wustajeńcu su wčera wječor w Kamjenskim sakralnym muzeju wotewrěli. Pokazuja tam jónkrótne litografije. Tworił bě je 91lětny Armin Mueller-Stahl, wusahowacy wuměłc, kiž je sej we wjacorych wuměłskich žanrach připóznaće zdobył. Jako wukubłany hudźbnik přeńdźe wón pozdźišo k dźiwadźelenju. Helene Weigel wotewrě jemu puć do wulkeje karjery, najprjedy w dźiwadle, pozdźišo jako hrajer za film a telewiziju. W NDR sta so ze starom. W lěće 1980 dyrbješe so do zwjazkoweje republiki přesydlić, dokelž bě tež wón list přećiwo tomu podpisał, zo Wolfej Biermannej staćanske prawo wozmu. Wot toho časa jemu w NDR hižo žane róle njeposkićachu. Na zapadźe je z połnej paru swój puć dale kročił. Wosebje jako dźiwadźelnik w Hollywoodskich produkcijach sta so po wšěm swěće znaty.
Planuja nabožno-kulturny projekt
Worklecy (SN/MiR). Lětsa w oktobrje chcedźa w Chróšćanskej „Jednoće“ předstajić inscenaciju serbskeho dekanatneho dušepastyrstwa za dźěći a młodźinu we Worklecach. Je to spěwohra „Z TOBU – Bohu swjećene lěto“. Ideja za projekt chowa w sebi wulku wosebitosć. Wšako nima być jeničce sceniski produkt, ale ma přidatnje sylny socialny pozadk. Wone zwjazuje akterow w starobje wosom do štyrnaće lět. Tak měri so mjez druhim wosebje na tu generaciju sobuskutkowacych, kotřiž su na proze, k młodostnej/młodostnemu, to rěka k dorosćacej/dorosćacemu.
Z planowanym hudźbno-dźiwadźelniskim projektom „Z TOBU – Bohu swjećene lěto“ kroči dekanatne dušepastyrstwo tuž aktualnje rědki a zdobom wuspěšny puć. Přetož hižo w lěće 2003 bě musical „Jandźel?“ serbskim swójbam wosebity wjeršk był. A na to ma aktualny nabožno-narodny projekt, za kotryž staj Sabina Lanzyna a Marcel Hoza scenarij spisałoj, nawjazać a runje tak nowe měritka stajić.
700 přinoškow za festiwal dóšło
Wulke Hendrichecy (SN/CoR). Wot 17. do 22. meje wotměje so 19. nysowy filmowy festiwal. Něhdźe 700 přinoškow je za tři wubědźowanja wo dohromady jědnaće mytow dóšło. Hač do apryla chcedźa zarjadowarjo paski za festiwal w třikrajowym róžku wuzwolić. „Wjeselimy so, zo spyta so w druhim lěće koronapandemije telko filmow kaž ženje do toho do programa Nysoweho festiwala dóstać. Přihoty běža a smy nadźijepołni, zo móžemy publikumej zaso kaž zwučene program předstajić“, rozłožuje Ola Staszel z festiwalneho nawodnistwa.
Fokus 19. nysoweho filmoweho festiwala zaběra so pod titulom „Family Affairs“ z měnjatymi swójbnymi konceptami a rozdźělnymi předstawami we wuchodnej a zapadnej Europje. Planowane mjez druhim je, zo Lutz Seiler 18. meje ze swojeje knihi „Stern 111“ čita, a k tomu budźe fotowa wustajeńca „Voll der Osten“ w Žitawskej lutowarni. K wjerškam słuša tež koncert z ukrainskej skupinu DakhaBrakha 20. meje w Zhorjelskim „Kühlhausu“. Zahajić chcedźa festiwal 17. meje w Žitawskim Gerharta Hauptmannowym dźiwadle.
Wostańmy wćipni!
Mjerzanje, dwěle a peticiske žadanje
Lipšćanske knižne wiki lětsa pandemije dla znowa wupadnu, mjeztym třeći króć po 2020 a 2021. Mnohe wotprajenja wustajerjow su zarjadowarjo jako přičinu mjenowali. W hornjołužiskich nakładnistwach wuwabi wotprajenje mjerzanje a strach. Peticija sej žada, zo so wiki přiwšěm přewjedu.
Wo knihach a kniharni (11.02.22)
Hura, prózdniny! Maće za jězbu do sněha wšo spakowane? Kedźbujće na so, zo njeby so wam w sněhu njezbožo stało, kaž 15lětnemu protagonistej noweje młodźinskeje knihi „Bjez čriji“. Ben je ze sněhakami do sypanskeho wozydła zrazył. Kak tomu? Što bě přičina, zo je tak njemdrje a bjez rozuma horu dele smalił? Tute prašenje přewodźa cyłu stawiznu a młodźi čitarjo budu nad wotmołwu cyle wěsće hłowu wić. Dźakowano přełožerjomaj Janje Štillerovej a Pětrej Šołće maja čitarjo wot 13 lět napjatu lekturu za zymske prózdniny! W online-shopje našeho nakładnistwa móža sej digitalnu wersiju tež na swoje šmóratko sćahnyć. A na našej facebookowej stronje je krótki wabjenski film wozjewjeny.
Štó ma prawo widźomny być?
Přednošk wo pomnikach tu a na swěće wuwabi tež prašenje za přichod
Budyšin (SN/CoR). „Móžeš pomnik kaž Bismarckowy z lěta 1904 dźensa znowa natwarić? Z nim zwjazane hódnoty njejsu hódnoty dźensnišeje demokratiskeje a pluralneje towaršnosće. Bismarckowy pomnik njehodźi so hižo do našeho časa“, podšmórny dr. Sönke Friedreich z Drježdźanskeho Instituta za saksku ludowědu a stawizny wutoru na zjawnym internetnym přednošku Budyskeho archiwoweho zwjazka. Jeho nawodnica dr. Grit Richter-Laugwitz wuzběhny při witanju wjace hač 20 zajimcow, zo běchu referat awtora knihi „Monumente (in) der Region – Denkmäler als Zeugnisse städtischer Erinnerungskultur in Sachsen (1871–1914)“ hižo do debaty wo znowapostajenju Bismarckoweho pomnika planowali. Přitomni dóstachu wčera tež dohlad do aktualnych diskusijow wo pomnikach nacionalistisko-kolonialistiskeho razu na druhich městnach swěta. „Dilema je, zo historiskej hódnoće monumenta wotpohladana wopominaca hódnota napřećo steji, kotraž časej hižo njewotpowěduje“, rozłoži ludowědnik.
Zawjedliwy demagoga pod kožu dźe
Dźiwadźelnik Marian Bulank w róli Reichsbürgera
Hłowny a jenički akter němskeje inscenacije „Der Reichsbürger“, kotrehož Serb Marian Bulank tuchwilu w NSLDź předstaja, so hnydom spočatnje měri na přihladowarstwo: Wilhelm S., wuwučeny elektrikar a mjeztym dwě lěće po puću jako přednošowar, praša so přećelnje publikum, hač so swobodny čuje, hač je w swobodźe žiwy. Wuznawacy Reichsbürger a sebjezarjadnik (Selbstverwalter) na łoskoćiwe a poprawom starodawne prašenje sam filozofisce wotmołwi: Wšitcy wěrja, zo su swobodni, tola we woprawdźitosći to njejsu.
