Na 3. fachowu konferencu SŠT

štwórtk, 27. junija 2024 spisane wot:
Chrósćicy (SN/MiR). Serbske šulske towarstwo (SŠT) měri so na dalše wulke kubłanske zarjadowanje. To zdźěli jednaćel SŠT Andreas Ošikafa. „!RěčMy! – šulerjow wukmanić, naslědnje myslić a jednać“ je tema dwudnjoweho zarjadowanja. Wone měri so na wučerjow, referendarow, socialnych pedagogow a studentow pedagogiki. Porno dotalnymaj konferencomaj su štwórtk, 29. awgusta, w prěnim rjedźe wučerjo a wučerki a pjatk dopoł­dnja kubłarki a kubłarjo do klóštra Marijna hwězda w Pančicach-Kukowje přeprošene. Wšitke informacije a dnjowy wotběh su kaž hižo w předchadźacymaj lětomaj w interneće zestajene. Hač do 20. awgusta je składnosć so na zarjadowanje přizjewić k čemuž słuži wotpowědna app. Popłatk inkluziwnje zastaranja wučinja 25 eurow na wosobu, za studentow a wukubłacych dźesać eurow. Zapłaćić ma so to na městnje zarjadowanja.

Ze swjatočnej ceremoniju w Kamjenskej cyrkwi swj. Hany bu Jěwje-Marje Čornakec 17. smažnika Myto Zejlerja 2024 přepodate (Serbske Nowiny rozprawjachu). Wozjewjamy tu skrótšenu lawdaciju dr. Christiany Piniekoweje. Dospołny tekst čitaće nazymu w Rozhledźe.

Budyšin (SN/BŠe). Budyska měšćanska biblioteka a staroměšćanske towarstwo sprjewineho města přeprosychu wčera zajimcow na přednošk Handrija Bjeńša, kiž je nowu knihu zestajał a wudał. Tónkróć je so wón ze stawiznami města zaběrał a w chronice z titulom „Neue Chroniken der Stadt Bautzen – Budyssin“ zjimał.

Budyšan hori so hižo z časa dźěćatstwa za stawizny, něhdźe 25 přitomnych wčera zhoni. Za čas swojeho 40lětneho skutkowanja w Ludowym nakładnistwje Domowina je wón něhdźe 1 000 knižnych titulow wobdźěłał, mjez nimi tež tajke z historiskim pozadkom. Swój zajim za stawizny dale skrući. W lěće 1993 Handrij Bjeńš swoju prěničku w nakładnistwje Lusatia wozjewił. Mnohe dalše knižki a brošurki sćěhowachu. Jako sprjewine město w lěće 2002 tysaclětny jubilej swjećeše, namjetowaše wón wobšěrnu chroniku wudać.

Stróža (SN/MiR). Z wutrobu a rozumom powěsćam připosłuchać, běše wotpohlad prěnjeho Łužiskeho powěsćoweho sympozija. Wjace hač 20 zajimcow je so zašły kónc tydźenja w Stróži zetkało, zo bychu so z Krabatom zaběrali. Na zarjadowanje je Carla Gustava Jungowa towaršnosć Sakska z.t. z podpěru Budyskeje župy „Jan Arnošt Smoler“ přeprosyła. „KRABAT – Zaplećenje a wuwiće“ rěkaše hesło, kotrež wěnowaše so psychologiskemu jadru powěsće. Psychologowka Denise Rudin z Küsnachta w Šwicarskej je wobdźělnikam wobsah zbližiła. „Wědoma zaběra z Krabatom je wosebje serbskim wobdźělnikam cyle nowy wid na bajowu kaž tež realnu postawu posrědkowała“, rjekny županka župy „Jan Arnošt Smoler“ Leńka Thomasowa. „Čitanja, spěwny wječork, molowanje kaž tež hudźbne poskitki, kotrež smy jako župa přihotowali, su wobdźělnicy přewšo nutrnje přijeli, štož běše nam wulki dźak. Tuž so wjeselu, zo budźe klětu dalše tajke zarjadowanje, potom na temu ,zmij‘“.

Sep namjetow a kritika

wutora, 25. junija 2024 spisane wot:
Narodny muzej jako holistiske wobchowanišćo, reprezentatiwne zetkawanišćo a městnosć (mjezynarodneje) wuměny – tak hodźała so koncepcija zjimać, kotraž ma so – nic cyle njeambicioznje – hač do lěta 2029 zwoprawdźić. Na detailach wšak so dale filuje, wuprošane „nastorki a ideje“ chcedźa zamołwići wobkedźbować. Mjez tójšto impulsami, kajkež zwjeselace konstruktiwna diskusija po prezentaciji wujewi, běchu na přikład namjety, „biografije“ na (mortwych) Serbow njewobmjezować, kompleks „mjeńšina“ šmórnyć a za to „mały (słowjanski) lud“ předstajić a so „přewjele njewobmjetowaneho betona“ wzdać. Hač do nazymy přijimaja dalše mysle, online přistupna prezentacija skića tež zajimcam, kotrež su wčerawši termin skomdźili składnosć, so na debaće wobdźělić. Bjez diskusije pak měła so jako zdwórliwa próstwa sformulowana kritika Dawida Statnika na wědomje brać, kiž přeje sej nazymu „prošu dwurěčnu prezentaciju“. Bosćan Nawka

Budyšin (SN/bn). Fantasy-stawizna „Łójerjo sonow“ Jěwy-Marje Čornakec słuša k rědkim přinoškam tohole žanra w serbskej literaturje. Zdobom spleće starodawnu łužisku mytologiju, načasnu fantastiku a teorije wo „multiwersumje“. „Krabat goes ‚Inception‘“ (hrajny film Christophera Nolana z lěta 2010 – přispomnjenje redakcije) je w tym zwisku dosć jakne zjimanje, kajkež njeznaty komentator online podawa.

Serbski, lěta 2018 w Ludowym nakładnistwje Domowina wušły original je awtorka sama do němčiny přełožiła a loni w nakładnistwje Donatus wudała. Wčera je nowostku z titulom „Im Netz der Schwarzen Mühle“ w Smolerjec kniharni předstajiła. Nažel jenož dźesać zajimcam zakłady tak mjenowanych jasnych sonow (Klarträume) rozłožiwši, kotrež w jednanju centralnu rólu zaběraja, předčita wona po kapitlach wurězki ze stawizny. Mjez jednotliwymi tekstowymi wotrězkami postara so Jan Cyž na klawěrje z improwizacijemi wo hodźace so hudźbne wobrubjenje.

Ota Wićaz

pjatk, 21. junija 2024 spisane wot:
Narodźi so 14. junija 1874 jako syn wučerja w Chwaćicach. 1898 bě hłowny starši 24. schadźowanki. Po studiju w Lipsku poda so do wyšeje šulskeje słužby, 1903 dósta přistajenje na nowozałoženym wučerskim seminarje w rudnohórskim Stollbergu. Z 45 lětami pytaše zaso wuši zwisk ze serbskim žiwjenjom a rowjenkami. Na zeńdźenju Maćicy Serbskeje 1922 překwapi z nowym zhladowanjom na serbske kulturne stawizny – na Ochranowske hibanje a ludowych basnikow. Wjele lět hižo studowaše časopisy 18. a 19. lětstotka a měješe nětko wotmysł, spisać načasne serbske literarne stawizny. 1923 dowěri jemu Maćica redakciju protyki „Předźenak“. Wuwi ju k ludowej čitance z regionalnym charakterom a wopokaza so při tym jako dobry spisowaćel. Na próstwu Arnošta Muki přewza 1926 tež hišće redakciju „Łužicy“ a po tym Maćičneho časopisa. W nimaj wozjewi studije, kotrež buchu z wažnym přinoškom za 1. dźěl „Stawiznow serbskeho pismowstwa“ (R. Jenč, 1954). W 1930tych lětach přihotowaše studiju „Handrij Zejler als Fabeldichter“, kotruž 1950 k monografiji „Handrij Zejler a jeho doba“ rozšěri. Hdyž kniha 1955 wuńdźe, to hižo njedožiwi. Zemrě 28. nowembra 1952 w Stollbergu. Franc Šěn

Chutny humor połny fantazije

štwórtk, 20. junija 2024 spisane wot:

Wosebita wustajeńca portretuje wuměłca Otta Sandera Tischbeina

„OST w Kamjencu – Ćišćane a molerstwo na papjerje a płatnje“ rěka nowa wustajeńca w Słodownicy w Kamjencu, kotruž wuhotowa tamniši Lessingowy muzej zhromadnje z Centrumom za recepciju Lessinga na česć 75. narodnin grafikarja a molerja Otta Sandera Tischbeina. Otto Sander, kiž narodźi so 1949, potajkim w lěće załoženja wobeju němskeju statow, je we wšitkich wjetšich wustajeńcach Němskeje demokratiskeje republiki a dźensa po cyłej Němskej zastupjeny. Jeho duchapołne wobrazy, kotrež noša wosebity akronym – OST –, su połne fantazije kaž tež humora a přiwšěm chutne roze­stajenja ze žiwjenskej realitu. Znaći, kiž jeho lěćne dźěłarnički wopytuja, tole tež wo jeho wosobinje powědaja. Tak stupi so wón na přikład na wotewrjenju wustajeńcy w Kamjencu w swojim molerskim kitlu a kłobuku na hečku a deklarowaše powitanski tekst z papjerjaneje rólki, ju pomału rozwiwajo.

Rekord a změny

štwórtk, 20. junija 2024 spisane wot:

Budyšin (SN/bn). Němsko-Serbske ludowe dźiwadło je w nachilacej so, jubilejnej hrajnej dobje 2023/2024 dohromady něhdźe 7 000 wopytowarjow na swojich zarjadowanjach ze serbskim aspektom zličiło. Najwuspěšniša inscenacija bě prapremjernje na hłownym jewišću předstajena hra „Na tamnym boku měsačka – Hercy“, kotruž je sej něhdźe 1 700 zajimcow wobhladało – nowy rekord to za časo po přewróće lěta 1989. Dwurěčny kruch „Schierzens Hanka“ přiwabi dotal nimale 2 000 přihladowarjow. Na pjeć předstajenjach delnjoserbskeje produkcije „Smjerś po štuckach“ zličichu něhdźe 300 wopytowarjow.

Ze zakónčenjom sezony rozžohnuja so wjacori sobudźěłaćerjo NSLDź z jewišćom. Tak „podatej so dramaturgowka a zastupjerka intendanta za serbske dźiwadło Madleńka Šołćic kaž tež zamołwita za serbski marketing Anna Měrćinowa do noweho dźěłoweho wobłuka“. Hrajerka a nawodnica Dźěćaceho dźiwadła Petra-Marija Bulankec-Wencelowa a wuhotowar jewišćow Mirosław Nowotny hotujetaj so na wuměnk, chcetaj pak instituciji jako hosćej swěrnaj wostać. Serbsku dramaturgiju zamołwja wot přichodneje hrajneje doby Hanka Jenčec.

Bjezdychna ćišina knježiła

štwórtk, 20. junija 2024 spisane wot:

Nic prěni raz bě znaty dźiwadźelnik Roman Knižka, narodźeny w Budyšinje, z hosćom wopomnišća sprjewineho města. A kóždy raz zamóže publikum znowa putać. „Ich wand’re durch Theresienstadt“ rěka program, kotryž wón tónraz, přewodźany wot dujerskeho kwinteta Opus 45, předstaji. Su to hłownje dopomnjenki dźěći, kotrež hrózbu kaceta Theresienstadt do- a přežiwichu. Přez subtilne předstajenje dźiwadźelnika nastawaja wobrazy před wočomaj wopytowarjow, kotřiž w bjezdychnej ćišinje po­dawki předźěłaja. Druhdy dosaha jenička njedokónčena sada, zo by připosłucharjam to njewuprajomne dale myslić dał. Z wočimi dźěći, kotrež dyrbja ćěła „zrumować“ a dožiwić, kak dalši transport do Auschwitza wotjědźe, sposrědkuje so publikumej wobraz wo kaceće, kajkiž woprawdźe bě – wšako bě so tónle často jako „lěhwo na pokazku“ („Vorzeigeeinrichtung“) předstajił. Nacije złahodnjachu tamniše podawki a wutworichu samo komisiji Mjezynarodneho čerwjeneho křiža pječa njestrašny wudawany swět.

Chróšćan Šulerjo

nowostki LND