Bjedrich Awgust Bergan
Čerwjena armeja w septembru 1939 wuchodny dźěl Pólskeje ...
17. septembra 1939 bě a je historiski měznik wójny w Pólskej. Na tutym dnju njećekny jenož pólske knježerstwo z kraja do Rumunskeje, ale na přikaz Stalina překroči tež Čerwjena armeja sowjetsko-pólsku mjezu. Wona měješe zapadnu Ukrainu a zapadne kónčiny Běłoruskeje zaso za Sowjetski zwjazk wróćo zdobyć. W měrowym zrěčenju we Versaillesu 1919 bě so postajiło, zo słušeja tute kónčiny Ruskej. Rěce Narew a San so jako rusko-pólska hranica postajištej. To bě tehdyši wonkowny minister Wulkeje Britaniskeje George Curzon namjetował. W nowembru 1918 wozrodźena Pólska nadběhowaše 1920 Sowjetsku Rusku. Pólska wobsadźi Zapadnu Ukrainu kaž tež zapadne kónčiny Běłoruskeje a južnu Litawsku ze stolicu Wilnu a přirjadowaše je do Pólskeje.
Wuměna kulturow w Hornjej Łužicy
Wot lěta 1975 wotměwa so kónc septembra po cyłej Němskej Interkulturelny tydźeń. Pod hesłom „Nowe rumy“ wuhotuja w tym zwisku lětsa dohromady něhdźe 5 000 zarjadowanjow we wjace hač 700 městach resp. gmejnach. Wospjet wobdźěleja so wjacori akterojo z Hornjeje Łužicy.
Budyšin (SN/bn). Zazběh twori mjeztym pjaty „Swjedźeń zetkanja“ na Budyskich žitnych wikach. Interkulturelny tydźeń w sprjewinym měsće koordinowace towarstwo Majak připowědźi „tójšto skupinow rozdźělnych narodnosćow“, kotrež „21. septembra swoje nałožki, reje, spěwy a kulinariske speciality“ pod Bohatej wěžu předstaja. Hač do kónca měsaca slěduja na přikład dźěłarnički, přednoški a w koperaciji z festiwalom Witajće druhdźe dźiwadłowe předstajenja. Budyski Serbski muzej poskići nimo toho wodźeni pod hesłom „Słowjanske poćahi w serbskej kulturje a prěni dohlad do wosebiteje ukrainskeje wustajeńcy“, raz pólsce a raz rusce.
Zakoń přećelstwa
Dwě třećinje wopytowarjow z Łužicy
Zhorjelc (SN/bn). Z něhdźe 60 zarjadowanjemi w dźesać spartach, wosom originalnymi produkcijemi a 22 wupředatymi předstajenjemi bě pjaty Łužiski festiwal pod hesłom „Anderselbst – To druhe ja“ dotal najwuspěšniši. Něhdźe 60 procentow wopytowarjow pochadźeše z Łužicy. Cyłkownje bě festiwal k 85 procentam wućežowany, štož woznamjenja dohromady něhdźe 10 000 hosći „na wosebitych, zdźěla prawidłownje njewobhratych hrajnišćach. Tele parlički Łužicy do fokusa stajić słuša k hłownym nadawkam festiwala“, zarjadowarjo w swojej bilancy wuzběhuja.
Napjate połoženje do nadpada Němskeje na Pólsku 1939
Dnja 3. septembra 1939 wozjewištej Wulka Britaniska a Francoska nacistiskej Němskej, kotraž bě 1. septembra Pólsku nadpadnyła, wójnu. Wobaj krajej běštej z Pólskej zrěčenje wo mjezsobnej pomocy a wojerskej podpěrje krótko do toho podpisałoj. Z tym započa so Druha swětowa wójna w Europje.
Francoske knježerstwo wobroći so hišće na italske fašistiske knježerstwo Benita Mussolinija, zo by wone Hitlera k dojednanju přeswědčiła, a namjetowaše hižo 5. septembra konferencu wo změnach měroweho zrěčenja 1919 we Versaillesu přewjesć. Hitler to wotpokaza. Wón chcyše Pólsku spěšnje rozbić a potom najprjedy wójnu skónčić.
Kermušny nyšpor z brigadu
Budyšin (CRM/SN). Swjatočne nyšpory z wosebitym hudźbnym wobrubjenjom su so w Budyšinje přez lěta z dobrej tradiciju stali. Na wčerawšej druhej njedźeli požnjenca wopominaše so poswjećenje tamnišeje, tež „serbskeje“ mjenowaneje Cyrkwje našeje lubeje knjenje, kotrejež spočatki leža w 11. lětstotku.
Kaž připowědźene wuhotowa tónraz chór I. serbskeje kulturneje brigady pod nawodom Judith Kubicec nic jenož dwu-, ale samo wjacerěčnu pobožnosć. K tomu poda tachantski farar, prelat Wito Sćapan serbsko-němsku meditaciju wo patronce cyrkwje, maćeri Božej Mariji.
Wustupy chóra Serbskeho gymnazija Budyšin su stajnje jara derje wopytane. Tak tež tónraz, hdyž steješe nabožny repertoire z čerstwymi młodymi a derje kubłanymi hłosami na programje. Na pišćelach zahra gymnaziast Korla Baier, spěwne solo poda jeho sobušuler Julius Paška. Nadobne składby „Bóh na zemju je pohladał“ a „Boha chwal stwórba wša“ serbskeju komponistow Korle Awgusta Kocora resp. Jana Pawoła Nagela słušachu zaso do stajnje znowa putacych přinoškow duchowneho wokřewjenja.
Zrališe zhladowanje na „Hanu“
„Hana z Hórkow“ rěka nowa kniha z pjera Jurja Kocha. Znowa je so wón ze Židowku Hanu Šěrcec zaběrał. Wčera je Ludowe nakładnistwo Domowina knihu předstajiło.
Hórki (SN/MG). Zo je so Jurij Koch po lěće 2010 hišće raz ze Židowku Hanu Šěrcec zaběrał, „z tym nichtó ličił njeje“. Tole měni znajmjeńša zamołwity lektor noweje knihi Kocha „Hana z Hórkow“ Pětr Thiemann. Wčera je wón, zhromadnje z lektorku Ingrid Juršikowej a Katku Pöpelec najnowšu knihu serbskeho awtora na stwičce Smolic statoka w Hórkach předstajił. Něhdźe 40 zajimcow bě přichwatało a tak běchu wšě stólcy a ławki wobsadźene.
Nazymski koncert dorosta
Přećiwk mjez logiskim myslenjom a začućemi rysowała
Kamjenc (SN/MG). Zo přińdźe lětuša lawreatka sakskeho literarneho myta Angele Krauß do Kamjenca, bě wčera mnohim zajimcam přičiny dosć, so do něhdyšeje klóšterskeje a serbskeje cyrkwje swjateje Hany podać. W ramiku nětko jědnateje Kamjenskeje narěče skići Krauß wčera wječor dohlad do swěta swojich mysli. Organizowało bě zarjadowanje dźěłowe městno za recepciju Lessinga w Kamjencu.
Zo su Kamjenske narěče towaršnostnje wuznamne zarjadowanja, na to pokaza hižo wyši měšćanosta Roland Dantz (Swobodni wolerjo), w swojich powitanskich słowach. Před dokładnje dźesać lětami, 11. septembra 2014, bě mjenujcy tež njedawno zemrěty aktiwist za byrgarske prawa w NDR Friedrich Schorlemmer tu porěčał. Hladajo na narěč Krauß wón praji, zo budźe wona „překwapjeć“. Nimo toho zwurazni wón, zo su narěče „za politisku krajinu wažny format“, wšako ma tu kóždy móžnosć swoje měnjenje zwuraznić.
