Jurij Mucha
K sławnym ewangelskim serbskim braškam słušeše Jurij Mucha, kotryž je před 90 lětami w Tranjach (Drehna) pola Delnjeho Wujězda w 75. žiwjenskim lěće zemrěł. Narodźi so jako syn chěžkarja 15. wulkeho róžka 1860 we Wulkich Ždźarach. Dźěłaše w ratarstwje a přizasłužeše sej jako składnostny dźěłaćer na małych wjesnych předewzaćach něšto přidatnych pjenjez. Woženi so do małeho ratarstwa w Tranjach, kotrež čas žiwjenja wobhospodarješe. Hižo jako 18lětny nadarjeny pachoł, kiž derje spěwaše a rady žortowaše, přiswoji sej trěbnu wědu a kmanosće brašćenja a za to trěbne pěsnje a narěče.
Njewšědny rejowanski kruch z wuwołakom
„Smy! Bin ich?“ je titul noweje inscenacije Serbskeho ludoweho ansambla, kotraž je – telko smě so hižo rjec – dotal najnjewšědniša produkcija za čas intendantstwa Tomasa Kreibicha-Nawki. Po ideji Gundule Peuthert předstaja balet rejowanski kruch, wobswětlacy prašenje za (serbskej) identitu. W prěnim dźělu tworja wuprajenja naprašowanych Łužičanow runje tak kaž zwonka njeje bydlacych nastupajo za swój region charakteristiske ludowe reje a jich towaršnostny woznam wuchadźišća choreografijow (Peuthert a balet SLA). Rejowarki a rejowarjo sćěhuja raz chutnym, raz ironiskim komentaram, kotrež buchu z interviewow w cyłkownym wobjimje něhdźe 20 hodźinow wubrane. Wopisowanja nimale etnografiskeje akuratesy na přikład z Italskeje, Šwedskeje abo Chorwatskeje kontrastuja mjez druhim satiriski monolog wo klasifikaciji discofoxa jako ludowa reja a jězbnej reportaži podobny přinošk z Awstralskeje, nawjazowacy na nadal aktualnu debatu wo „kulturnym přiswojenju“.
Cyril Nawka – spominanje składnostnje stoćin wučerja, organista a ...
Před sto lětami, 4. decembra 1924, narodźi so Cyril Nawka jako 12. dźěćo Nawkec swójbje w Radworju. Nan Michał Nawka bu za čas fašizma wulkopřerady dla wobskorženy a 1937 ze swójbu z Radworja do Kamjenicy wuhnaty. Cyril bu 19lětny nazymu 1943 do wójny na wuchodnu frontu do Ruskeje sćazany, hdźež bu na lěwej ruce ćežko zranjeny. Přiwšěm dyrbješe hač do kónca wójny pola infantrije słužić. We wójnskej jatbje dźěłaše někotre měsacy pola bura w Delnjej Sakskej, doniž nazymu 1945 domoj njetwochny. 1946 zmandźeli so z Hanu Cyžec a přesydli so do Wotrowa. Tam załoži cyrkwinski chór, kotryž nimale 50 lět nawjedowaše. Runočasnje započa na pišćelach hrać a cyrkwinske wobrjady na wšěch 40 lět přewodźeć. Melodiju serbskeho Wótčenaša, kiž je so do wosadnika přiwzała, je Cyril Nawka po Druhim Vatikanskim koncilu skomponował. Wona so jako „młodźinska“ we wšěch wosadach spěwa. Nimo toho stwori melodiju za „Wotrowsku Božu mšu“ – order missy. Tež wona so w serbskich wosadach spěwa. Bamž Jan Pawoł II. je jeho w lěće 1985 z rjadom Pro Ecclesia et Pontifice počesćił. Maltezojo pasowachu jeho w lěće 1987 na „Magistralneho ryćerja“.
(Nje)bajka na CD
„Su Serbja wopor kolonializma?“ – awtorojo na debatu reaguja
Wjeselimy so, zo wuwabi naša rozmołwa wo „kolonializmje a Serbach“ (Předźenak, 15. nowembra 2024) diskusiju, přetož runje to wučini žiwu zhromadnosć. Zadźiwało pak nas je, kotre motiwy a wuprajenja so mjez linkami našeho teksta wučitachu. Tema našich rozmyslowanjow je kolonializm a přeco zaso na tutym zakładźe tu a tam sformulowane žadanje, zo měli so Serbja jako indigeny lud připóznać. Po našim měnjenju je kolonializm wědomostnje jasne definowane zapřijeće a njehodźi so na procesy nałožować, kotrež móžemy něhdy abo tež dźensa we Łužicy wobkedźbować. W tutym zwisku ani njepisamy wo „měrliwej asimilaciji“ abo zo je serbski lud „jeničce konstrukt a mytos“, ani njezaprějemy jónkrótnosć serbskeje rěče a kultury.
Čorno-běłe hody
Běrneple, bubličaj, pomazanka, šmóratko ... ?
Budyšin (SN/bn). Ludowe nakładnistwo Domowina a Serbske Nowiny wuhotujetej mjeztym pjate digitalne wothłosowanje wo „Hornjoserbskim słowje lěta“ (HSSL). Wotnětka hač do 11. decembra přijimujetej zarjadowarjej akcije w tym zwisku namjety čitarstwa. Wěcywustojna jury je pruwuje a rozsudźi wo jich přiwzaću do wothłosowanskeje lisćiny.
Myto Budyskej chórowej akademiji
Młode serbske pjera w nowej zběrce
Serbska identita ze spektakularnymi choreografijemi a modernymi ...
Budyšin (SN/bn). Serbski ludowy ansambl je předwčerawšim rejowanski kruch „Smy! Bin ich?“ prapremjernje na swojej wupředatej žurli w Budyšinje předstajił. Produkcija bu po słowach intendanta SLA Tomasa Kreibicha-Nawki „po połdra lěće přihota zwoprawdźena“ a wotbłyšćuje „sensibelnu temu, što serbskosć wučinja“. W tym zwisku dźakowaše so předewšěm wosobinam, kotrež běchu „zwólniwe, před kameru prašenje za serbskej identitu rozjimać“. Wurězki tak nastatych interviewow – nahrawanja wopřijimaja dohromady něhdźe 20 hodźinow – tworja žro inscenacije. Wuprajenjam wuznawacych so Serbow steja mysle mjezynarodnych wobdźělnikow napřećo, kotřiž swój wid na tudyši awtochtony lud w přirunowanju nastupajo (připóznate) mjeńšiny w swojej domiznje posrědkuja. Ćežišćo zaběraja při tym ludowe reje, kajkež su na přikład za rozdźělne regiony w Italskej, Šwedskej, Awstralskej abo Chorwatskej charakteristiske. Raz z hudźbu, raz bjez njeje podawa balet SLA wotpowědne přikłady, kotrež rejowane pokazki na (pječa) typiske serbske wašnja a tradicije kontrastuja.
