Spěwar Björn Casapietra wuhotuje pod hesłom „Christmas love ...
pjatk, 13. decembera 2024
spisane wot: Serbske Nowiny
Spěwar Björn Casapietra wuhotuje pod hesłom „Christmas love songs“ srjedu, 18. decembra, „romantiski koncert“ w Budyskim Serbkim muzeju. Program wopřijima mjez druhim „medley najznaćišich němskich hodownych spěwow, sławne kompozicije na přikład Franza Schuberta a Johanna Sebastiana Bacha kaž tež sep mjezynarodnych adwentnych klasikarjow“. Foto: priwatne
Jan Pawoł Křižan
pjatk, 13. decembera 2024
spisane wot: Manfred Laduš
12. hodownika 1854 narodźi so w Sćijecach do burskeje swójby pozdźiši farar a předsyda Maćicy Serbskeje Jan Pawoł Křižan. Po maturiće w Budyšinje studowaše wón w Lipsku, Tübingenje a Jenje ewangelsku teologiju. Wot lěta 1881 do 1883 bě duchowny w Kamjencu, hdźež tež serbsce prědowaše. 1883 bu farar we wulkej Hodźijskej wosadźe hač do smjerće 22. małeho róžka 1923. W Kamjenskim času zasadźowaše so tam za wožiwjenje serbskeje wučby. Najwažniše w skutkowanju Křižana bě, zo bu 1903 za předsydu Maćicy Serbskeje wuzwoleny. Wažne zastojnstwo wukonješe nimale 20 lět. Křižan zastupowaše konserwatiwnu politiku a bě mjez druhim přećiwo załoženju Domowiny jako třěšny zwjazk serbskich towarstwow 13. oktobra 1912 we Wojerecach. Wón měnješe, zo jenož Maćica serbski lud zastupuje a zo je Domowina njetrjebawša. Wón spisa někotre nabožinske basnje a přinoški za časopis Pomhaj Bóh a za Misionski Posoł, kotryž tež 14 lět redigowaše. Nimale štwórć lětstotka staraše so wo wudaće ewangelskeje protyki „Předźenak“. Jako młody duchowny je tež někotre nabožinske spisy wudał. Manfred Laduš
Wo knihach a kniharni (13.12.24)
pjatk, 13. decembera 2024
spisane wot: Janka Pěčkec de Levano
„Su Serbja indigeny lud?“ To prašach mojeho muža z peruanskej identitu, z němskim pasom a serbskim jazykom. „Haj, wězo“, měnješe bjez wahanja. Na blaku googlowana definicija UNO njeje tak kruta, zo móhłoj jasnje z „ně“ wotmołwić kaž kulturni wědomostnicy Serbskeho instituta w swojim nowinskim přinošku. Tón skutkuje kaž interview, ale njenamakaš mjeno nowinarja, kiž by rozmołwu wjedł. Potajkim stajachu sej wědomostnicy sami swoje prašenja. Prěnje čitaš hnydom w nadpismje: „Su Serbja wopor kolonializma?“ Wotmołwy wuwabjachu mnohe znapřećiwjenje. Ja mam prašenja: „Po tym zo běchu słowjanske kmjeny podćisnjene, so do Frankskeho mócnarstwa integrowachu.“ Kak funguje integracija po podćisnjenju? „Nichtó wšak tež wo tym njerěči, zo su frankscy wjerchojo [Delnjo]Saksow, Durinčanow abo Bayerow kolonizowali.“ Njeměrješe da so kolonizacija na wuchod do podćisnjenych słowjanskich a baltiskich krajow? „Słowjanscy wobydlerjo njeběchu žani wobydlerjo druheje klasy.
Wothłosowanje zaběžało
štwórtk, 12. decembera 2024
spisane wot: Serbske Nowiny
Budyšin (SN/bn). Doba zapodaća namjetow za Hornjoserbske słowo lěta 2024 (HSSL) je zakónčena. Z cyłkownje 20 słowow a wobrotow je jury dźesać kandidatow wuzwoliła. Lisćina wopřijima „wjacore hesła lětušich ćežišćow w politice resp. towaršnosći, wjele lubjacej nowotwórbje a přikładaj přewšo kreatiwneho wobchada z rěču“. Wuběr bě wšo druhe hač lochki. Tak hodźała so wunamakanka „Radhor“ za Radeberg na kóncu mjenowanej klasifikaciji přirjadować, mjeztym zo sej jurorojo wo kombinaciji „tramwajkowa trać“ podarmo hłowy łamachu. Tohorunja wotpokazanej buštej germanizmaj „lazwać“ a „fecich“, byrnjež z krutym wobstatkom wobchadneje rěče wšědneho dnja byłoj. Njestej pak wosebity fenomen lěta 2024, štož płaći tež za namjetaj „popječenka“ a „pryskać“.
Hodowne hity w šaće swinga
srjeda, 11. decembera 2024
spisane wot: Serbske Nowiny
Štyri raz je dohromady 26 młodych sakskich a pólskich hudźbnikow lětuši koncert „Swingin‘ Santa“ předstajiło. Dwójce bě žurla Budyskeho Kamjentneho domu kopata połna, prěni raz bě projekt z hosćom w Zhorjelskej Rabryce, posledni koncert wotmě so minjenu njedźelu w Jelenjogórjanskim centrumje kultury (na foće). Pod nawodom Malty Rogackeho prezentowaštej składnostnje zestajana big band a chór znate adwentne a hodowne hity w šaće swinga. Mjez druhim zaklinčachu „Ćicha nóc, swjata nóc“ w štyrjoch rěčach, mjenujcy němsce, pólsce, ukrainsce a serbsce, „Njebjo, zemja, raduj so“ a „Feliz navidad“. Foto: Kamjentny dom
Tryski a worješki
srjeda, 11. decembera 2024
spisane wot: Serbske Nowiny
Budyšin (SN). „Hódaj a směj so! (2)“ rěka nowa, w Ludowym nakładnistwje Domowina wušła zběrka „60 nowych, napjatych hódančkow a wjac hač 200 nowych, čerstwych a šćipatych žortow za kóždeho, kiž móže čitać!“ Runja před třomi lětami wozjewjenemu prěnjemu dźělej je Pětr Šołta tryski zezběrał, rjadował a zestajał, worješki za mozy su wospjet z pjera Judith Wjenkec. Wo wuhotowanje a barbojte ilustracije je so znowa Štefan Hanuš postarał. Kniha měri so na čitarjow w starobje 7 do 99 lět a je mjez druhim w Smolerjec kniharni kaž tež w online-shopje LND na předań.
Hosćom chłóšćenku wobradźili
wutora, 10. decembera 2024
spisane wot: Bianka Šeferowa
Na wulět do Błótow je sej skupina Čłonstwo za integraciju ludoweje akordeonoweje kultury (ČILAK) zawčerawšim podała. Na hodownych wikach w Lědach su woni serbske pěsnje spěwali a z instrumentami hudźili. To běše wopytowarjam wikow njewšědna, ale přijomna překwapjenka – chłóšćenka. Mnozy ludźo so dźiwachu, zo je mjez hudźbnikami serbska rěč takle žiwa. W Błótach drje lědma hišće serbske słowa słyšiš. W Lubinje a w Lědach přewjedźechu minjenej kónc tydźenjej wosebite kuzłapołne hodowne wiki. Z čołmami móžachu wopytowarjo wobě atrakciji wopytać. Foto: Maćij Bulank
Zhromadnje na dwórnišću spěwali
póndźela, 09. decembera 2024
spisane wot: Bianka Šeferowa
Hižo dołho pěstuje Rozhłosowy chór sćelaka MDR tradiciju „Zhromadneho spěwanja hodownych spěwow“. Lětsa bě ćěleso z hosćom w Dessauwje, Halle nad Solawu, Erfurće a minjeny pjatk w Budyšinje. W kopaće połnym dwórnišću sprjewineho města podpěra profesionelnych spěwarkow a spěwarjow nimo blachoweho kwarteta sinfoniskeho orchestra MDR tež chór 1. serbskeje kulturneje brigady (hlej foto), kotryž wudospołni němske a jendźelske adwentne štučki wopřijimacy program ze serbskimi hodownymi spěwami. Kaž wotpohladane njeda so publikum dołho prosyć a so někotrejžkuli pěsni spěwajcy přizamkny. Foto: SN/Vanessa Žurec
Bohuchwał Benedikt von Šěrach
póndźela, 09. decembera 2024
spisane wot: Manfred Laduš
Prěni zemjan sławneje serbskeje farskeje swójby Šěrachec bě prof. dr. Bohuchwał Benedikt ze Šěrach, kotryž 7. hodownika 1804 w Altonje zemrě. Wón narodźi so 13. junija 1743 jako syn fararja Křesćana Bohuchwała Šěracha w Holzkirchu blisko Lubanja a bě kuzenk sławneho pčołarja a Budyšinskeho fararja Hadama Bohuchwała Šěracha, na kotrehož 300. narodniny lětsa spominachmy. Bohuchwał Benedikt ze Šěrach njesta so kaž jeho nan a dalši přiwuzni z duchownym. Wón studowaše w Lipsku filologiju, bu priwatny docent w Halle nad Solawu, hdźež habilitowaše. W Helmstedće bu na uniwersitneho profesora powołany. Wón slědźeše wobšěrnje wo stawiznach a statnoprawniskich naležnosćach, při čimž sta so tole w zajimje feudalnych knježkow. Jeho najwažniše dźěło bě kniha wo žiwjenju kejžora Korle VI. z Habsburgskeho rodu. Jeho dźowka kejžorka Maria Theresia z Rakuskeje spožči na to rodźenemu Hornjołužičanej prawo zemjanstwa. Bohuchwał Benedikt ze Šěrach bě přećiwnik rozswětlerstwa a tež Wulkeje francoskeje byrgarskeje rewolucije.
„Helfried Winzer (1924–2010) – Wobchodźenje historiskeho ...
pjatk, 06. decembera 2024
spisane wot: Serbske Nowiny
„Helfried Winzer (1924–2010) – Wobchodźenje historiskeho Budyšina 1953“ rěka aktualna kabinetna wustajeńca Budyskeho měšćanskeho muzeja. Jutře, sobotu, powjedźe Hagen Schulz w 15 hodź. znowa po přehladce z wobrazami Winzera, kiž je sprjewine město z tušu, krydu a wuhlom „na wašnje portretował, kajkež je za swój čas jónkrótne“. Foto: Carmen Schumann
