16. hodownika 1944 zahaji němska Wehrmachta na zapadnej fronće w Ardennach mócnu napřećiwnu ofensiwu přećiwo ameriskemu a jendźelskemu wójsku. Ardenny su horiny na sewjeru wuchodofrancoskeje prowincy Elsaskeje a zapadnje Porynskich šćěpjelowych horin­ (Rheinisches Schiefergebirge) w Němskej. Wone rozpřestrěwaja so přewažnje w Belgiskej a Luxemburgskej. Po hórskej krajinje ćeče rěka Maas. Na sewjeru su Ardenny 200 do 300 metrow wysoke, na juhu něhdźe 450 metrow. W južnych Wysokich Ardennach je bahnojta krajina z wulkimi lěsami. Wjedro je po wšěch Ardennach jara krute, wosebje pak w zymskim počasu.

Wustajeńca a forum wo nas w Zapadnym Berlinje

štwórtk, 12. decembera 2019 spisane wot:

Druhi decemberski kónc tydźenja 1989 wotmě so třidnjowska mjezynarodna konferenca „Serbja – narodna mjeńšina w NDR“ w Ewangelskej akademiji Berlin-Wannsee. Atribut „mjezynarodna“ bě trochu přehnaty, dokelž běchu jeje wobdźělnicy přewažnje Serbja z Łužicy, z wuchodneho a Zapadneho Berlina a dalši hosćo.

Kulojte blido republiki dźěłać započało

póndźela, 09. decembera 2019 spisane wot:

7. hodownika 1989 zahaji na iniciatiwu Zwjazka ewangelskich cyrkwjow NDR kulojte blido republiki w Berlinskim Dietricha Bonhoefferowym domje swoju jara wuznamnu skutkownosć. „Wažne za nas je, zo wšitke politiske mocy kraja móžnosć dóstanu, runoprawnje sobu dźěłać na zwoprawdźenju zakładnych prašenjow wobnowjenja towaršnosće. Čas chwata“, wuzběhny tehdy wyši cyrkwinski rada Martin Ziegler. Zhromadnje z ewangelskimi­ cyrkwjemi kraja běštej tež Berlinska biskopska konferenca romsko-katolskeje cyrkwje a Dźěłowe zjednoćenstwo křesćanskich cyrkwjow NDR na schadźowanje­ za kulojtym blidom přeprosyłoj. Kaž Martin Ziegler rjekny, ma mjeno schadźowanišća być symboliske za duch wuradźowanjow. Ewangelski farar­ a kěrlušer Dietrich Bonhoeffer zawjazuje, so politiskej a towaršnostnej zamołwitosći njewuwinyć.

Modrow knježerstwo wutworił

štwórtk, 14. nowembera 2019 spisane wot:

14. nowembra 1989 započa nowy ministerski prezident NDR dr. Hans Modrow nowe knježerstwo republiki zestajeć. Dźeń do toho bě Ludowa komora NDR dotalneho 1. sekretara Drježdźanskeho wobwodneho wjednistwa SED za šefa noweje ministerskeje rady wuzwoliła.

Pod třěchu ewangelskeje cyrkwje bě Nowy forum 16. oktobra 1989 w Budyšinje w přepjelnjenej Marje-Marćinej cyrkwi dwójce informaciske zarjadowanje přewjedł, wo čimž minjeny štwórtk hižo pisachmy. Stejnišćo cyrkwinskich kruhow a rozprawa wo synodźe w Eisenachu žněještej mjez přisłucharjemi rozdźělny wothłós. Naměstnik Budyskeho superintendenta, Klukšanski farar Wolfgang Leßmann, rozprawješe tak wo „jara konstruktiwnej rozmołwje z předsydu Budyskeje wokrjesneje rady Lotharom Müllerom“. Farar Leßmann wuzběhny, zo žada sej cyrkej a tež Nowy forum wjace tajkich dialogow wo rozrisanju problemow a wo přichodźe našeho kraja z jeho reprezentantami. Na nócnym forumje w „čerwjenej cyrkwi“ chcychu podate pokiwy, namjety, žadanja a kritiki hnydom statnym organam wokrjesa zapodać. Tute přilubjenje Leßmanna pak njewuwabi mjez wšěmi přitomnymi přihłosowanje.

Z Berlina, Lipska a Drježdźan bě so w oktobru 1989 žołma žadanjow za reformami, demokratiju a swobodu po cyłej NDR rozpřestrěła a 16. oktobra z dwójnym foru­mom tež Budyšin docpěła. Hłownje z kruhow ewangelskeje Młodeje wosady bě do toho Budyski Nowy forum nastał. Tehdyši młodźinski katechet Christian Schramm, po přewróće wjelelětny wyši měšćanosta, a nětčiši měšćanski radźićel Zelenych Klaus Gruhl słuše­štaj k załožićelam foruma.

Egon Krenz Ericha Honeckera narunać měł

póndźela, 21. oktobera 2019 spisane wot:

Na prěnim schadźowanju politběrowa po Lipšćanskej wulkodemonstraciji zwurazni Erich Honecker: „Nětko hižo kapitulanća we wobwodnych wjednistwach SED sedźa.“ Wón měnješe z nimi třoch sekretarow Lipšćanskeho wobwodneho wjednistwa, kotřiž běchu zakročenju poli­cije přećiwo demonstrantam sobu zadźěwali. W NDR so w běhu lěta 1989 tójšto změni. Dźěl opozicije bě so do Noweho foruma zjednoćił, swoju namołwu wozjewił a ludźi prosył ju podpisać. Dźesaćitysacy su namołwu Noweho foruma podpisali. 7. oktobra 1989 je horstka opo­zicionelnych na farje zwonka Berlina social­demokratisku stronu w NDR za­łožiła.

Erich Honecker wotsadźeny

štwórtk, 17. oktobera 2019 spisane wot:

Jutře je tomu 30 lět, zo bu Erich Ho­necker na 9. zeńdźenju Centralneho komiteja (CK) SED ze swojich funkcijow wotsadźeny. Nowa doba 19. oktobra 1989 wo tym oficialnu powěsć NDRskeje powěsćernje ADN na 1. stronje wozjewi: „Před tym wotpowědowaše CK próstwje Ericha Honeckera, jeho strowotnych přičin dla wuwjazać z funkcije generalneho sekretara CK SED, z hamta předsydy Statneje­ rady NDR a z funkcije předsydy Narodneje zakitowanskeje rady NDR.“ Bě to poslednja sada ADN-powěsće z nadpismom „Egon Krenz na generalneho sekretara CK SED wuzwoleny“. Na spočatku načolneho přinoška Noweje doby ze samsnym nadpismom běchu zdźělili, zo su čłonojo centralneho komiteja na swojim 9. zeńdźenju popołdnju, 18. oktobra 1989, w Berlinje „čłona politběrowa a sekretara CK Egona Krenza na generalneho sekretara wuzwolili. Centralny komitej namjetuje Ludowej komorje NDR jeho na předsydu statneje rady a předsydu zakitowanskeje rady wuzwolić“.

Demonstracije bjez namocy a wukročenjow

póndźela, 14. oktobera 2019 spisane wot:

Póndźelu, 9. oktobra 1989, bě w Lipsku k dotal najwjetšej demonstraciji w NDR za reformy a demokratiju dóšło, kaž minjenu srjedu hižo pisachmy. Po měrowej modlitwje w Mikławšskej a dalšich třoch cyrkwjach zhromadźichu so syły ludźi do hoberskeho pochoda a ćehnjechu ze swěčkami do srjedźišća města. Za pochod zamołwići běchu při tym tež na to myslili, zo njemóža demonstranća ze swěčku w ruce kamjenje, kije abo bleše na policistow mjetać. Z bantami wupokazani rjadowarjo kročachu na bokomaj ćaha wołachu: „žanu namóc!“ Při tym na to kedźbowachu, zo njeby nichtó policistow prowokował.

9. oktobra 1989 docpě politiska nazyma w NDR swój prěni wjeršk. Kaž hižo wot póndźele, 4. septembra, zetka so tež tón dźeń w Lipšćanskej Mikławšskej cyrkwi něhdźe tysac ludźi k měrowej modlitwje. A po tym demonstrowachu za demo­kratiju a reformy na hasach druheho najwjetšeho­ města republiki. 9. oktobra pak wočakowachu wulkodemonstraciju z dźesaćitysacami ludźi, a wěstotne organy so na to přihotowachu. Hižo­ w nocy wot 4. na 5. oktober běše wokoło Drježdźanskeho hłowneho dwórnišća k bi­jeńcam a namócnym rozestajenjam z tysacami demonstrantow dóšło, kotřiž chcychu železniske ćahi z wupu­ćowa­cymi staćanami NDR z Prahi do zapada zadźeržeć a na wagony horje skočić. W slědowacych dnjach su tež we wulkoměsće nad Łobjom dźesaćitysacy demonstrowali.

Serbska debata

nowostki LND