To a tamne (18.10.22)

wutora, 18. oktobera 2022 spisane wot:

Nimale dwě tonje kokaina je ekwadorska policija sćazała. Droga bě w kontejneru z mórskimi płodami schowana, kotryž bě za transport do Belgiskeje předwidźany, kaž policija póndźelu zdźěli. Zastojnicy wotkrychu mjez tworami 124 kistow ­kokaina. Podhladneho při wotkryću ­zajachu. Europa je so naposledk k wjertnišću za wikowanje z drogami wuwiła, dokelž so kontejnery wottam mjenje kontroluja.

Jědojteho hada je wohnjowa wobora w Bremerhavenje popadnyła. Policajska straža wotkry zwěrjo njedźelu mjez kontejnerami. Po informacijach wohnjoweje wobory jednaše so wo jědojteho sewjeroameriskeho hada. Zwěrjenc w Saterlandźe (wokrjes Cloppenburg) ma hada nětko přiwzać. Pochad a wobsedźer bě­štaj po podaćach póndźelu hišće nje­jasnaj. Policija pad přepytuje.

Druhi Vatikanski koncil

póndźela, 17. oktobera 2022 spisane wot:

Bonn (B/SN). Wot 11. oktobra 1962 do 8. decembra 1965 wotmě so pod nawodom bamža Jana XXIII. historiski druhi Vatikanski koncil za pastoralne a eku­meniske wobnowjenje katolskeje cyr­kwje z wjace hač 2 500 biskopami. Tehdy započachu proces wobšěrneho wobnowjenja cyrkwje na zakładźe 16 wobzamknjenych tekstow. Jedna ze změnow bě, zo smědźachu křesćenjo w swojej maćeršćinje Božu mšu z měšnikom, k ludej wobroćenym, swjećić.

Muezzin woła k modlitwje

Düsseldorf/Köln (B/SN). Před lětom je město Köln Turkowsko-islamskej uniji Ditib přizwoliło, zo smě w Centralnej mošeji města muezzin kóždy pjatk w času wot 12 do 15 hodź. hač do pjeć minutow přez mikrofon k modlitwje wołać. Wotpowědne zjawnoprawniske zrěčenje mjez městom a Ditib ma so hišće podpisać.

Vatikan zrěčenje podpisał

Sankcije policiji pócćiwosće

póndźela, 17. oktobera 2022 spisane wot:

Luxemburg (dpa/SN). Europska unija budźe po podaćach zwjazkoweje wonkowneje ministerki Annaleny Baerbock sankcije přećiwo iranskej policiji pócćiwosće wuprajić. Zaměr je, zamołwitych za brutalne złóstnistwa na žonach, młodostnych a mužach pochłostać, rjekny politikarka Zelenych na kromje zetkanja wonkownych ministrow krajow EU dźensa w Luxemburgu.

Regiony w Ukrainje wobtřělała

Kijew/Moskwa (dpa/SN). Ruska je dźensa, póndźelu, nimo ukrainskeje stolicy Kijewa po informacijach městnych zarjadow tež tamne regiony w Ukrainje wobtřělała. Rozprawy wo rozbuchnjenjach běchu z kónčin Sumy, Dnipropetrowsk a Odesa. Krjemlej bliscy wojerscy bloggerojo rozprawjachu wo wobtřělenju wosebje energijoweje infrastruktury kraja. Tajke ataki bě ruski prezident Wladimir Putin připowědźił. W socialnych syćach su wideja rozšěrjeli, na kotrychž běchu kurowe mróčele nad stolicu Kijewom ­widźeć.

Wočerstwjenje hospodarstwa

Za dalše brónje

póndźela, 17. oktobera 2022 spisane wot:

Bonn (dpa/SN). Zwjazkowy zjězd Zelenych je so wčera z horcej debatu zakónčił. Jeno ze snadnej wjetšinu su delegaća iniciatiwu přećiwo dojednanju kónca wudobywanja brunicy w Sewjerorynsko-Westfalskej w lěće 2030 dla wotpokazali. Politiske dojednanje wot Zelenych nawjedowaneju hospodarskeju ministerstwow w Zwjazku a kraju z energijowym koncernom RWE mjez druhim předwidźi, brunicowej milinarni hač do 2024 dlěje běžeć dać, kónc wudobywanja brunicy w Porynskim rewěrje pak wo wosom lět na 2030 doprědka ćahnyć. 325 delegatow hłosowaše přećiwo namjetej Zeleneje młodźiny, 295 jón podpěraše.

Sobotu su so delegaća z přemóžacej wjetšinu za to wuprajili, Ukrainje dalše brónje dodawać. Wjacore namjety, kotrež mjenowachu tole wotwobroćenje wot pacifistiskich tradicijow, zwrěšćichu.

Realny wobwjert

póndźela, 17. oktobera 2022 spisane wot:
Pragmatisce postupować, so wobstejnosćam tež krótkodobnje přiměrjeć, do kisałeho jabłuka kusnyć (dyrbjeć) – tak a po-dobnje so knježace strony rady a často wusprawnjeja, njejsu-li (zaso raz) kmane, wólbne přilubjenja spjelnić. Potom rěča wo „realnej politice“, štož na přikład wo­znamjenja, zo hodźa so křesćanske hódnoty pola CDU lědma hižo spóznawać, zo socialne aspekty za SPD skerje podrjadowanu rólu hraja abo zo FDP liberalizm chětro ekskluziwnje wukładuje. Za Zelenych w zamołwitej poziciji na zwjazkowej runinje je knježić wospjet z dosć twjerdym worjechom. Pacifizma so tele dny runje tak wzdawaja kaž něhdy konsensoweho ćežišća wotstronjenja jadroweje energije. Tajkele kompromisy wšak dźěło w kóždej koaliciji charakterizuja. Přiwšěm hrozy strach, zo tež na dalšu a drje najwažnišu temu zabudu. Je na času, zo nastupajo klimowu katastrofu rjap pokazaja a zo njewostawaja w tym zwisku wot kachlicy pječeni. Bosćan Nawka

Dale mjenje mzdy

póndźela, 17. oktobera 2022 spisane wot:
Berlin (dpa/SN). Wjace hač 71 procentow fachowych mocow we wuchodnej Němskej zasłuža mjenje hač zapadoněmske fachowe mocy w přerězku. Cyłkownje potrjechi to 1,59 milionow fachowcow w nowych zwjazkowych krajach. Tole wuchadźa z wotmołwy zwjazkoweho knježerstwa na naprašowanje zapósłanca AfD Renéja Springera. Wjace hač tře­ćina fachowych mocow we wuchodźe (38 procentow) zasłuža nimo toho mjenje hač pomocnicy w zapadnej Němskej. Pomocne dźěła su jednore dźěła, kotrež nježadaja sej formalne powołanske wotzamknjenje. Ličby złožuja so na infor­macije Zwjazkoweje agentury za dźěło. Springer widźi w tym hłownu přičinu „njespokojnosće z etablěrowanymi stronami na wuchodźe“.

To a tamne (17.10.22)

póndźela, 17. oktobera 2022 spisane wot:

Wosebity poćah k britiskej kralownje ­Elizabeth II. měješe figura dźěćacych knihow „Paddington Bear“. K 70. róčnicy jeje krónowanja smědźeše bar za mjeztym jara woblubowany animěrowany film do palasta přińć. Po smjerći kralowny połožichu žarowacy nimo kwětkow tež wjace hač 1 000 barikow a Paddingtonow před Buckinghamskim palastom. Tute budu so dźěćacej pomocnej organizaciji darić.

Njeznaći skućićeljo su w Mnichowje muža přelesćili a jemu 40 000 eurow z awta kradnyli. Kaž policija zdźěli, bě 67lětny pjenjezy pjatk na bance wotzběhnył a tute w nachribjetniku transportował. Jako so do awta sydny, klepaštej njeznatej ­wosobje wo wokno a jeho na na zemi ­ležace pjećeurowske bankowki skedźbni­štej. Při tym jedna z wosobow nachri­bjetnik pokradny. Mužej to pak hakle po něšto mjeńšinach jězby napadny.

Ruske rakety na Charkiw

pjatk, 14. oktobera 2022 spisane wot:

Charkiw (dpa/SN). We wuchodoukrainskim Charkiwje su wjacore ruske rakety rozbuchnyli. Zamołwići rěča wo znajmjeńša dwěmaj detonacijomaj. W dźělach města je na to milina wupadnyła. Wo mortwych abo zranjenych spočatnje žane informacije njepředležachu. Tež we wokolnych kónčinach města je k rozbuchnjenjam dóšło. Ukrainske medije maja nadpady za wjećbu Ruskeje za wobtřělenje ruskeho města Bjelgoroda.

Wuradźuja wo migraciji

Luxemburg (dpa/SN). Nutřkowni minis­trojo čłonskich krajow EU su dźensa w Luxemburgu wo tym wuradźowali, kak móhli wóndano zaso jasnje přiběracu ličbu migrantow po tak mjenowanej Balkanskej čarje wobmjezować. Zwjazkowa nutřkowna ministerka Nancy Faeser (SPD) bě připowědźiła, zo chcyła ličbu njedowolenych zapućowanjow redukować. Agentura EU za škit mjezow Frontex bě w septembru 19 160 njeregularnych zapućowanjow registrowała.

Wuběrk sej Trumpa skazał

Kóšty energije w srjedźišću

pjatk, 14. oktobera 2022 spisane wot:
Drježdźany (dpa/SN). W zwadźe wo wysoke kóšty energije a wo móžnej pomocy kraja je w Sakskim krajnym sejmje k raznej debaće dóšło. Na wot AfD zwołanym wurjadnym posedźenju SPD jako koaliciski partner swójske statne knježerstwo nadběhowaše. Frakciski šef SPD Dirk Panter wumjetowaše knježerstwu, zo njeje kmane, swójski program zdźěłać. Knježerstwo město toho zamołwitosć druhim přisuwa a na rozsudy z Berlina čaka. Tež frakciska předsydka Zelenych Franziska Schubert swoje žadanja za swójskim programom za bój přećiwo ­krizy potwjerdźi. Hewak hrozy Sakskej „hospodarski, towaršnostny a politiski bankrot“. AfD sej žada, kóždej domjacnosći pomoc tysac eurow wupłaćić.

Zeleni pytaja za wotmołwami

pjatk, 14. oktobera 2022 spisane wot:
Bonn (dpa/SN). Zeleni su so dźensa w sewjerorynsko-westfalskim Bonnje k swojemu zwjazkowemu zjězdej zešli. Zarjadowanje z něhdźe 800 delegatami a tysac hosćimi steji pod hesłom „Hdyž naš swět do prašenja stajeja: Wotmołwy.“ Za Zelenych je to prěni prezencny zjězd po třoch lětach. Wobkedźbowarjo wočakuja kontrowersnu debatu wo energijowej politice. Hospodarski minister Robert Habeck (Zeleni) namjetuje, energijoweje krizy dla dwě jadrowej milinarni w Němskej hišće něšto měsacow dale dźěłać dać a hakle w nalěću wotpinyć. Žadanja FDP, jadrowe milinarnje zasadnje dale wužiwać, Zeleni wotpokazuja. Jutře chcedźa wo wěstotnej politice wuradźować, njedźelu ma škit klimy w srjedźišću stać.

Chróšćan Šulerjo

nowostki LND