Praha. 18. winowca 1896 wotmě so w Praskim hotelu „U černého koně“ prěnje zjawne filmowe předstajenje. Optikar a mechanikar Adolf Oppenheimer, kiž bě zamołwity za naročnu projekciju, zmóžni wobydlerjam čěskeje stolicy tajke wosebite dožiwjenje. Za předewzaće „Deutsch Oesterreichische Kinetoskope Compagnie“ pokazowaše Oppenheimer tehdy jeničce krótkofilmy. Jednaće lět pozdźišo, w požnjencu 1907, wotewrě Viktor Ponrepo w domje „U modré štiky“ w znatej Karlowej hasy swój filmowy palast – prěnje kino swojeho razu w Praze.
Za to bě Ponrepo bywše Variété-dźiwadło na filmowu žurlu z 200 městnami přetwarić dał. Hižo krótko po zahajenju swojeho předewzaća běchu předstajenja w kinje Ponrepo, kotrež namakamy dźensa w Bartolomějskej hasy, přewšo woblubowane a puć za tajke nowomodne zabawnišćo bě rubany.
Waršawa (dpa/SN). W Pólskej płaći wotnětka nowy zakoń nastupajo wobchadźenja z wukrajnikami, z kotrymž móža migrantow spěšnišo zaso wupokazać. Pozadk je přiběraca ličba ilegalnych zapućowanjow z Běłoruskeje. Po wčera w hamtskim łopjenu wozjewjenej zakonskej změnje móže komander wotpowědneho pomjezneho wotrězka hnydom po protokolowanju njedowoleneho překročenja mjezy potrjecheneho wukrajnika z kraja wupokazać. Runje tak móže wón jemu zakazać, přichodne šěsć měsacow do Pólskeje a do Schengenskeho ruma přijěć. Wuwzaća płaća jenož, móže-li wukrajnik dopokazać, zo přińdźe z kraja, w kotrymž je jeho žiwjenje wohrožene.
Knježerstwo we Waršawje wumjetuje běłoruskemu mócnarjej Aleksanderej Lukašenkej, zo ćěkancy zaměrnje z krizowych kónčin k wonkownej mjezy EU sćele, zo by so za sankcije EU přećiwo njemu wjećił. Parlament bě změnu zakonja srjedź oktobra wobzamknył. Prezident Andrzej Duda je ju podpisał. Pomocny skutk UNO je wulce starosćiwje na nowy zakoń reagował, dokelž wón zakładne čłowjeske prawo na azyl podrywa.
Po nanuzowanej přestawce koronapandemije dla je wčera zaso 200 wobdźělnikow legendarny napřemoběh po 1 576 schodźenkach New Yorkskeho Empire State Buildinga přewjesć móhło. Najspěšniši bě Wai Ching Soh z Malaysije, kiž bě po 10 mjeńšinach a 46 sekundach w cilu. Lěta 2019 bě wón hišće na druhim městnje był. Najspěšniša žona bě Cinda Harris z USA, kotraž po 14 mjeńšinach a jednej sekundźe cyle horjeka doběža.
Roboter „Bella“ wot najnowšeho wopytowarjow hosćenca w schleswigsko-holsteinskim Grömitzu při Baltiskim morju posłužuje. Z njewšědnym pomocnikom chce hosćencar Tim Bornewasser problemy pobrachowaceho personala dla rozrisać. Rěčaca mašina nima pak čłowjeski serwis narunać. Wona pak móže jědźe a napoje přiwjezć. Skazanki přiwzaja dale čłowjescy kolegojo „Belle“.
Podstupim (dpa/SN). Poł lěta po smjertnych namócnosćach w domje zbrašenych w Podstupimje su dźensa před krajnym sudnistwom proces přećiwo 52lětnej hladarce mordarstwa dla zahajili. Žonje wumjetuja, zo je w aprylu pjeć wobydlerjow domu z nožom nadpadnyła a štyrjoch z nich moriła. Statne rěčnistwo wuchadźa po psychiatriskim posudku z toho, zo njebě sej hladarka swojich njeskutkow wědoma. Ju běchu hnydom po zajeću do forensiskeho wotrjada psychiatrije dowjezli.
Warnuje před łamkom dowěry
Drježdźany (dpa/SN). Jedyn z Drježdźanskich ekonomow warnuje před móžnymi sćěhami dočasneho skónčenja zmilinjenja brunicy w lěće 2030. „To by masiwny łamk dowěry napřećo ludźom potrjechenych regionow był“, rjekny zastupowacy nawoda hospodarskeho slědźenskeho instituta ifo Joachim Ragnitz Lipšćanskim nowinarjam. W zbywacych wosom lětach njeje móžno trěbnu infrastrukturu natwarić a tež dźěłowe městna tak spěšnje njenastanu. Nimo toho je milina z brunicy „hišće dlěši čas trěbna“.
Srjedźny staw dale ćerpi