Nješćěpjenych doma wostajić?

srjeda, 27. oktobera 2021 spisane wot:

Marek Krawc rozprawja wo aktualnje rozjimanych temach w Čěskej

Praha. 18. winowca 1896 wotmě so w Praskim hotelu „U černého koně“ prěnje zjawne filmowe předstajenje. Optikar a mechanikar Adolf Oppenheimer, kiž bě zamołwity za naročnu projekciju, zmóžni wobydlerjam čěskeje stolicy tajke wose­bite dožiwjenje. Za předewzaće „Deutsch Oesterreichische Kinetoskope Compagnie“ pokazowaše Oppenheimer tehdy jeničce krótkofilmy. Jednaće lět poz­dźišo, w požnjencu 1907, wotewrě Viktor Ponrepo w domje „U modré štiky“ w znatej Karlowej hasy swój filmowy palast – prěnje kino swojeho razu w Praze.

Za to bě Ponrepo bywše Variété-dźiwa­dło na filmowu žurlu z 200 městnami přetwarić dał. Hižo krótko po zahajenju swojeho předewzaća běchu předstajenja w kinje Ponrepo, kotrež namakamy dźensa w Bartolomějskej hasy, přewšo woblubowane a puć za tajke nowomodne zabawnišćo bě rubany.

Prezenca abo ličak?

srjeda, 27. oktobera 2021 spisane wot:
Tele prašenja staja sej dźensa zajimcy, kotřiž­ chcedźa so na konferencach, dźěłarničkach, seminarach atd. wobdźělić. Te wšak wotměwaja so mjeztym na wšelakich runinach. Hladajo na wosobinske zetkanja a pěstowanje socialnych zwiskow, sej mnozy rady na městnosć zarjadowanja dóńdu. Wšako je direktna rozmołwa mjez wobdźělnikami dale wažna a předewšěm wunošniša. Wšako so we wo­sobinskej wuměnje ideje a namjety zro­dźa, kotrež su diskusiju hódne. Komunikacija po digitalnych medijach je porno tomu bóle distancowana. Dale wot­trašeja mnohich zaso stupace ličby ko­ro­nainfek­cijow, so na prezencnych zarjadowanjach wobdźělić. To zastupjerjo LaSuB a RCW, kotřiž přihotuja lětuši facho­wy dźeń 2plus wědźa. Tuž chcedźa stajić wunoški z tohole kubłanskeho poskitka na nowu internetnu stronu . Tak maja wšitcy zajimcy přistup informacijam. Tola lěpje je při wšěm w Chróšćanskej „Jednoće“ pódla być. Milenka Rječcyna

Wjace pacientow korony w Čěskej

srjeda, 27. oktobera 2021 spisane wot:
Praha (dpa/SN). W Čěskej je ličba pozitiwnje na koronawirus testowanych pacientow w chorownjach prěni króć po meji zaso mjezu tysac překročiła. Wot cyłkownje 1 055 pacientow běchu 156 w chutnym stawje abo trjebachu zasta­ranje z kislikom, kaž z ličbow strowotniskeho ministerstwa w Praze wuchadźa. Samsny čas před lětom bě jich pjeć króć telko było. Po wšěm kraju maja hišće dosć kapacitow za normalne kaž tež za ło­ža na intensiwnych stacijach. Čěski strowotniski minister Adam Vojtěch warnuje mjeztym před „pandemiju nješćěpjenych“. Štóž chcył so hišće šćěpić dać, njech dlěje nječaka a to radšo dźensa hač jutře čini, wón rjekny. Zajim za šćěpjenje bě minjene dny raznje přiběrał, dokelž dyrbja ludźo wot 1. nowembra koronatesty zapłaćić. Jeno póndźelu běchu 29 072 sykawow přetrjebali, dwójce telko kaž w cyłym poslednim tydźenju. Po aktual­nych ličbach su w Čěskej w běhu sydom dnjow 217 nowych infekcijow na 100 000 wobydlerjow zličili. Najbóle po­trjechena bě morawsko-šleska kónčina na mjezy Pólskeje. Najmjenje nowych infekcijow maja na zapadnej kónčinje kraja.

Dróhu po spěwarju pomjenowali

srjeda, 27. oktobera 2021 spisane wot:
Tajku šlagrowu prominencu z časa NDR w Choćebuzu hišće dožiwili njejsu: W měšćanskim dźělu Gołynk (Gallinchen) na južnej kromje města su minjenu sobotu dróhu po znatym spěwarju Achimje Mentzelu swjatočnje pomjenowali, kiž bě 2016 njewočakowano zemrěł. Přichwatali běchu bywši kolegojo z hudźbneje branše kaž Gerd Christian (zady srjedźa), Ingrid Rakec, Hans-Jürgen Beyer (3. a 4. wotlěwa), Hartmut Schulze-Gerlach (zady horjeka), Giso Weißbach (horjeka nalěwo) a Ange­lika Mann (2. wotprawa). Wudowa Brigitte Mentzel (2. wotlěwa) smědźeše taflu za spě­warja wotkryć, z kotrymž bě wona 36 lět zmandźelena. Foto: Michael Helbig

Nowy zakoń přećiwo ćěkancam

srjeda, 27. oktobera 2021 spisane wot:

Waršawa (dpa/SN). W Pólskej płaći wotnětka nowy zakoń nastupajo wobchadźenja z wukrajnikami, z kotrymž móža migrantow spěšnišo zaso wupokazać. Pozadk je přiběraca ličba ilegalnych zapućo­wanjow z Běłoruskeje. Po wčera w hamtskim łopjenu wozjewjenej zakonskej změnje móže komander wotpowědneho pomjezneho wotrězka hnydom po protokolowanju njedowoleneho překročenja mjezy potrjecheneho wukrajnika z kraja wupokazać. Runje tak móže wón jemu zakazać, přichodne šěsć měsacow do Pólskeje a do Schengenskeho ruma přijěć. Wuwzaća płaća jenož, móže-li wukraj­nik dopokazać, zo přińdźe z kraja, w kotrymž je jeho žiwjenje wohrožene.

Knježerstwo we Waršawje wumjetuje běłoruskemu mócnarjej Aleksanderej Lukašenkej, zo ćěkancy zaměrnje z kri­zo­wych kónčin k wonkownej mjezy EU sće­le­, zo by so za sankcije EU přećiwo njemu wjećił. Parlament bě změnu zakonja srjedź oktobra wobzamknył. Prezident Andrzej Duda je ju podpisał. Pomocny skutk UNO je wulce starosćiwje na nowy zakoń reagował, dokelž wón zakładne čłowjeske prawo na azyl podrywa.

To a tamne (27.10.21)

srjeda, 27. oktobera 2021 spisane wot:

Po nanuzowanej přestawce koronapandemije dla je wčera zaso 200 wobdźěl­nikow legendarny napřemoběh po 1 576 schodźenkach New Yorkskeho Empire State Buildinga přewjesć móhło. Naj­spěšniši bě Wai Ching Soh z Malaysije, kiž bě po 10 mjeńšinach a 46 sekundach w cilu. Lěta 2019 bě wón hišće na druhim městnje był. Najspěšniša žona bě Cinda Harris z USA, kotraž po 14 mjeńšinach a jednej sekundźe cyle horjeka doběža.

Roboter „Bella“ wot najnowšeho wopytowarjow hosćenca w schleswigsko-holsteinskim Grömitzu při Baltiskim morju posłužuje. Z njewšědnym pomocnikom chce hosćencar Tim Bornewasser pro­blemy pobrachowaceho personala dla rozrisać. Rěčaca mašina nima pak čłowjeski serwis narunać. Wona pak móže jědźe a napoje přiwjezć. Skazanki při­wza­ja dale čłowjescy kolegojo „Belle“.

Proces přećiwo hladarce

wutora, 26. oktobera 2021 spisane wot:

Podstupim (dpa/SN). Poł lěta po smjertnych namócnosćach w domje zbrašenych w Podstupimje su dźensa před krajnym sudnistwom proces přećiwo 52lětnej hladarce mordarstwa dla zahajili. Žonje wumjetuja, zo je w aprylu pjeć wobydlerjow domu z nožom nadpadnyła a štyrjoch z nich moriła. Statne rěčnistwo wuchadźa po psychiatriskim posudku z toho, zo njebě sej hladarka swojich njeskutkow wě­doma. Ju běchu hnydom po zajeću do fo­rensiskeho wotrjada psychiatrije dowjezli.

Warnuje před łamkom dowěry

Drježdźany (dpa/SN). Jedyn z Drježdźanskich ekonomow warnuje před móž­nymi sćěhami dočasneho skónčenja zmilinjenja brunicy w lěće 2030. „To by masiwny łamk dowěry napřećo ludźom potrjechenych regionow był“, rjekny zastupowacy nawoda hospodarskeho slědźenskeho instituta ifo Joachim Ragnitz Lipšćanskim nowinarjam. W zbywacych wosom lětach njeje móžno trěbnu infrastrukturu natwarić a tež dźěłowe městna tak spěšnje njenastanu. Nimo toho je milina z brunicy „hišće dlěši čas trěbna“.

Srjedźny staw dale ćerpi

Z mócnej detonaciju je wulkan na kanariskej kupje La Palma minjenu nóc swoje aktiwity zesylnił. Něhdźe 1 300 stopnjow horca lawa so nětko z noweho kratera žórli a wohrožuje dalše wsy. Fachowcy wočakuja, zo so dźěl wulkana přichodne dny sypnje. Dotal­ je lawa wjace hač 2 000 twarjenjow zničiła. Wulkan bě 19. septembra po 50 lětach znowa wudyrił. Foto: pa/Borja Suarez

Płaćizny energije w srjedźišću

wutora, 26. oktobera 2021 spisane wot:
Brüssel (dpa/SN). Energijowi ministrojo čłonskich statow Europskeje unije su dźensa na wurjadnym posedźenju w Luxemburgu wo naprawach přećiwo drastisce zwyšenym energijowym płaćiznam wuradźowali. Ministrojo chcedźa mjez druhim namjety za dołhodobne naprawy přećiwo wysokim płaćiznam zdźěłać. Při tym pak su wšelakeho měnjenja: Kraje­ kaž Francoska a Španiska su za hłuboko sahace reformy. Tak chcedźa zhromadne rezerwy płuna natwarić a płun zhromadnje nakupować. Druha skupina chcyła płaćizny wičnym mocam přewostajić. Pólska a Madźarska EU wumjetu­jetej, zo ze swojim klimowym paketom a z płaćiznu za wuhlikowy dioksyd płaćizny energije přidatnje do wysokosće ćěri. Němska argumentuje, zo je płaćizna za wuhlikowy dioksyd rozrisanje problema a nic jeho wuchadźišćo. Konkretne wuslědki wuradźowanja njewočakuja.

Wjace pruwować

wutora, 26. oktobera 2021 spisane wot:
Luxemburg (dpa/SN). Z budgeta Europskeje unije su loni nimale štyri miliardy eurow wopak wudali. Tole wuchadźa z dźensa wozjewjeneje rozprawy europskeho zličbowanskeho zarjada. Hladajo na cyłkowny wobjim wudawkow 147,8 miliardow eurow w etatowym lěće 2020 wučinja kwota zmylkow 2,7 procentow a je tak přirunujo z lětom 2019 „stabilna“. W najwjace padach, kiž su pruwowali, jedna so wo zmylki w zwisku z přizwolenjom srědkow a nic wo jebanstwo. Za najwjetše wužadanje ma zarjad planowane wudawki EU za přewinjenje koronakrizy w přichodnych lětach. Tule trjebaja wo wjele wjace pruwowarjow hač dotal.

Chróšćan Šulerjo

nowostki LND