To a tamne (07.07.21)

srjeda, 07. julija 2021 spisane wot:

Zatłusnjeneje nohi dla je 76lětny rentnar při wuparkowanju swojeho awta w Neustrelitzu štyri dalše jězdźidła a 25 000 eurow škody zawostajił. Spočatnje bě muž do dweju awtow storčił. Při přešaltowanju pak je z nohu mjez borzdźidłowym a płunowym pedalom awtomatikoweho awta tčacy wostał. Te smaleše na to po parkowanišću a zrazy do dalšeju wozow. Kaž dźiw so nichtó njezrani. Wšako bě tam tójšto ludźi po puću. Awta pak ­běchu wšitke skóncowane.

Zranjenu wrónu ze štoma wuchowała je wohnjowa wobora w Berlinskim měšćanskim dźělu Rudowje. Něhdźe 20 metrow wysoko bě so ptak w powjazu zapopadnył a zranił. Wobydler wołaše na to pomocnikow, kotřiž přińdźechu z mustwom za wuchowanje ludźi z wulkeje wysokosće. Woni wrónu wuswobodźichu a přepodachu ju skótnemu lěkarjej.

Ćěkaja před talibanami

wutora, 06. julija 2021 spisane wot:

Dušanbe (dpa/SN). Centralnoaziska republika Tadźikistan mobilizuje 20 000 rezerwistow, zo by swoju wjace hač 900 kilometrow dołhu mjezu k Afghanistanej škitała. Wukazał je to prezident Emomali Rachmon, po tym zo bě wčera wjace hač tysac afghaniskich wojakow před islamistiskimi talibanami do bywšeje sowjetskeje republiki ćeknyło. Bě to najwjetša ličba ludźi w běhu dnja, kotřiž za wućekom pytaja. Minjene dny běchu dalše jednotki Afghanistan wopušćili.

Při rozbuchnjenju so zranili

Lovosice (dpa/SN). Při rozbuchnjenju w fabrice za biologiske ćěriwa w Čěskej njedaloko sakskeje mjezy su so štyrjo dźěłaćerjo ćežko zranili. Jednoho z nich dowjezechu z helikopterom do specialneje kliniki za spalenja. Njezbožo sta so minjenu nóc w sewjeročěskich Lovosicach. Dźesatki wohnjowych wobornikow su woheń w hali hašeli. Po prěnich informacijach bě so heksan zapalił, kotryž trjebaja w chemiskej industriji jako rozpušćenski srědk.

Kónčnu rozprawu přepodali

Zwjazkowy prezident Frank-Walter Steinmeier je wčera w Berlinje nižozemski kralowski por – krala Willema-Alexandera a kralownu Máximu (wotprawa) – witał. Wobaj staj na třidnjowskim statnym wopyće w Němskej. Dźensa chcyštaj so ze zwjazkowej kanclerku Angelu Merkel (CDU) zetkać. Wječor póńdźetaj ze Steinmeierom na koncert. Foto: pa/Patrick van Katwijk

Lipsk (dpa/SN). Sakska SPD móhła hižo bórze wot dwójki nawjedowana być. To su delegaća strony předwčerawšim, njedźelu, na swojim krajnym zjězdźe w Lipsku wobzamknyli a wustawki strony wotpowědnje změnili. Po nowym statuće dyrbjała w tajkim dwójnym nawodnistwje znajmjeńša jedna žona zastupjena być. Tež muski předsyda abo žona na čole staj móžnaj. Ryzy muska dwójka pak je wuzamknjena.

W swojej narěči namołwješe rozžohnowacy so krajny předsyda Martin Dulig čłonow strony do energiskeho wólbneho boja w zbywacych tydźenjach do wólbow zwjazkoweho sejma, najebać špatne wuslědki naprašowanjow. Wón napominaše, zo njesměła so strona nětko ze sobu zaběrać, po tym zo bě wón njedawno připowědźił, zo njebudźe na wólbnym zjězdźe sakskeje SPD w oktobru hižo jako předsyda kandidować.

Čłonojo dyrbjeli so nětko „z połnej paru“ do wólbneho boja podać. Wudani so „dale wo kóždy hłós wojować“, Dulig podšmórny. Hladajo na wuslědki naprašowanja móhło sej 30 procentow ludźi w Němskej předstajić, zo wola SPD.

Statne srědki komunam pomhali

wutora, 06. julija 2021 spisane wot:

Gütersloh/Drježdźany (dpa/SN). Koronakriza je sakske komuny ćežko trjechiła, ale statne pomocy su najhóršemu zadźěwali. Kaž z najnowšeje komunalneje financneje rozprawy Bertelsmannoweje załožby wuchadźa, su komuny pola dawkow a popłatkow wjace hač 600 milionow eurow přisadźili. Na kóncu pak móžachu etat ze snadnym dobytkom wotzamknyć, dźakowano wobšěrnej pomocy Zwjazka a krajow. Za komuny bě to mjeztym wosme lěto za sobu z dobytkom.

Po rozprawje Bertelsmannoweje załožby je so koronakriza wosebje na sensibelny přemysłowy dawk wuskutkowała. Po cyłej Němskej su komuny nimale dźewjeć miliardow eurow zhubili, w Sakskej wjace hač 300 milionow.

Zo bychu straty wurunali, su sej Zwjazk a zwjazkowe kraje kóšty dźělili. Dokelž njebě kriza na kóncu tak wulka kaž wočakowana, su sakske komuny samo dźesać milionow eurow wjace dóstali hač lěta 2019. Nimo toho je Zwjazk swój podźěl za kóšty Hartza IV powjetšił, štož komunam tohorunja pjenježnje pomha.

Šćěpjenym swobodu wróćić

wutora, 06. julija 2021 spisane wot:

Šef zwjazka kasowych lěkarjow za kónc wšěch wobmjezowanjow

Berlin (dpa/SN). Předsydka SPD Saskia Esken stajnu šćěpjensku komisiju namołwja, swoje stejišćo nastupajo šćěpjenje dźěći přećiwo koronawirusej změnić. „Trjebamy nuznje šćěpiwo za dźěći, a nadźijam so, zo komisija wo swojim dotalnym nastajenju hišće raz rozmysluje“, rjekny Esken nowinarjam. Tež bayerski ministerski prezident Markus Söder (CSU) sej žada, zo dyrbjała šćěpjenska komisija šćěpjenje dźěći a młodostnych skónčnje poručić. To by škit wšitkich powjetšiło a generaciji, kotraž dyrbješe so tójšto přijomnosćow wzdać, swobodu wróćiło.

Šćěpjenska komisija njeje dotal šćěpjenje dźěći nad dwanaće lětami zasadnje poručiła, dokelž ma riziko ćežkeho schorjenja na koronawirus w tej starobnej skupinje za skerje snadne.

W zajimje wěstoty

wutora, 06. julija 2021 spisane wot:
Parličkam na šnórje podobnje jězdźa ­nakładne awta po awtodróze A 4 wot ­wuchoda na zapad Němskeje a nawopak. Druhdy maš zaćišć, zo je tam dołhi ćah po puću. Transport po dróze je bolostnje přiběrał. Wulke firmy sej drohi skład zalutuja a znjewužiwaja awtodróhu jako tajki, štož problemy zawinuje. Tele ćeže wuhład­kować je naležnosć šoferow. Njezadźiwa tuž, zo widźa někotři z nich w manipu­lowanym jězdnym pisaku jeničku móžnosć, so po zdaću wšej bědźe wuwinyć. Hdyž so přećiwo přiběracej mučnosći za wodźidłom wobaraš, ćerpi wěstota. A tohodla je nowy system DSRC trěbny, zo bychu jězdne pisaki pod kontrolu byli. Hdyž móže policija po cyłej Sakskej z jeho pomocu woprawdźe wone „čorne wowcy“ lěpje wot tamnych šoferow nakładnych wozy­dłow rozeznawać a je z woprawnjenjom z wobchada wzać, je to w zajimje wěstoty. Wšako njetrjebamy z mjenje Lkw-jemi ličić, a „čorne wowcy“ přeco maš. Axel Arlt

Lěwica: Změna bjez wojakow

wutora, 06. julija 2021 spisane wot:
Drježdźany (dpa/SN). Sakska Lěwica wobara so planowanemu wutwarej wojerskeho zwučowanišća Hornja Łužica jako přinošk k strukturnej změnje w regionje. „Tysac wojakow do kónčiny pósłać, hdźež je tak a tak hižo wjace muži hač žonow, njeje žana dobra ideja“, rjekny zapósłanča Sakskeho krajneho sejma Antonia Mertsching wčera w Drježdźanach. Tak so problemy nastupajo wotchad, špatnu infrastrukturu, demografisku změnu a pobrachowace fachowe mocy na žadyn pad njerozrisaja. Strukturna změna we Łužicy njetrjeba žanych wojakow, ale sobupostajowanje na městnje. „Wjace hač 287 milionow eurow zwjazkowych srědkow, kotrež su za wutwar wojerskeho zwučowanišća předwidźane, dyrbjeli radšo iniciatiwam na městnje kaž tež spěchowanskim programam za trajace wuwiće přewostajić. Ludźo měli sami rozsudźić, za čo srědki za strukturnu změnu nałoža, Mertsching wuzběhny. Zwjazkowa wobora chce strukturnu změnu we Łužicy podpěrać. Tak chcedźa tu hač do tysac wojakow zaměstnić a slědźerski centrum za awtonomne wo­jerske systemy natwarić.

To a tamne (06.07.21)

wutora, 06. julija 2021 spisane wot:

Z runje jědnaće lětami studij fyziki zakónčił je Laurent Simons na Uniwersiće Antwerpen w Belgiskej, a to z najwyšim wuznamjenjenjom, kaž jeho nan wčera zdźěli. Pachoł trjebaše dobre lěto za maćiznu, za kotruž liča normalnje tři lěta. Kwantowa fyzika jeho wosebje zajimuje. Nětko chce hišće masterski studij zmištrować a potom doktorske dźěło pisać. Laurent je wulce nadarjeny a bě hižo z wosom lětami maturował.

Dlěje hač 35 lět bjez płaćiweje jězbneje dowolnosće z awtom jězdźił je 56lětny muž ze sakskeho Mockrehna, kaž so při wobchadnej kontroli wukopa. Tam policija zwěsći, zo bě muž wotydźenja časćišo z awtom na dźěło jězdźił a wužiwaše je tež za priwatne jězby. Jeho 1985 w bywšej NDR wupisana jězbna dowolnosć płaćeše pak jeničce za moped a traktor. Nětko drje ma z chłostanjom ličić.

Kardinal nětko sudnik

póndźela, 05. julija 2021 spisane wot:

Vatikan (B/SN). Něhdyšeho prefekta ­kongregacije wěry, kardinala Gerharda Ludwiga Müllera, je bamž Franciskus 21. junija na pjeć lět za sudnika na Najwyšim cyrkwinskim sudnistwje Japo­štołskeje signatury powołał. Potrjecheny ma rozsud bamža za znamjo dowěry. Kardinal Müller bě dotal profesor ­za dogmatiku na Mnichowskej uniwersiće a njeje w cyrkwinskim prawje wukubłany. K nadawkam japoštołskeje signatury słuša rozsudy druheho najwyšeho cyrkwinskeho sudnistwa w Romje přepruwować. Mjez bamžom Franciskusom a kardinalom Müllerom je w zašłosći k rozestajenjam wo moralnoteologiskich prašenjach dóšło. Tež nadawki ku­rije­ nastupajo staj wonaj rozdźělneho měnjenja.

Rozmysluje wo wotstupje

Chróšćan Šulerjo

nowostki LND