Čehodla serbske mjeno nima?

srjeda, 02. awgusta 2023 spisane wot:

Budyšin (SN/MiR). So z filmowanjom zaběrać je něšto, štož dźěći, młodostnych a dorosćenych puta, wosebje hdyž su zajimy zwjazane z praktiskim zaměrom. Tajki slěduje projekt towarstwa Wuchodna Sakska změni z.t. „Sym hižo dlěje wo tym rozmyslował, z kotreje přičiny nima wjes Schwosdorf, njedaloko Kamjenca, w kotrejž bydlu, serbske mjeno. Susodne wsy pak to maja, serbske a němske mjeno“, powěda čłon towarstwa Ronny ­Böhme. To je jeho k tomu pohnuło ­projektowu ideju za krótkofilm naćisnyć a wo financielnu podpěru prosyć. Z financielnymi srědkami we wysokosći 2 500 eurow, kotrež je towarstwu Sakska kulturna załožba přewostajiła, je so njedawno skupina dźěći wot sydom do dwanaće lět w studiju LUCIJA, kotrež je w nošerstwje Serbskeho šulskeho towarstwa, z techniku filmowanja zaběrała. „To pak běše jenož jedyn wobłuk třidnjowskeho projekta“, praji tamniši projektowy koordinator, medijowy pedagoga a zamołwity za studijowu produkciju Michał Cyž. „Sym hólcam a holcam wědu wo filmowej technice sposrědkował a smy tež cyle praktisce dźěłali.

Zhorjelc (SN/bn). Lětsa štwórty raz na hrajnišćach w 14 wsach a městach cyłeje Łužicy wuhotowany dwutydźenski Łužiski festiwal – prěni króć w zamołwitosći nowowutworjeneje towaršnosće z wobmjezowanym rukowanjom samsneho mjena (SN rozprawjachu) – skići z dohromady 35 zarjadowanjemi wospjet wotměnjawy program, wopřijimacy na přikład koncerty, wustajeńcy, inscenacije dźiwadłow a baletow, čitanja a dźěłarnički. Zazběh twori sceniski koncert „Verdi – Zimmermann“ 25. awgusta w Choćebuzu, zwoprawdźeny mjez druhim wot Drježdźanskeje filharmonije, Čěskeho filharmoniskeho chóra Brno a dźiwadźelnika Rainera Süßmilcha. Argentinska wirtuozowka na křidle Martha Argerich chce publikum znowa wobkuzłać, tónraz w Ochranowje; jazzowe duwo Wollny & Parisien wustupi mjez druhim w Běłej Wodźe a dźiwadźelnica Claudia Michelsen čita w Budyšinje powědančka pólskeje, z Nobelowym mytom literatury wu­znamjenjeneje awtorki Olgi Tokarczuk.

Twarnišćo dwurěčnosć w měsće

wutora, 01. awgusta 2023 spisane wot:

Budyšin (SN/mb). Po tym zo njemóžachmy na plakaće za 18. tydźenje Budyskeho žonopa žane serbske słowčko wuhladać, smy so pola Turistiskeho towarstwa Budyšin wobhonili, kak wupada z dwurěčnosću. Předsyda Dietmar Stange, kiž je wšěm medijam wotpowědne informacije sposrědkował, chětř reagowaše. A tak změjeće nadźijomnje, hdyž wužiće poskitki wšelakich hosćencow wot přichodneho tydźenja hač do spočatka požnjenca (SN su rozprawjeli), jědźny lisćik z tutym dwurěčnym logom w rukomaj (hlej naprawo deleka).

Tola Turistiske towarstwo Budyšin ma tež festiwal w starym měsće na starosći, tule su woni hnydom eksternu pomoc nadešli a dwurěčny plakat zhotowili. Kaž hustodosć w našich kónčinach trjebaš pak za serbske pismiki dobrej wóčce ...

Carl Blechen

wutora, 01. awgusta 2023 spisane wot:
Wuznamny moler a pioněr realistiskeho molerstwa w Němskej w prěnjej połojcy 19. lětstotka Carl Blechen narodźi so 26. pražnika před 225 lětami w Choćebuzu. Jeho nan bě němski zastojnik a jeho mać Delnjoserbowka. Wuj bě serbski duchowny w Modłej. A dźěd bě serbski wjesny krawc. Blechen nawukny powołanje ­jako bankowy přistajeny. Wot lěta 1823 studowaše na wuměłstwowej akademiji w Berlinje, za čož bě jeho sławny architekt Karl Friedrich Schinkel poručił. Po lětnim molerskim studijowym pućowanju po Italskej powołachu jeho 1829 za profesora na Berlinskej wuměłstwowej akademiji. Jako moler wuznamjeni so Blechen přez dokładne wobkedźbowanje přirody a jeje pisanosće a krajinowe mólby. Wón sta so z wuznamnym spěchowarjom a pućrubarjom realistiskeho a impresionistiskeho molerstwa w Němskej, n. pr. „Błysk dyri“, wužiwajo tež nowe temy w swojim molerstwje. Najznaćiša je jeho mólba „Walcownja pola Neustadta-Eberswaldy“. Bě to prěnja wuznamna mólba wo industriji w Němskej. Blechen zemrě 23. pražnika 1840. W Choćebuskim wobwodźe spožči so po nim pomjenowane wuměłstwowe myto. Manfred Laduš

„Pisać a čitać to, štož druzy pisaja“, tak Milenka Rječcyna praji, „to je moja wěc. Jeli to njemóžu, mi něšto pobrachuje.“ Mjeztym wona dlěje hač 33 lět na polu žurnalistiskeho a zjawnostneho dźěła skutkuje. Před něšto tydźenjemi je so po krótkej přestawce do redakcije Serbskich Nowin nawróćiła.

Volkmar Hellfritsch

póndźela, 31. julija 2023 spisane wot:
Před lětom, 31. julija 2022, zemrě w rudno­hórskim Stollbergu wučer a mjeno­wědnik Volkmar Hellfritsch. Narodźił bě so 5. měrca 1935 w Plauenje, hdźež tež wotrosće. 1953 poda so na studij ger­manistiki a anglistiki do Lipska. Zakónči swoje asistentske lěta 1963 z promociju wo wosobinskich mjenach w Bohotskej (Vogtland). Wot 1963 bě wučer za němčinu a jendźelšćinu na rozšěrjenej wyšej šuli w Stollbergu. Přisłušeše jako eksterny čłon k Lipšćanskej skupinje němsko-słowjanskich mjenowědnych slědźenjow. Z tym zwisuje tež jeho zajim za wučerja a serbskeho prócowarja Otu Wićaza, kotrehož wot lěta 1978 sem we wšelakich publi­kacijach předstaji. W juniju 1989 docpě, zo počesći město Stollberg Wićaza z pomjenowanjom dróhi. Po 1991 wěnowaše so Hellfritsch połnje mjenowědnemu dźěłu jako přistajeny Instituta za slawistiku w Lipsku. Serbski institut w Budyšinje wuda 2016 jedne z jeho zakładnych dźěłow, přiručku k historiskim zapiskam, „Zur Inte­gration sorbischer Personennamen ins Deutsche“. Franc Šěn

Přichodnu srjedu slěduje dalši wjeršk Budyskeho pišćeloweho lěća. Z Baćonja pochadźacy tachantski organist Berlinskeje katedrale swj. Jadwigi na wuměnku Tomaš Žur słuša k stajnym hosćom a publikumowym magnetam koncertneho rjadu. Tónraz zahraje twórby mjez druhim Johanna Sebastiana Bacha, Georga Böhma a Roberta M. Helmschrota. Foto: Božena Šimanec

Nowy magacin

pjatk, 28. julija 2023 spisane wot:
Wóspork (SN/MiR). Wot septembra ma we Wósporku nowy magacin „Öko Lausitz“ wuchadźeć. Dwuměsačnje publikowany produkt ma wšitkich narěčeć, kotřiž so za wudźeržliwosć a ekologiju zajimuja. Wudawaćel magacina je nakładnistwo Pataka z Wósporka. Aktualnje wabi dźesać wosobow ličacy team z lětakami a z podpěru priwatnych zwiskow wo přichodnych abonentow. Team awtorow wěnuje so mjez druhim nadawkej, čitarjam pokazać, zwotkel łužiske bioprodukty pochadźeja. Dale chcedźa dźěło ratarjow předstajić a zbližić, pod kotrymi wuměnjenjemi so jich produkty předźěłaja. Druhi bok je, zo wo nazhonjenjach a dožiwjenjach čitarjow rozprawjeja. Na internetnej stronje www.oeko-lausitz.de su wjacore móžnosće za abonement podate. Zajimcy móža sej po Łužicy dotal jónkrótny magacin domoj pósłać dać abo, a to je wosebite přeće iniciatorow, sej jón při nakupje w tuchwilu 17 partnerskich předawanišćach sobu brać. Mjez nimi je Łužiski dworowy wobchod w Njebjelčicach a Zeleny pysk w Budyšinje. Magacin ma w ćišćanej wersiji wuchadźeć.

Wuspěšna sezona do jubilejneje

srjeda, 26. julija 2023 spisane wot:

Budyšin (SN/bn). Němsko-Serbske ludowe dźiwadło (NSLDź) je w hrajnej dobje 2022/2023 cyłkownje něhdźe 7 000 „přihladowarjow a wopytowarjow inscenacije wudospołnjacych poskitkow“ na dohromady 76 zarjadowanjach ze serbskim ćežišćom zličiło. Najwuspěšnišej běštej po słowach za serbski marketing NSLDź zamołwiteje Anny Měrćinoweje dwurěčna pismikowa keklija „ABC“, kotruž chcedźa w přichodnej sezonje nadal pokazać, z něhdźe 1 000 přihladowarjemi na 22 předstajenjach; a zhromadnje ze Serbskim ludowym ansamblom wuhotowana adwentna akcija „Hody jědu!“, kotrejež 16 stacijow wopytowa „wjace hač 2 200 ludźi“. Lětuša hornjoserbska inscenacija NSLDź na hłownym jewišću „Hrěšna wjes abo zabyty čert“ přiwabi na šěsć předstajenjach wjace hač 1 000 hosći. Ducy po Delnjej Łužicy štyri króć prezentowana komedija „Piwo“ zahori něhdźe 260 zajimcow, štož woznamjenja w přirunowanju z lońšej inscenaciju „Jaja z kraja“ stopnjowanje wo 20 procentow. „Ličby njejsu to najwažniše. Přiwšěm pak nam pokazuja, zo zajim na dźiwadle w delnjoserbskej rěči dale wobstawa resp.

Za stronu „Łužica“, hač do njedawneho „Lokalka“, tči hižo wot 1991 mjeztym 58lětny Marian Wjeńka. Wón je zamołwity za rozprawnistwo na 4. stronje našeho wječornika. Wotrostši w Radworju bě so po maturje a połdra lěće pola wójska blisko Rostocka drje najprjedy za studij wučerstwa za serbšćinu a němčinu w Lipsku rozsudźił, doniž jemu njeswitaše: To za mnje ničo njeje. Tak stupaše radšo do stopow swojeho nana Jurja Wjeńki, dołholětneho redaktora Noweje doby. Wot 1988 sam z čłonom redakcije wěnowaše so Marian žurnalistiskemu dalekubłanju w Drježdźanach a po přewróće w Stuttgarće.

Wosebje so jemu lubi, zo wšědne dźěło stajnje kontakt z ludźimi zmóžnja. Najradšo wo podawkach na našich serbskich wsach pisa. Nimo toho pěstuje zwisk ze swobodnymi awtorami, fotografami, towarstwami, zamołwitymi komunalneje politiki a je přeco wotewrjeny za pokiwy z čitarstwa. „Dźěło je jara wotměnjawe“, praji Marian, „rano njewěš, što připołdnjo abo wječor přinjese. To je druhdy napinace, wobradźa pak tež wulku swobodu, kotruž sej jara wažu.“

nowostki LND