Hagen Domaška z Drježdźan: Rozsudźić maja wolerki a wolerjo:
Serbski sejm njeje žadyn wotzamknjeny pucher za derjeměće, žane towarstwo, kiž móže sej swojich čłonow wupytać. Wón je maksimalnje wotewrjeny politiski projekt, kotryž wotbłyšćuje wotewrjenosć serbskeho luda.
Mjez nami je wulka mnohotnosć. Mi je katolsko-serbska realita cuza, katolskim gmejnam je delnjoserbska realita cuza, serbskim wsam je serbska diaspora w Berlinje a Lipsku cuza. Najebać to znajemy so mjez sobu a wažimy sej jedyn druheho. Na lisćinje kandidatkow a kandidatow za druhi Serbski sejm steji wjele dobrych ludźi, kotřiž wšelake serbske reality reprezentuja. Idealny Serbski sejm jich wšitkich zjednoća.
Bohužel pobrachuja wólbne namjety Domowiny a jeje sobustawskich towarstwow, hačrunjež mějachu wot meje 2024 móžnosć, tute wozjewić. Bohužel stejitaj na lisćinje zasudźeny reichsbürger z Budyšina a Delnjoserb, kotryž z AfD we Wětošowskej měšćanskej radźe hromadźe dźěła. To mam za zlě. Ale tajkich Serbow je wjele: w Chrósćicach, w Choćebuzu a tež w Serbskim domje.
Cyril Pjech z Berlina:
Nam so wozjewja, wosebje wokoło 3. oktobra kóždeho lěta, zo smy žiwi w swobodźe a demokratiji – a nětko twjerdźi žurnalist zjawneje telewizije, a to hišće w cyrkwi, zo „smy žiwi w kapitalizmje wobkedźbowanja!“ (Serbske Nowiny z 4. decembra )
Za to njejsu trěbni někajcy „IM“. Wšako nam wuwity kapitalizm za to wysoko wuwite małe aparaćiki předawa, kotrež nosymy stajnje ze sobu a stajnje wužiwamy. Tak zmóžnjamy tute wobkedźbowanje. Na prašenje, hač zniča socialne medije demokratiju wotmołwi žurnalist: „Ja so boju, zo haj.“ A swoboda je při tajkim wobkedźbowanju tak a tak jenož relatiwna.
Załožba za serbski lud, Maria Untchowa: Spóznawanje serbšćiny w Běłohrodźe/Serbiskej:
Christiana Piniekowa z Choćebuza: Hladanje dźěći?:
W SN z dnja 3. decembra na prěnjej stronje wozjewi so nastawk wo pjenježnej situaciji žłobikow a pěstowarnjow: „Sto eurow wjac hač druhdźe. Přinoški staršich za hladanje dźěći w našich gmejnach ekstremnje rozdźělne.“
Leoš Šatava z Prahi ma wudospołnjenje k informaciji „Hłowne myto Ladinjance“, w rubrice krótkopowěsće, SN 25.11.2024
Mjenowane nadpismo, poćahowace so na wuslědki njedawneho hudźbneho wubědźowanja europskich mjeńšinowych a regionalnych ludow „Liet International 2024“ na Korsice, móže zamylace być. Wone drje wubudźi zaćišć, zo je dobyćerka Nani Vazana (w teksće wopak jako Vanzana mjenowana) Ladinjanka – čłonka romaniskeje etniskeje mjeńšiny, sydlaceje na sewjeru Italskeje. Vazana pak spěwaše w ladino – to rěka w rěči sefardiskich Židow, wućěrjenych na wróćicy 15./16. lětstotka z Iberiskeje połkupy a rozbrojenych wot Marokka přez Balkan hač do Turkowskeje (ale tež do Nižozemskeje, wotkel Vazana pochadźa). Zakład rěče ladino wuchadźa ze srjedźowěkowskeje španišćiny z wliwami hebrejšćiny; wona pak je tež mnohe rěčne elementy krajow noweho zasydlenja Sefardow přiwzała.
„Su Serbja wopor kolonializma?“ Na tute retoriske prašenje su w Předźenaku 15. nowembra 2024 štyrjo sobudźěłaćerjo kulturnowědomostneho wotrjada Serbskeho instituta z jasnym „ně“ wotmołwili. Zdobom zwuraznichu, zo njejsu Serbja indigeny lud. Zapřijeći kolonializm a indigenita chcedźa woni wobmjezować na wopisowanje procesa podćisnjenja a wuklukowanja zwonkaeuropskich ludow a krajow. Z tym sym přezjedny. Přezjedny pak njejsym z tym, kak ći štyrjo stawizny Serbow předstajeja, mjenujcy jako proces dobrowólneje a měrliweje asimilacije do němskeho kulturneho cyłka. W tym zwisku zwaži sej Robert Lorenc twjerdźić: „Skupiny, kiž so jako indigeni wopisuja, swoju kulturu zdźěla sylnje wotmjezuja a po móžnosći kóždy aspekt tuteje jako jónkrótny a jasnje rozeznajomny powyša.“ Tež my Serbja swoju rěč a kulturu nałožujemy a so z tym wot nas wobdawaceho němskeho swěta wotmjezujemy. To wšak je jenička nam zbywaca móžnosć sebjewobstaća.
Christiana Piniekowa z Choćebuza: Serbja – wopory a skućićeljo?:
Stejišćo sobudźěłaćerjow* Serbskeho instituta (SN, předźenak 15.11.24) je mje tola chětro zmotało. Škoda, zo nima wobšěrne, na dwěmaj stronomaj zaměstnjene a z fotami wobrubjene stejišćo ničo lochkeho, wjesołeho, na konsens wusměrjeneho we sebi, byrnjež so w předźenaku spočatk „pjateho počasa“ wozjewiło. Mam wšelakorosć měnjenjow za jara wažnu, stejišćo w formje fiktiwneho interviewa pak za wuwažene nimam, dokelž so kolonizowanje a z nim zwisowace fenomeny jara wusko definuja.
Aneta Zahrodnikowa z Ćiska: „Domizna – identita – stejišćo“: Mysle wo „Hrodowej rozmołwje“ Konrada Adenaueroweje załožby srjedu, 6. nowembra, w Mužakowje:
Přeprošenje na njedawnu „Hrodowu rozmołwu“ w Mužakowje wo temje „Domizna – identita – stejišćo“ w zwisku ze Serbami sćěhowaše něhdźe 50 zajimcow. Mužakowej ze swojim parkom a hrodom a wjerchowsko-kulturnym herbstwom kaž tež wulkotnej konferencnej žurlu je tajke zarjadowanje wulki kompliment.
Rozmołwu moderěrowała je Lina Berents (Konrada Adenauerowa załožba, Drježdźany), nic kaž připowědźene ministerski prezident Sakskeje Michael Kretschmer jako předsyda spěchowanskeho towarstwa „Park a hród Mužakow“. Tež njepřitomnosć prof. dr. Franka Lothara Krolla (TU Kamjenica) njebě žanoho zamołwjenja před publikumom hódna. Tak měještej Marja Michałkowa a prof. dr. Hauke Bartels něšto wotpowědneho wo temje sposrědkować.
Jan Wjenk z Wotrowa wěnuje so žiwjenju zemrěteje Marty Bulankoweje:
Marta dyrbješe jako sydomlětna dožiwić, zo zemrě jeje nan. Swójba bě přez to jara chuduška. Jako Wotrowski pjekar Pawoł Bulank 1913 pjekarnju załoži, so byće a traće w knize „Wotrow něhdy a dźensa“ wopisuje. Załožićel měješe wosom dźěći, z kotrejež swójby znaći a zdźěłani potomnicy wuchadźachu, kaž lěkar dr. Bulank a znaty hudźbnik, komponist a dirigent Jan Bulank. Załožićel njepředawaše jenož chlěb a całty we Wotrowje, ale tež we wokolnych wsach. Wón sam jězdźeše z wozom hač do Žuric, hdźež měješe přiwuznu, kotraž wudźěłki za njeho předawaše.
W lěće 1961 přewza syn Jurij a wšo je omodernišo dale běžało. Jako mějićel 1983 bohužel přezahe zemrě, přepisa jeho žona Marta pjekarnju na syna Romana – mjeztym na třeću generaciju. Mandźelska Daniela a dalši přistajeni kaž tež pomocnicy su kruty zdónk we wšědnym boju wo Boži chlěb a słódne pječwa. Po towaršnostnym přewróće mišter Roman pjekarnju hišće jónu přetwari, powjetši a zmodernizowa, a předawanska syć so dale rozšěri.
Měrko Šołta z Budyšina:
Póndźelu, 3. nowembra, rozprawjachu Serbske Nowiny wo jubileju Smjerdźečanskeje rejowanskeje skupiny a wutoru skedźbnichu dodatnje na „hóstny wustup Sprjewjanow“ při tutym zarjadowanju. Ale Sprjewjenjo njejsu jeničcy, kotřiž Smjerdźečanow hudźbnje podpěruja. Hižo lěta dołho přewodźuja rejowansku skupinu cyły rjad młodych serbskich hudźbnikow z jaknej ludowej muziku. Tuchwilu su to Hantušec bratraj Jurij a Józef kaž tež jeju sotra Marta. Jim poboku su hižo ze spočatka dźewjećdźesatych lět Smjerdźečanow přewodźujo Bernadet Cyžec, Frank Čórlich, Tomasz Nawka a multi-instrumentalist a naš najlěpši serbski dudak Steffen Kostorž, kotryž wukubłuje zdobom hižo wjele lět serbski dorost na tutym instrumenće. Rejowanska kultura njeje bjez hudźby předstajomna, a tež w Serbach z njebjes njepada.