Sobudźěłaćerjo UNO morjeni

štwórtk, 12. septembera 2024 spisane wot:

Tel Aviv (dpa/SN). Při nadpadźe israelskich lětadłow na ležownosć bywšeje šule w Gazaskim pasmje je po palestinskich informacijach 18 ludźi žiwjenje přisadźiło. Mjez nimi je tež šěsć sobudźěłaćerjow UNO, zjednoćene narody zdźěleja. UNO zastaruje w šuli palestinskich ćěkancow.

Israelske wójsko zdźěla, zo je komandowy a kontrolny centrum islamistiskeje Hamas nadběhowało. Do toho su pječa cyły rjad naprawow přewjedli, zo bychu ciwilnu ludnosć škitali. Generalny sekretar UNO António Guterres reagowaše zludany: „Štož so w Gazaskim pasmje stawa, je dospołnje njeakceptabelne. Dramatiske zranjenja mjezynarodneho čłowjeskeho prawa dyrbja so skónčnje přestać“, sej Guterres žada.

Wěstotne naprawy přiwótřić

štwórtk, 12. septembera 2024 spisane wot:

Berlin (dpa/SN). Zwjazkowy sejm je dźensa dale wo etaće 2025 wuradźował. W tym zwisku rěčachu prěni króć wo nowym „wěstotnym pakeće“ amploweje koalicije. Wón wopřija naprawy, kotrež je koalicija po islamistiskim terorowym nadpadźe z nožom z třomi mortwymi w Solingenje předstajiła. Dźe w prěnim rjedźe wo změnu prawa na brónje, wo rozšěrjenje móžnosćow zamołwitych w boju přećiwo ekstremizmej a terorizmej kaž tež wo nowe rjadowanja nastupajo prawo přebywanja w Němskej.

Mjez druhim chcedźa dowolić, biometriske daty ze zjawnje přistupnych žórłow zběrać, na přikład z awtomatiskich kamerow w městach. Zaměr je, „pozdatnych teroristow a podhladnych identifikować a lokalizować“. Swój škitny status ma ćěkanc zhubić, hdyž so bjez wažneje přičiny nachwilnje do swojeje domizny nawróći, na přikład za dowol.

K zwyšenju wěstoty je předwidźane, nože w zjawnosći zakazać. Płaćić ma tole w busach, železnicach, na ludowych swjedźenjach a wulkozarjadowanjach.

„Zrudny symbol infrastruktury“

štwórtk, 12. septembera 2024 spisane wot:

Zražka Drježdźanskeho mosta zbudźa debatu wo trěbnych inwesticijach

Drježdźany (dpa/SN). Po dźělnym sypnjenju Carola-mosta w Drježdźanach zaběraja so přiběrajcy z prašenjom, kak wěste su mosty po wšej Němskej. W tym zwisku žadaja sej wyše inwesticije. W sakskej stolicy dyrbja nimo toho rozrisać, kak chcedźa za měšćanski wobchad přewšo wažny móst zaso natwarić. Pjenježne połoženje města je chětro napjate.

Fachowc za mosty Martin Mertens kritizuje špatny staw mnohich wulkich mostow w Němskej. „Zasadnje dyrbimy rjec, zo su wšitke wulke mosty, twarjene do lěta 1980, problemowi pacienća“, rjekny profesor Bochumskeje wysokeje šule nowinarjam. Wulkeho twarskeho rozmacha po Druhej swětowej wójnje dla potrjechi to bohužel najwjetši dźěl mostow, wón doda. Politika dyrbi na to reagować, sej Mertens žada a zjima: „Drježdźany jasnje pokazuja: Je pjeć mjeńšin po dwanaćich.“

Přikład zachodnosće

štwórtk, 12. septembera 2024 spisane wot:
Wobraz sypnjeneho Carola-mosta w Drježdźanach dopomina mje na wulětnisku łódź Costa Concordia, kotraž ležeše wot lěta 2012 na wšěch 18 měsacow powalena před kupu Giglio w Srjedźnym morju. Tež tehdy njeby sej nichtó předstajić móhł, zo so tajke njezbožo raz stanje. Tak kaž podadźa so tysacy kóždy lěto na tajku łódź, zo bychu rjany dowol na morju dožiwili, wužiwamy wšědnje mosty. Při wšěm pytanju za přičinami katastrofow a winikami twarskich njedostatkow dyrbjeli sej stajnje zaso wuwědomić, zo z kóždym betonowym abo woclowym mostom, z kóždej asfaltowanej awtodróhu a poprawom z kóždym twarjenjom přirodźe něšto nanuzujemy. Dyrbimy wjele dźěła a pjenjez nałožować, tute objekty wudźeržować. Hewak sej je přiroda zaso bjerje. Snano njejsu tole w Drježdźanach dosć derje činili. Mi je sypnjeny móst kaž hižo tehdy wona łódź nastork wo tym rozmyslować, kak z přirodu wobchadźamy a kak zachodne wšitko je. Marko Wjeńka

Wobchod a jědźe pod jednej třěchu

štwórtk, 12. septembera 2024 spisane wot:
Z njewšědnej předewzaćelskej mysličku je so Martin Grunewald w Janšojcach ze­samostatnił: Wón je wjesny wobchod we wsy z runje 1 500 wobydlerjemi přewzał a poskićuje tam nimo tworow wšědneje potrjeby tež gastronomiju. Tradicionalny wjesny wobchod prosće dale wjesć, njeby dźensa wjace wuspěšne było. Tuž je zahority kuchar koncept wobchoda a hosćenca pod jednej třěchu zrodźił. W Janšojcach wari Martin Grunewald zdobom słódne jědźe, kotrež w swojej poliwkowej stwičce na Choćebuskich Starych wikach poskićuje. Foto: Michael Helbig

Zwjazk pomha łódźnicy

štwórtk, 12. septembera 2024 spisane wot:

Berlin (dpa/SN). Etatowy wuběrk zwjazkoweho sejma je koncept za wuchowanju łódźnicy Meyer w delnjosakskim ­Papenburgu schwalił. Wuběrk w Berlinje je dale tomu přihłosował, zo so Zwjazk z 200 milionami eurami na saněrowanju łódźnicy wobdźěli. Dalšich 200 milionow kraj Delnjosakska přinošuje. Za trěbne kredity na dobro zawoda chcetej Zwjazk a Delnjosakska rukować. Předewzaće je znate za swoje dowolowe łódźe, tči pak w eksistencu wohrožacej krizy.

Łódźnica dyrbi za financowanju nowych łódźow hač do kónc 2027 nimale 2,8 miliardow eurow wobstarać. Pozadk krizy njejsu pobrachowace nadawki, ale zrěčenja za nowe łódźe, kotrež běchu hišće do koronapandemije wotzamknyli. Tehdy njeběchu raznje so wuwiwace kóšty zakalkulowali. Nimo toho je z wašnjom, zo kupcy łódź hakle při přepodaću zapłaća. Łódźnica Meyer ma 3 500 přistajenych a skići 10 000 ludźom w dodawanskej industriji dźěło.

Knježerstwu je łódźnica tež strategisce wažna: Dyrbjało-li so swětowe połoženje přiwótřić, móhli tam tež wójnske łódźe za němsku marinu twarić.

To a tamne (12.09.24)

štwórtk, 12. septembera 2024 spisane wot:

Dwě kóčce stej w Bremerhavenje nad ­Sewjernym morjom zasadźenje policije a wohnjoweje wobory zawinowałoj. Susodźa běchu hary dla nuzowe ćisło wolili. Dokelž policistam nichtó njewočini, dyrbjachu wohnjowi wobornicy durje bydlenja wotewrěć. Potom so wukopa, zo běštej kóčce prochsrěbak zapinyłoj. Policisća nastroj hasnychu. Kóčce móžeštej so po ertnym napominanju zaso lehnyć.

Wjele diskusijow zbudźa tele dny nowy pomnik před lětomaj zemrěteje britiskeje kralowny Elizabeth II. w Sewjernej Irskej. Bronzowa postawa Queen na ležownosći hrodu Antrim z rubiškom, ručnej tobołu a w sukni a škórnjach ma wjele přiwisnikow, ale tež kritikarjow. Měšćanosta Neil Kelly ma skulpturu wuměłca Anthonyja Brennana za rjanu twórbu. Druzy wuměłcej nuznje radźa, k wóčnemu lěkarjej hić: „To njeje naša Queen“.

Podpěruja studij wučerstwa na BTU

srjeda, 11. septembera 2024 spisane wot:

Janšojce (KP/SN). Do wólbow krajneho sejma w Braniborskej 22. septembra je Domowina wčera wólbny forum w Janšojskim sportowym domje wuhotowała. Předsyda třěšneho zwjazka serbskich towarstwow Dawid Statnik je zarjadowanje moderěrował. Něhdźe 50 zajimcam wón doporuči, zo „njech kóždy prašenja w swojej maćeršćinje staja“.

Generalna debata w Berlinje

srjeda, 11. septembera 2024 spisane wot:

Berlin (dpa/SN). We wobłuku wuradźowanjow zwjazkoweho sejma wo etaće 2025 je dźensa k direktnemu werbalnemu rozestajenju mjez zwjazkowym kanclerom Olafom Scholzom (SPD) a nawodu opozicije Friedrichom Merzom (CDU) dóšło. Na spočatku štyri hodźiny trajaceje napjateje tak mjenowaneje generalneje debaty stupi Merz k mikrofonej. Wón wumjetowaše Scholzej zaprajenje we wšitkich wažnych wobłukach.

Zaso wjace insolwencow

Wiesbaden (dpa/SN). W Němskej su w awgusće zaso wjace firmow insolwencu přizjewili hač loni. Po dotalnych ličbach su 10,7 procentow wjace jednanjow na sudnistwach zapodali hač loni w awgusće, statistiski zwjazkowy zarjad zdźěla. Najbóle potrjechene su zawody we wobłuku wobchada a składowanja. Tola tež posrědkowarjo časowje wobmjezowaneho dźěła a twarske firmy su dale a bóle płaćenja njekmane. Ličba priwatnych insolwencow je wo 6,7 procentow rozrostła.

Žadaja sej zakaz zběhnyć

W Drježdźanach je so minjenu nóc dźěl Carola-mosta nad Łobjom zwjezł. Něhdźe sto metrow twarskich elementow, po kotrychž wjedźechu čary pěškow, kolesowarjow a tramwajki, je do wody padnyło. Nichtó so njezrani. Móst, kotryž je přewšo wažny ­wobchadny zwisk sakskeje stolicy, su zawrěli. Za přičinami njezboža fachowcy nětko pytaja. Foto: dpa/Matthias Rietschel

Chróšćan Šulerjo

nowostki LND