Depeša 1870 wójnu zawiniła II. dźěl
W Pruskej knježeše dynastija Hohenzollerow, wobstejaca z dweju linijow – wjetša knježeše pod kralom Wylemom I. Mjeńša šwabska linija Hohenzollern-Sigmaringen sydaše w Badenskej na wulkim hrodźe, bě katolska a měješe prawo na španisku krónu. Wona bě wokoło lěta 1870 wakantna, a přisłušnicy španiskeho parlamenta Cortes chcychu z rodu Hohenzollern, princa Leopolda ze Sigmaringena, za noweho krala Španiskeje měć. Francoska čuješe so w tym padźe z juha a wuchoda wot Pruskeje wohrožena.
Depeša 1870 wójnu zawiniła
19. julija před 150 lětami wozjewi francoski kejžor Napoleon Bonaparte III. pruskemu kralestwu wójnu. Z toho wuwi so Němsko-Francoska wójna 1870/1871, kotraž je so jara rozsudnje na stawizny Němskeje a z tym tež Serbow wuskutkowała. Sta serbskich wojakow padny. Jako rezultat krawneho wojowanja nasta přez dobyće němskeje strony 18. januara 1871 proklamowany Němski reich pod kejžorom Wylemom I.
Tajke wojerske rozestajenje bě wot wobeju stron hižo lěta dołho přihotowane, dokelž so hospodarske a politiske poměry mjez woběmaj krajomaj přiwótřachu. Z Pruskej nasta w Europje nowa wulkomóc, kotraž chcyše na 30 krajow rozdźělenu Němsku a hospodarstwo zjednoćić.
Młode mjezwočo
Budyšin (SN/MiR). Wot januara 2021 změje Katolski Posoł nowu sobudźěłaćerku. Judith Wjenkec z Budyšina bu mjez wjacorymi zajimcami za to wuzwolena. Wona naslěduje Angeliku Häneltowu, kotraž so na wuměnk poda.
31lětna rodźena Worklečanka Judith Wjenkec, kotraž je slawistiku studowała, zhladuje na wjacelětne powołanske nazhonjenja, mjez druhim tež na polu redakciskeho dźěła. Hižo jako serbska gymnaziastka słušeše wona ke krutemu zdónkej młodźinskeje redakcije Serbskich Nowin. Za čas studija je wona serbskim medijam dopisowała. Skutkowała je mjez druhim za misionski a swójbny časopis „Der Weinberg“ w Mainzu. Přewšo skutkowna bě protyka „Alles hat seine Zeit – Der Kalender für Frauen: Natürlich leben. Christlich leben“, kotruž je wona wjacore lěta jako sobudźěłaćerka nakładnistwa swj. Bena w Lipsku sobu wudawała.
Dale je Judith Wjenkec skutkowała jako lektorka w Budyskim Ludowym nakładnistwje Domowina. Tuchwilu dźěła w Rěčnym centrumje WITAJ na dwulětnym projekće. Tón zaběra so z natwarom němsko-serbskeho a serbsko- němskeho online-přełožowanja.
Wulki zajim na čitance wo łužiskej přirodźe
Splósk (SN/bn). Spočatk měsaca je w Ludowym nakładnistwje Domowina nowa kniha „Zelena radosć“ wušła. Ze swojim wnučkam wěnowanej zběrku wobswětla Jan Kral biografije a žiwjenski skutk dohromady dźesać serbskich spisowaćelow resp. domizniskich slědźerjow, kaž na přikład Korle Bohuwěra Šěcy, Jakuba Lorenca-Zalěskeho a Michała Rostoka. Nimo originalnych tekstow wopřijima čitanka swójske zhladowanja awtora, reflektowace přirodu Łužicy. Wčera dožiwi nowostka swoju zjawnu premjeru pod Čornobohom, a to w Splóšćanskej Čerwjenej hospodźe.
Stare časy dožiwić
Čerwjenocyhelowe twarjenje z lemjaznymi (Sprossen-) woknami a wulkimi zelenymi wrotami – takle wita Ćišćanski statok nimale hižo 20 lět swojich wćipnych hosći.
We februaru móžeš tam w dobrej jstwě, z hlinjanymi kachlemi wohrěwanej, pjerjodrěće sćěhować. W pozdźišich měsacach je móžno sej předstajenja Ćišćanskeho dworoweho dźiwadła wobhladać, swinjorězanje dožiwić a so na dalšich swjedźenjach wobdźělić. Na tamnišich hodownych wikach prezentuja so mjez druhim starodawne wašnje nałožowacy rjemjeslnicy we wjesnej idylce. Samozrozumliwje na štyristronskim statoku tež serbšćinu słyšiš. „Někotři dorosćeni haja rěč we wobłuku prawidłownych zetkanjow, kotrež Serbska bjesada mjenujemy. Najmłódše dźěći wuknu ju w susodnej pěstowarni ‚Dom lutkow‘“, powěda městopředsyda Kulturneho towarstwa Ćisk Hans Groba.
„Wulcy třo“ w Podstupimje so schadźowali
17. julija 1945 započa so w Podstupimje zetkanje „wulkich třoch“, kotrež traješe hač do 2. awgusta na hrodźe „Cecilienhof“. Hižo dwaj dnjej do kapitulacije fašistiskeje Němskeje 8. meje 1945 bě jendźelski premier Winston Churchill wuradźowanje knježerstwowych šefow wulkomocow antihitlerskeje koalicije Wulke- je Britaniskeje, USA a Sowjetskeho zwjazka (ZSSR) namjetował. Churchill sej žadaše, zo měli so bórze schadźować, USA a Jendźelska pak chcychu swoje dalše wojerske jednanje na bój přećiwo Japanskej a w Pacifiku koncentrować, a šef jendźelskeho knježerstwa chcyše so do toho z reprezentantom USA w Londonje zetkać. Dotalny prezident USA Franklin Delano Roosevelt, kiž bě so na konferencomaj 1943 w Teheranje a w februaru 1945 w Jalće wobdźělił, je 12. apryla 1945 nahle zemrěł. Politikar Demokratiskeje strony USA bě wot 1933 prezident a bě hišće w samsnym lěće poćahi ze ZSSR zaso nawjazał. Za čas wójny dźěłaše wusko ze ZSSR hromadźe a je so za jeho podpěru sprawnišo hač Churchill zasadźał. Nowy prezident USA bě nětko Harry S. Truman, kiž bě so hakle spočatk lěta 1945 z wiceprezidentom stał. Parlament USA 15.
„Demokratija sama na sebi instabilna“
Budyšin (SN/bn). „APERO na zahrodźe“ je nowy rjad Serbskeho instituta (SI), kotryž ma wědu a zabawu hromadu wjesć. Wčerawša premjera wšak wotmě so wjedra dla na žurli Budyskeho Serbskeho domu.
Chronika Worklec
Budyšin (SN). „Worklecy něhdy a dźensa – Räckelwitz einst und heute“ rěka nowa publikacija Budyskeho Ludoweho nakładnistwa Domowina. Chronistaj dr. Beno Wałda a Eckhard Kliemann wěnujetaj so w dwurěčnej knize stawiznam Worklec a wokolnych wsow. Spisarjej pokazujetaj tak na pisane a bohate stawizny wsy a gmejny. Hač Worklečanski hród, sławne kupjele abo Wudworski wjesny ansambl, wšemu so w knize wěnujetaj. Wuwjedźenja wobrubjeja mnohe historiske a načasne wobrazy.
Nowu publikaciju poskićeja w Budyskej Smolerjec kniharni a wšudźe tam, hdźež su serbske knihi na předań.
Nowa słuchohra nastawa
Lubij (SN/bn). Wosrjedź lěća nastawaja nahrawanja za hodowny čas wobjednawacu słuchohru. Předłoha produkcije je loni w Ludowym nakładnistwje Domowina wušła kniha Dorotheje Šołćineje „Jank a Majka w njebjesach“. Pod režiju dramaturgowki a zastupjerki intendanta za serbske dźiwadło Němsko-Serbskeho ludoweho dźiwadła Madleńki Šołćic. Za scenarij trěbnu adapciju je zhromadnje z lektorku LND Weroniku Žurowej tohorunja Dorotheja Šołćina zdźěłała. Tele dny staj Marta Měrćinkec a Beno Škoda hłownej róli titulneju rjekow natočiłoj.
Techniski nawod w Lubijskim studiju Farmhouse OnAir wukonja zwukowy inženjer Matthias Bogner. Přichodnje chce so wón wo to starać, zo teksty zbywacych charakterow nahrawaja. Tutym figuram spožča profesionalni hrajerjo NSLDź Marian Bulank a Měrko Brankačk, dźiwadłowa pedagogowka Julija Jankowscyna kaž tež ze serbskeho jewišća znata Andreja Bulankowa swój hłós.
