Serbska sociolinguistika w Baskiskej
Na 18. mjezynarodnej konferency wo mjeńšinowych rěčach (ICML), wotměwacej so wot minjeneje srjedy do pjatka w baskiskej stolicy Bilbao kaž tež online, su mjez wjace hač sto přednošowarjemi tež třo nastupajo swoje slědźenja wo serbskimaj rěčomaj rěčeli.
Bilbo/Bilbao (SN/CoR). Doktorandka na Instituće za slawistiku Pólskeje akademije wědomosćow (IS) Sara Mičkec rozłoži swoje slědźenje wo rěčnje měšanych swójbach w katolskej Hornjej Łužicy. W Němcach runje kaž w Serbach nastupajo rozšěrjene monolingualne nastajenje we Łužicy, kotrež sej w jednym rumje jednu rěč žada, maja wone wosebite wužadanje zmištrować. Na serbšćinu wusměrjena swójbna rěčna politika, tak Sara Mičkec pokaza, móže pak přez hesło „jedna wosoba, jedna rěč“ měšany rěčny rum wutworić, w kotrymž němčina njedominuje, ale serbšćina.
Interaktiwna knižna premjera we wirtuelnym swěće
Budyšin (SN/bn). Za premjeru knihi Svena Nordqvista „Wohnjostroj za lišku“ je so Ludowe nakładnistwo Domowina za wosebity, časej a wobstejnosćam wotpowědowacy format rozsudźiło. Minjeny pjatk su přełožowarka Diana Šołćina kaž tež Beno Šołta a Pětr Brězan w rólomaj titulneju rjekow druhu serbsku licencnu publikaciju rjadu „Pettersson a Findus“ online na platformje Edudip předstajili. Podobnje kaž na premjerje předchadneje, runje w druhim nakładźe LND znowa wušłeje knihi „Findus a hara z honačom“ před lětomaj w Róžeńće prezentowachu woni nowostku w formje sceniskeho čitanja – w kostimach a w swójsce wuhotowanej kulisy, dopominacej na piknik. Techniske móžnosće wirtuelneho swěta wužiwajo wudospołnichu tekst z widejowymi sekwencami. Tak na přikład pokazaštaj Šołta a Brězan z pomocu montaže w pospěšenju, kak w dźěłarni pasle konstruujetaj, z kotrymiž chcetaj překlepanu lišku přelesćić.
Serbja w mjezynarodnej galeriji
Praha (Łu/SN). Składnostnje dweju jubilejow zběraćela wuměłstwa Jiříja Karáseka ze Lvovic – lětsa swjećimy jeho 150ćiny kaž tež jeho 70. posmjertniny – je Muzej čěskeje literatury w Praze prěni dźěl jeho galerije nětko wirtuelnje zjawnosći spřistupnił.
„Předstajamy reprezentatiwny wuběr, kotryž wopřijima 300 dźělow wotpowědnje charakterej jeho zběrki. Poněčim internetnu zběrku wudospołnjamy, tak zo budźe w přichodźe tajka, kaž bě ju Karásek před sto lětami w Tyršovym domje pokazował“, praji nawoda muzeja Zdeněk Freisleben.
Ćežke rozsudy mějachu wčera jurorojo Jěwa-Marja Čornakec, ...
Čitajće w nowym rozhledźe (26.03.21)
Aprylske čisło Rozhlada wita čitarjow z fotom Roberta Lorenca, kiž ma prawu ručku za skurilne wobrazy ze swojowólnym wuprajenjom. Nimo toho je wón z interviewom w seriji „... tam doma je“ zastupjeny, hdźež powěda wo swojim pochadźe, wo krajinje dźěćatstwa a dwurěčnosći. W dalšim interviewje dawa „kolektiw klanki“ dohlad do hiphopa, rysuje, kajke běchu reakcije na widejowy klip „Družki“, a wupraji so k róli žony w serbskej towaršnosći. Po tym zo je so Ruth Mroskec loni z ležownosćemi wokoło Trjebina zaběrała, wěnuje so nětko jednotliwym swójbnym mjenam, rozkładuje jich woznam a předstaja wotpowědne wosobiny Slepjanskeje kónčiny. Wona je swójbne mjena zběrała a do dróhowych skicow zapisała, zo njebychu so zhubili. Při tym zepěraše so na studiju bywšeho Slepjanskeho fararja Mateja Handrika, kiž bě swoje slědźerske wuslědki 1903 a 1904 w Časopisu Maćicy Serbskeje wozjewił.
Zmištruja digitalne wužadanja
Šulerjo zakładneje šule trjebaja dale njeposrědni zwisk k swojemu wučerjej
Na kromje Chrósćic do směra na Jaseńcu steji zakładna šula „Jurij Chěžka“. W Serbach po ličbje šulerjow drje najmjeńša wona přiwšěm wuprudźa. Dźěći wotrostuja tam w serbskorěčnej atmosferje, wo kotruž so wučerki a nawoda Měrko Šmit wšědnje prócuja. Milenka Rječcyna je so z nim rozmołwjała.
Z kotreje přičiny je derje tajku mału šulu měć a w njej wuwučować?
M. Šmit: Najwjetša lěpšina je, zo kóždeho šulerjo z mjenom znaju. Zhromadne dźěło z koleginami je wjele bóle wosobinske. Runje tak mamy zwisk k wjesnjanosće, k staršiskim rěčnikam, k tym, kotřiž cyłodnjowske poskitki přewjeduja, a k dalšim šulskim kaž tež eksternym partneram. Trochu wobžaruju, zo nimamy rumnosć za šulskeho nawodu. Wšako mi tak trěbny měr pobrachuje. Dobra stronka pak je, zo móžu so kóždy čas z wučerjemi dorěčeć.
Kelko pedagogow tuchwilu na wašej šuli wuwučuje, a kelko šulerjow maće?
Budyski fotograf we wirtuelnej galeriji iritěruje
Jürgen Maćij wustaja tuchwilu na dwěmaj přehladkomaj a hotuje so na dalšu
Wšitcy so na nalěćo wjesela. A što čini Budyski fotograf Jürgen Maćij? Wón pokazuje „Kołmazny zymski dźeń“, a to w nowej wirtuelnej galeriji. To so tola runje nětko docyła njehodźi. Abo snano tola? Jürgen Maćij přeradźa: Jeho foće na internetnej stronje Złokomorowskeho towarstwa Pro Ars Lausitz stej w nalěću nastałoj. Titul je 68lětny wotpohladnje wuzwolił, zo by „ludźi iritěrował“, kaž praji. „Wězo njeje to zymski dźeń, kotryž sym fotografował. Jedna so wo měrcowsku krajinu.“ Je-li tónle trik tomu dopomha, zo sej publikum twórbje dokładnišo wobhlada: „Što chceš wjace?“, so Maćij praša. Nimo toho stej krajnej wobrazaj swojeje rjaneje struktury dla chětro bjezčasnej, a to dźě je naposledk to, štož wuměłstwo wučinja.
Tež serbskorěčne eseje witane
Drježdźany (SN/CoR). Němsko-pólska towaršnosć Sakskeje (NPTS) přeproša pod patronatom ministerskeho prezidenta Michaela Kretschmera (CDU) młodostnych w starobje 16 do 29 lět w Pólskej, Čěskej a Němskej, wubědźować so z esejemi pod hesłom „Moja Europa swobody“. Tak chcedźa młodu generaciju pohnuć, zo bychu so składnostnje 30. róčnicy zjednoćenja Němskeje ze stawiznami rozestajeli. W fokusu esejoweho wubědźowanja steji lěto 1990 w mjenowanych třoch krajach. Što bě ludźi tehdy pohnuło so na dróhach za swoje prawa zasadźić? Kak dźensa na podawki zhladujemy? Kajku rólu hrajachu wone po puću do zhromadneje Europy, w kotrejž smy dźensa žiwi?
Na poprawom trojorěčnym wubědźowanju, kaž bě wone planowane, móža so młodostni po interwenciji čłona NPTS Benedikta Dyrlicha nětko tež ze serbskorěčnym esejom wobdźělić.
Najlěpše přinoški chcedźa z 500, 300 a 200 eurami mytować. Hač do 12. apryla móža zajimcy swoje teksty we wobjimje 3 500 do 8 000 znamješkow zapodać. Dalše informacije pod www.mein-europa-der-freiheit.de.
Młode hudźbne talenty prašane
Budyšin (SN). Koronapandemije dla dyrbješe Serbski ludowy ansambl loni planowane 12. wubědźowanje talentow pod hesłom „Młoda serbska hudźba“ wotprajić. Nětko chce kóžde druhe lěto wotměwace so zarjadowanje nachwatać.
„Młoda serbska hudźba“ wobdarjenym dźěćom a młodostnym w starobje šěsć do 23 lět zmóžnja, serbske spěwne kaž tež instrumentalne přinoški jako solisća abo w skupinje profesionalnej jury předstajić. K njej słušeja intendantka SLA Judith Kubicec, nawoda Zhorjelskeje hudźbneje šule „Johann Adam Hiller“ Thomas Stapel a wjelelětna hudźbna pedagogowka konserwatorija w Choćebuzu Lubina Žurec-Pukačowa. Tam wotměje so wubědźowanje 2. meje, w Budyšinje 8. meje. Dobyćerjo prezentuja swój přinošk potom na mytowanskim koncerće 13. junija w Budyšinje.
Hač do 31. měrca móža so zajimcy hišće přizjewić, wotpowědny formular namakaja na internetnej stronje Serbskeho ludoweho ansambla www.ansambl.de. Kontaktna wosoba za přizjewjenje a podpěru we wobłuku notoweho materiala je Christina Knoblochowa z SLA.
