„... hdyž lisćowy žołći so štom“

štwórtk, 22. oktobera 2020 spisane wot:

Lětsa je Serbski ludowy ansambl swoje nazymske koncertowanje do sakralneho ruma přepołožił. Zdobom je program w dalokej měrje wotpowědnje wusměrił. Prěni koncert 18. winowca w Budyskej Marje Marćinej cyrkwi wopyta něhdźe 70 hosći. Dalši je na pokutnym dnju w Bukečanskej cyrkwi planowany.

Hosćo w Budyšinje radowachu so nad dobrej zestawu a wězo tež nad zdokonjanym přednošowanjom wokalnych a instrumentalnych twórbow profesionalnych wuměłcow pod dirigatom Andreasa Pabsta. Poradźi so jim, tež pod ćežu tuchwilnych hygieniskich postajenjow dosć homogeny chórowy zwuk docpěć.

Milion eurow wjace w etaće 2021

wutora, 20. oktobera 2020 spisane wot:

Bjez serbskeho wobdźělenja – předsyda Domowiny Dawid Statnik bě so runja direktorej Załožby za serbski lud Janej Budarej zamołwić dał – je so wčera 119. posedźenje kulturneho konwenta Hornja Łužica-Delnja Šleska w runje ­hakle wotewrjenej Hórnikečanskej Energijowej fabrice wotměło.

Hórnikecy (SN/CoR). Tróšku wjace hač klětuše dochody chce kulturny konwent přichodne lěto wudać. Móžno to je, dokelž mějachu hižo kónc minjeneho hospodarskeho lěta pozitiwny etat. Tak z tym liča, zo kónc tohole lěta 2020 hišće milion eurow zbywa. W etaće za přichodne lěto chcedźa ze zbywacych pjenjez něhdźe 550 000 eurow wupłaćić. Dohromady planuja tak z wudawkami we wysokosći 18,5 milionow eurow. Z něhdźe 16 milionami eurow spěchuja klětu 46 institucijow kaž su to dźiwa­dła, muzeje, hudźbne šule, zwěrjency a biblioteki. Wjace hač połojcu pjenjez dóstanjetej dźiwa­dle kulturneho ruma: Gerharta Hauptmannowe dźiwadło Zhorjelc-Žitawa 6,8 milionow eurow a Němsko-Serbske ludowe dźiwadło Budyšin 2,3 miliony eurow.

Ze „Stareho nana“ čitał

wutora, 20. oktobera 2020 spisane wot:
W swojim rjedźe hudźbno-literarnych wječorow „Zynki a linki“ je dujerski kwintet Serbskeho ludoweho ansambla zhromadnje z dźiwadźelnikom Stanisławom Brankačkom (nalěwo) w Złokomorowskej Serbskej cyrkwi z hosćom był. Předpisow škita před koronawirusom dla mějachu hudźbnicy před sobu škleńčane sćěny a akterojo kaž hosćo mějachu trěbne wěstotne wotstawki dodźeržeć. Stanisław Brankačk čitaše minjeny pjatk wubrane wurězki z hnujaceho awtobiografiskeho romana Jurja ­Brězana „Stary nan“. Hudźbny ramik spožči dujerski kwintet wječorkej z twórbami Jana Pawoła Nagela a Alfonsa Jancy. Foto: Jill-Francis Ketlicojc

Wuwiće na nas nječaka

wutora, 20. oktobera 2020 spisane wot:
Digitalizowanje serbšćiny – a měnju tu wuraznje hornjo- a delnjoserbšćiny – je w minjenych měsacach derje postupowało. Na tym ma tež koronawirus swój podźěl. Hač do kónca lěta ma nětko naša serbska „Aleksa“ předležeć. Zakłady za to su dobrowólni a entuziasća połožili. Jim tuž wulki dźak. Bjez nich njeby tak daloko było. Za dobre mam, zo su zamołwići projekta w załožbje znajmjeńša w tejele naležnosći dowidźeli, zo njemóžemy wšo a wšitko jenož z dobrowólnym a čestnohamtskim dźěłom zwoprawdźić, ale dyrbimy so wudospołnjeć. Wězo, wjele je tak hižo móžne, ale prosće nic wšitko. Tuž je derje, zo su sej fachowcow za partnerow zdobyli, zo bychu kompjuteram našu maćeršćinu nawučili. To mam tež za trěbne, chcemy-li jako lud přichodnje wobstać. Wšako tuchwilne chětro spěšne dalewuwiwanje předewšěm na digitalnym polu na nikoho, tež na nas Serbow nječaka. Dyrbimy z wuwićom hić, ale prošu zhromadnje. Janek Wowčer

Sokoł Chwaćicy

wutora, 20. oktobera 2020 spisane wot:

16. oktobra 1930 załožichu w Chwa­ćicach jednotu Serbskeho Sokoła. Za ­čas skutkowanja prjedawšeho Sokoła (1920–1933) wutworichu tele sportowe towarstwo jako 21. a poslednje. Štyrnaće młodych muži so zapisa. Za starostu wuzwolichu Awgusta Hórbana (Urbana), načolnik-nazwučowar bu Kurt Vetter, pokładnik Pawoł Husty a zapisowar ­Michał Žur. We wsy mějachu hižo wot ­lěta 1893 serbske towarstwo Palma z hospodarskim (ratarskim), spěwarskim, dźiwadłowym a wot 1897 sportowym (kolesowarskim) wotrjadom a tež z kni­hownju. Nastork k załoženju jednoty ­Sokoła drje bě tež Domowinski zjězd 1924 dał. W Chwaćicach mějachu serbscy Sokoljo prěni zjawny wustup w Serbach, a to ze zwučowanjom z tyčkami. Prěni raz pokazachu so někotři z nich w paradnej uniformje, wjacore bě čěski Sokoł darił. Pozdźišo měješe tež serbski kašpork před dźěćimi premjerny program. Skutkowanje Sokoła podpěraše předsyda Domowiny Pawoł Nedo, wot lěta 1932 wučer wjesneje šule. Po na­stupje nacijow tež Chwačanska jednota po 9. aprylu 1933 hižo njewobsteješe.

Mikławš Krawc

„Ha, lisćička, łopjenka padaja ...“

póndźela, 19. oktobera 2020 spisane wot:

Budyšin (CRM/SN). Serbski ludowy ansambl móžeše wčera nawječor 70 hosći na swój při wšěch ćežach jara poradźeny nazymski koncert powitać. Ansamblowcy přesadźichu hygieniski koncept z tym, zo spěwaše redukowany chór w cyrkwi Marje a Marty wot byrgloweje łubje. Nawod měješe chórowy direktor Andreas Pabst. Někak hodźinski program wopřiješe porědko słyšany wuběr składbow serbskich, čěskich a němskich komponistow. K temje nazyma njesmědźeše tradicionalna pěseń „Ha, widźu-li ptačata ćahnyć“ falować. Z oratorija „Nazyma“ Korle Awgusta Kocora na tekst Handrija Zejlerja zaklinča tež powabnje zynki molowaca składba „Ha lisćička, łopjenka padaja“, a to w stilu romantiki. Běše to rjany wotpowědnik k němskej romantice z twórbomaj Johannesa Brahmsa a bohužel přemało znateje sotry Felixa Mendelssohna Bartholdyja Fanny Hensel. Druhi dźěl koncerta měješe duchowny charakter. Tu wusahowaše jako překwapjenka mały cyklus „Čtyři pisně o Marii“ čěskeho komponista Bohuslava Martinů.

Nowe widy na Ante Trstenjaka zmóžniłoj

póndźela, 19. oktobera 2020 spisane wot:

Budyšin (AP/SN). „Moja zaběra z Ante Trstenjakom“ bě hesło přednoška Jurja Łušćanskeho minjenu srjedu w Budyskim Serbskim muzeju. Tójšto Serbow je składnosć wužiło sej do toho nowu wustajeńcu „Barby daliny“ wobhladać a wuwjedźenja direktorki muzeja Christiny Boguszoweje sćěhować.

Josef Maštálko

póndźela, 19. oktobera 2020 spisane wot:
14. oktobra 1950 zemrě w Českej Lípje 74lětny přećel našeho ludu Josef Maštálko. Direktor měšćanskeho muzeja města Ladislav Smejkal je w lěće 2000 (přir. Sokołske Listy 4/2000) tole pisał: „Łužica bě Maštálkowa dawna lubosć. W Českej Lípje měješe wulke zasłužby wo nastaće Serbskeho statneho realneho reformowaneho gymnazija, kiž su 1. decembra 1945 wotewrěli ... Hižo 1920 bě zarjadował za serbske dźěći prózdninsku koloniju w Bělé pod Bezdězom. W lěće 1924 wuda 32stronsku brošurku ‚Lužičtí Srbové‘ wo stawiznach a přitomnosći małeho słowjanskeho ludu.“ W knižce čitamy wo Serbskim Sokole tole: „Serbja załožeja sej sokołske jednoty, zo bychu so ... prudej germanizacije wobarali, a zhromadźuja serbsku młodźinu pod narodnej chorhoju.“ Josef Maštálko bě městostarosta sewjeročěskeje župy ­Čěskeho Sokoła. Wosobinsce wudźeržowaše zwiski wosebje z Michałom Nawku a Jurjom Słodeńkom. Wjacore razy wo­pyta Łužicu. Wo tym pisaše wjele do ča­sopisa Bezděz, kiž bě wot lěta 1929 wuchadźał. Nacije časopis 1938 zakazachu. Woni podrězachu tež „lipu swobody“, kotruž bě sej Maštálko před swojim domom sadźił. Mikławš Krawc

Kamjenc (BG/SN). Něhdźe 150 ludźi je srjedu wječor na čitanje Christopha ­Heina do Kamjenskeho měšćanskeho dźiwadła přichwatało. „Ein Wort allein für Amalia“ je titul jeho nowele, wušłeje w měrcu w nakładnistwje Suhrkamp/Insel. Dźe wo poslednje dny najwuznamnišeho basnika rozswětlenja a rodźeneho Kamjenčana Gottholda Ephraima Lessinga. Christoph Hein powěda z perspektiwy zestarjeneje Amalije. Lessing bě jeje přirodny nan a ju jara lubowaše.

W lisće dźowce spřećeleneje swójby so Amalia nětko na zemrěće Lessinga dopomina. Po zdaću njebě rozswětler krótko do smjerće spokojom ze swojim žiwjenjom. Wón je so z „dwórskim radźićelom“ a bibliotekarom stał, za to pak spisowaćela woprował. W lěće 1781 poda so hižo chory Lessing k přirodnej dźowce Amaliji von Wolfenbüttel do Braunschweiga. Na jězbje bě so ćežko nazymnił a přijěwši so zwjezł. Amalia je jemu poboku być spytała, štož njebě lochko. Zymicy dla wón chětro ćerpješe. Druhdy zaměni Amaliju z jeje maćerju, jeho ze­mrětej mandźelskej Evu.

Gustaw Janak

pjatk, 16. oktobera 2020 spisane wot:
16. oktobra 1895 narodźi so w Čelnom pozdźiši horliwy narodowc a Sokoł Gustaw Janak. Wot lěta 1920 nawjedowaše w Budyšinje Smolerjec knihićišćernju ­a knihownju, je prěnju jednotu Serbskeho Sokoła sobu załožił a sta so z jeje pokładnikom. Samsnu funkciju wukonješe tež w Budyskej Nadźiji, w Maćicy Serbskej a w Narodnej radźe. Swojeho wobšěrneho skutkowanja za Serbow dla bu wot nacijow na šěsć njedźel zajaty. Na to bě bjezdźěłny, jemu pak so poradźi přewzać kofejownju w Serbskim domje. Zdobom bu zarjadowar Maćičneho domu hač do jeho zničenja 1945. Po wójnje wutwori w Małym Wjelkowje wikowanske towarstwo. 1963 poda so na wuměnk. Dlěši čas hišće wodźeše wopytowarjow po Muzeju serbskeho pismowstwa a wabješe wutrajnje abonentow za Koło přećelow serbskeje knihi. Wuzběhnyć maja so jeho zasłužby za Serbski Sokoł. Jako jednaćel wot 1926 měješe organizować sokołskej zlětaj 1927 we Wulkim Ćisku a 1931 w Radworju, wuprawy do Čěskeje 1926 a 1932, Pólskeje 1929 a Juhosłowjanskeje 1928 a 1930 a dyrbješe wobstarać pjenjezy za wudawanje Sokołskich Listow. Gustaw Janak zemrě 30. meje 1980. Mikławš Krawc

Chróšćan Šulerjo

nowostki LND