Znowa w fokusu stałoj: narodna drasta a moda

štwórtk, 28. nowembera 2019 spisane wot:

Budyšin (CRM/SN). W zwisku z tučasnje aktualnej wosebitej wustajeńcu SORBIAN STREET STYLE w Budyskim Serbskim muzeju poskići wčera wječor docentka Eva Howitz z Lipska wědomostny přednošk na temu „Narodna drasta a moda“. W naslědnej diskusiji so wujewi, zo móhła so tale za nas Serbow wosebje zajimawa tema z palacym problemom stać, jeli so předołho dlijimy.

Docentka Eva Howitz je na renoměrowanej Wysokej šuli za wuměłstwo hród Giebichenstein w Halle design, fashion & make-up studowała. Tak wě wobłuki, kotrež su z drastu a modu wusko zwja­zane, z widom wuměłče tež w praksy na­ło­žować a zdobom z wědomostneje perspektiwy rozkłasć. Jako swobodnje dźěłacu wuměłču-designerku, kotraž je zdobom požadana přednošowarka, zaběraja ju tohorunja psychologiske aspekty nošerkow a nošerjow aktualneje mody kaž tohorunja nošerkow a nošerjow narodneje drasty we wšelakich regionach.

Zelena swěca

štwórtk, 28. nowembera 2019 spisane wot:

Berlin (SN). Kurator dr. Robert Lorenc je swoju wiziju nastupajo zhromadnu pućowansku wustajeńcu, kotruž zdźěłuja zastupjerjo štyrjoch awtochtonych narodnych mjeńšin a skupina rěčnikow delnjoněmčiny, na zetkanju minjene dny gremijej ekspertow a mjeńšinowej radźe w Berlinje předstajił. Jeho ideje běchu přeswědčiwe, kaž mjeńšinowy sekretariat w zwjazkowym ministerstwje nutřkowneho wčera zdźěli. Čłonojo mjeńšinoweje rady su so jednohłósnje za koncept přehladki wuprajili a zelenu swěcu dali, zo na projekće wobdźěleni pućowansku wustajeńcu klětu zeskutkownja.

Minjene tydźenje je so tójšto stało. Wuhotowarjo wustajeńcy wopytachu sydlenske kónčiny mjeńšin za rešerše. Dale su woni wotpowědny design wuwili a mysle za digitalne medije koncipowali.

Štož bě so před nimale połsta lětami z wołojnikowej rysowanku započało, pokazowaše w běhu połsta dnjow wuměłska instalacija FOR FOREST w stadionje Celovec/Klagenfurt. Na wšě 200 000 ludźi putnikowaše wot 9. septembra do 27. oktobra do stadiona, zo bychu sej tam wobhladali lěs w nazymskej pyše. Nastork za instalaciju dał bě Max Peintner ze swojej twórbu „Njewobmjezo­wana přićahliwosć přirody“ z lěta 1970/1971. Wón so tehdy prašeše: Kak drje by było, by-li lěs zhubjeny był abo by-li so jeničce wo wustajenišćo w stadionje jednało? Nětko je němsko-šwi­carski galerist Klaus Littmann swój són w Celovecskim stadionje zwoprawdźił a 299 štomow wopřijacu instalaciju na hrajnišću wutworił. Bul bu narunany ze šumjenjom lěsa, čičolenje ptačkow zwuraznja přiwysk ludźi. Najwjetše wužadanje bě, zestajeć přerězk wšitkich družin měšanych lěsow w Europje. Tak chcyše wuměłc kedźbnosć zbudźić na fakt, zo lěsna kultura mrěje. Na wopyće lěsa w stadionje mi bě, jako bych w špihelu naše socialne procesy widźał – eroziju mnohotnosće a rosćacu jenakorosć.

Wobkuzłacy swět bajkowych postawow a wobrazow z lodu móža wopytowarjo wot minjeneho kónca tydźenja w Drježdźanach dožiwić. Na Kinsporskej dróze na kromje města su mjezynarodni wuměłcy pod hesłom „Zymske bajki“ swojorazny bajkowy swět stworili. Předźěłali běchu za to 250 tonow lodu a 150 tonow sněha. Wužiwali su motorowe piły, błócka, fejny a žehli­dła. Wopytowarjo njeměli wšak čapku, rukajcy a šawl zabyć – w hali je wosom stopnjow pod nulu. Michał Law

Inowatiwne ideje zwoprawdźić

wutora, 26. nowembera 2019 spisane wot:

Wuslědki štyrjoch wobydlerskich dźěłarničkow předstajili

Hórnikecy (AK/SN). Hórnikecy a tamniši hórniski muzej Energijowa fabrika maja přichodnje žiwy a njedźělomny cyłk być. Móst mjez sydlišćom a muzejom móhł projekt „energijowe dwory“ być. To staj prokuristka Heike Pinkepank a jednaćel Choćebuskeho Instituta za nowe industrijowe kultury dr. Lars Scharnholz minjenu sobotu w Hórnikečanskim wobydlerskim centrumje potwjerdźiłoj. Wonaj předstajištaj wuslědki štyrjoch wobydlerskich dźěłarničkow, kotrež wot lěta 2016 skutkuja. Choćebuski institut je dźěłarnički fachowje přewodźał. Zakładna myslička projekta „energijowe dwory“ je: Wot muzeja hižo njewužiwane twarjenja maja so z dožiwjenskimi dźěłarnjemi stać. Škleńca, drjewo, hlina, tekstilije a dalše temowe wobsahi bychu móžne byli. Produkciju móhli tam originelnje a praktisce pokazać a rozłožić. Předstajomne su tež kofejownje, małe wobchody a pensije. Wopytowarjo Energijoweje fabriki bychu dlěje na městnje přebywali.

„Serbski rekwiem“ w Žitawje

póndźela, 25. nowembera 2019 spisane wot:
Na wčerawšej smjertnej njedźeli su spěwarki a spěwarjo cyrkwinskeju chórow z Lubija­ a Žitawy, chóra Budyšin kaž tež hudźbnicy Žitawskeho orchestra Collegium musi­cum „Serbski rekwiem“ Korle Awgusta Kocora w Žitawskej Janskej cyrkwi wuspěšnje přednjesli. Wjace hač 200 ludźi dožiwi předstajenje duchowneho oratorija klasikarja serbskeje wuměłstwoweje hudźby pod nawodom Lubijskeho kantora Christiana Kühny. 1894 skomponowanu twórbu su mjenowane spěwne a hudźbne ćělesa hižo před tydźenjomaj w Ketlicach z wulkim wothłosom zanjesli, hdźež bě Ko­cor mnohe lěta z kantorom był. Foto: SN/Maćij Bulank

Sinus a horbaj kamela

póndźela, 25. nowembera 2019 spisane wot:
Młodźina je dźensa „nadměru přiměrjena, rebelija je jej cuza“, rěkaše před třomi lětami w studiji instituta Sinus. Hač tele wuprajenje tak pawšalnje woprawdźe trjechi? Hladajo na situaciju tu namakamy znajmjeńša tezu podpěrace indicije. Dorost na polu hudźby je runja publi­kumej tuchwilu spokojom, hdyž stajnje samsne stare wotklepanki zas a zaso słyšimy. Tak nažel tež na lětušej schadźowance, hdźež wulce jako nowy cyłk připowědźena skupina Praskot mjenje abo bóle identiski program prezentowaše kaž kapały minjenych lět. Satiriske přinoški studentow drje běchu angažowane, ale znowa předušne. Zo so při tym snano tola jenož wo takrjec sinusowy zjaw z wjerškami a dołami jedna, za to móhł kabaret gymnaziastow pokaz­ka być: Čerstwje, absurdnje a znate motiwy wušiknje wariěrujo wěnowachu so woni chutnym našočasnym naležnosćam. Wódny muž trjeba włóžnu Łužicu – potajkim riće horje! Bosćan Nawka

Jan Arnošt Frajšlag

pjatk, 22. nowembera 2019 spisane wot:
Wón je wusko ze serbskej hudźbu zwjazany, Jan Arnošt Frajšlag. Runje dźensa před 150 lětami narodźi so wón jako syn žiwnosćerja a korčmarja w Debsecach. Lěta 1890 sta so wón z wučerjom a skutkowaše jako tajki hač do swojeho wuměnka w lěće 1932 w Hornjej Hórce. Nimo wučerjenja pak wěnowaše so Frajšlag tež hudźbje. Nimo němskeho muskeho chóra w Hornjej Hórce najwjedowaše wón tež měšany chór serbskeho towarstwa Łužica we wsy. Kaž wjacore žórła rozprawjeja, bě wón „płódny komponist němskeje a serbskeje wokalneje hudźby“. Hišće dźensa stej jeho „Krasna družka witam tebje“ a „Łužica moja“, kotrejž zhudźbni wón 1926, mjez serbskimi chórami woblubowanej. Prěnju z wobeju muski chór Delany jako muskochórowu sadźbu rady do swojich programow zapřijima. Doskónčny nastork komponować bě Frajšlagej zetkanje ze serbskim hudźbutwórcom Jurjom Pilkom. Jan Arnošt Frajšlag zemrě 8. apryla 1951 w Hornjej Hórce. Jeho row w Budestecach hižo njeje. Tež ródny dom w Debsecach wjac njesteji. W Hornjej Hórce pak dopomina na njeho dwurěčna tafla při bywšej šuli – dźensa zarjad gmejny –, kotruž tam 2011 připrawichu. Janek Wowčer

„Serbski rekwiem“ w Ketličanskej cyrkwi swj. Trojicy zaklinčał

W Ketlicach pola Lubija běchu serbscy a němscy wopytowarjo z předstajenja „Serbskeho rekwiema“ Korle Awgusta Kocora njedźelu, 10. nazymnika, jara zahorjeni a zdobom přewšo hnući. Na dostojnosći naby duchowny koncert w cyrkwi swj. Trojicy, poswjećenej 1775, tohorunja z tym, zo zwurazni fararka Elisabeth Süßmitt próstwu, na kóncu njeplacać. Jako rewerencu na sobuskutkowacych připosłucharstwo při jich wućahu stany. Něhdyši sobustaw wosady Friedhard Krawc pak překwapi wot wołtarnišća sem wšěch přitomnych w derje wobsadźenym Božim­ domje serbsce a zwjaza wobě konfesiji z postrowomaj „Pomhaj Bóh“ a „Chwalen Jězus Chryst“.

Wot lěta 1852 hač do wotchada na wuměnk 1888 wukonješe Korla Awgust Kocor zastojnstwo prěnjeho wučerja a organista w Ketlicach, štož woznamjenješe za njeho po wučerjenju w Stróži powołanski postup. A wón sta so z dale a bóle připóznatym komponistom a dirigentom.

K stawiznam oratoriskeho „Serbskeho rekwiema“

Chór Židźino wulce zahorił

štwórtk, 21. nowembera 2019 spisane wot:

Z trójnej sławu dźakowaše so wutoru wječor w Pančicach-Kukowje publikum chórej Židźino za jeho poskićenja. Wjace hač 50 wjesnjanow a čłonow Pančičanskeje Domowinskeje skupiny kaž tež wulka ličba čłonow chóra Lipa dožiwi w „Starej hospodźe“ jara lubozny a tež wotměnjawy nazymski koncert a wužada sej samo přidawk.

Pančicy-Kukow (BW/SN). Z tradicionelnej pěsnju „Ha widźu-li ptačata ćahnyć“ Handrija Zejlerja a Bjarnata Krawca měšany chór ze Židźinoho pod nawodom swojeje dirigentki Kerstin Lieder swój program zahaji. Připowědźerka Weronika Boswankowa witaše připosłucharjow w dobrej a wurazliwej serbšćinje a wjedźeše potom w serbskej a němskej rěči po programje. Wona přeradźi, zo su před dźesać lětami hižo raz w Pančicach koncertowali. Židźinski chór ze swojimi 30 čłonami je měšany chór, w kotrymž nimo wjetšiny žonow tež někotři mužojo spěwaja. A dale rjekny, zo prócuja so, wosebje tež serbske pěsnje derje přednjesć.

Serbska debata

nowostki LND