Wo knihach a kniharni (01.11.19)

pjatk, 01. nowembera 2019 spisane wot:

„Jeli so hišće dźiw njestanje, móhli ,Wósłonki mójogo žywjenja‘ być poslednje wjetše literarne dźěło maćernorěčneho Delnjoserba“, piše Horst Adam w swojej recensiji wo awtobiografiji Erwina Hanuša. Snano so posledni abo předposledni dźiw stanje, ale hladajo do přichoda je skerje prašenje: Budźe Hanušowa kniha jedna z poslednich wjetšich literarnych dźěłow scyła w delnjoserbšćinje? Wšako je to wulke wužadanje, spisać dlěšu twórbu w rěči, kotraž njeje twoja maćeršćina.

Kak na času je?

srjeda, 30. oktobera 2019 spisane wot:
Budyšin (SN). W Ludowym nakładni­stwje Domowina předleži wot dźensnišeho nowa dźěćaca kniha za słuchopisak BOOKii. Z njej móža dźěći wuknyć, „Kak na času je?“. „Hdyž wulkej pokazowakaj časnika wjerća, wone widźa, što Ida a Tom ze swojim psyčkom w běhu dnja wšitko dožiwjataj. Stłóča-li z BOOKii-pisakom na wšelake městna w knize, móža słyšeć, što dźěsći ze swojimi přećelemi powě­datej, z kim sej hrajkatej a dalše zajimawosće“, rěka z zdźělence LND. Knižku je Maria R.-Šołćina z němčiny přełožiła, ilustrowała je ju Sonia Dilg. Premjera budźe 13. nowembra w Budyskej Serbskej pěstowarni „Jan Radyserb-Wjela“.

Wojerecy (SR/SN). Na jubilejnym swjedźenju wočakuje kóždy wjele postrownych narěčow a skerje oficialny ramik. To wšo so někak k Wojerowskej Kulturnej fabrice njehodźi, kotraž bě přeco hižo trochu hinaša. A to je tež derje tak. Bjez wobleka a krawaty, ale z cedlku w zaku – tak je so jednaćel Kulturneje fabriki Uwe Proksch na jewišćo stupił. Krótko a jadriwje wón na to pokaza, štož bě za towarstwo hižo přeco typiske: žane wulke narěče dźeržeć, ale cyle jednorje činić. A to nětko hižo dlěje hač lětdźesatkaj. Před 25 lětami běchu Kulturnu fabriku Wojerecy w tehdyšim młodźinskim klubje „Laden“ załožili. Pozdźišo běchu rumnosće přemałe, zo móhli sociokulturu za wšě generacije dołhodobnje zaměstnić. Tak přećahnychu do něhdyšeho baloweho domu, w kotrymž běchu Domowinu dozałožili. Dodźeržany a marodny twar pak dyrbjachu nuznje ponowić, ale za to pobrachowachu pjenjezy. Tak załožichu čłonojo Kulturneje fabriki wotpowědnu iniciatiwu, zo móhli ponowjenje pjenježnje podpěrać. Před štyrjomi lětami móžeše Wojerowska Kulturna fabrika skónčnje zaso do saněrowaneho domu zaćahnyć.

Mjeńšiny su dobytk a nic zadźěwk

srjeda, 30. oktobera 2019 spisane wot:

Smochćicy (CS/SN). W cyrkwi Smochčanskeho Domu biskopa Bena su wčera wustajeńcu wo temje narody a mjeńšiny w Europje 19. a 20. lětstotka wotewrěli. Přitomna bě tohorunja skupina němskich a čěskich młodostnych, kotřiž wobdźěleja so tuchwilu w Hornjej Łužicy na seminarje, hdźež zaběraja so z wuhnanstwom ludźi před 70 lětami.

Dr. Jens Baumann, społnomócnjeny sakskeho nutřkowneho ministerstwa za přesydlencow, poda zawod do přehladki. Wona je, kaž dr. Baumann wuzběhny, předewšěm za šulerjow wažna, čehoždla ju tež kubłanišćam wupožčeja. Wažne je tohorunja přezmjezne zhromadne dźěło z Čěskej a Pólskej. Z přistupom krajow k EU je mjeńšinowa politika we wuchodnej Europje­ na wuznamje přibyła, z wuslědkom, zo maja tam dźensa najmoderniše mjeńšinowe zakonje po cyłej EU. Zo móža mjeńšiny scyła statej žadanja stajeć, dyrbja wone wšelake wuměnjenja spjelnić, mjez druhim dyrbja zhromadne stawizny měć a hižo dlěje na wěstym teritoriju sydlić.

Chceš do luxemburgskeho městačka Vianden abo tež Veianen a bližiš so ze směra Bitburga abo Triera, přeprěčiš po němskej susodnej wjesce Obersgegen horiny a dojědźeš – sy-li wobě­ serpentinowej křiwicy derje zmištrował – do doła hraničneje rěki Ours. Bližiš-li so centrumej města, napadnje ći wšitko wobknježacy napohlad hrodu, kotryž nad tutym dźělom doła stražuje.

Pod třěchu ewangelskeje cyrkwje bě Nowy forum 16. oktobra 1989 w Budyšinje w přepjelnjenej Marje-Marćinej cyrkwi dwójce informaciske zarjadowanje přewjedł, wo čimž minjeny štwórtk hižo pisachmy. Stejnišćo cyrkwinskich kruhow a rozprawa wo synodźe w Eisenachu žněještej mjez přisłucharjemi rozdźělny wothłós. Naměstnik Budyskeho superintendenta, Klukšanski farar Wolfgang Leßmann, rozprawješe tak wo „jara konstruktiwnej rozmołwje z předsydu Budyskeje wokrjesneje rady Lotharom Müllerom“. Farar Leßmann wuzběhny, zo žada sej cyrkej a tež Nowy forum wjace tajkich dialogow wo rozrisanju problemow a wo přichodźe našeho kraja z jeho reprezentantami. Na nócnym forumje w „čerwjenej cyrkwi“ chcychu podate pokiwy, namjety, žadanja a kritiki hnydom statnym organam wokrjesa zapodać. Tute přilubjenje Leßmanna pak njewuwabi mjez wšěmi přitomnymi přihłosowanje.

„Lift do słowjanskeje doby“

wutora, 29. oktobera 2019 spisane wot:

Muzejownicy so nětko w Oldenburgu zetkali

Oldenburg (SN/CoR). Mjeztym hižo 5. zetkanje słowjanskich muzejow wotmě so minjeny tydźeń w Oldenburgu. Holsteinske město běše na starym słowjanskim hrodźišću nastało. Ze serb­skeje strony staj so Andrea Pawlikowa z Budyskeho a Werner Měškank z Cho­ćebuskeho Serbskeho muzeja wobdźě­liłoj. Hakle loni bě spěchowanske to­war­stwo Serbskeho muzeja Budyšin z ho­sćićelom zetkanja, kotrež bě towarstwo Wendischer Freundes- und Arbeitskreis z wend­landskeho Łuchowa (Lüchow), mjeztym asociěrowany čłon Domowiny, lěta 2016 do žiwjenja zwołało.

Přaza a sceny wo připołdnicy

wutora, 29. oktobera 2019 spisane wot:
Ćišćanska rejwanska skupina je minjenu njedźelu w rjedźe lětušich nazymskich koncertow Załožby za serbski lud w Radworskej „Meji“ pokazała, kak wušiknje a derje zamóža so jich čłonojo k hudźbje hibać a wjerćeć. Mjez druhim pokazachu přitomnym wurězki ze swojich programow wo přazy a wjacore rejwane sceny wo připołdnicy. Foto: Werner Müller

Jan Awgust Zoba

wutora, 29. oktobera 2019 spisane wot:
29. winowca 1869 bě so pozdźiši zapósłanc Sakskeho krajneho sejma Jan Awgust Zoba w Kołwazu (Kohlwesa) pola Bukec (Hochkirch) serbskej burskej swójbje narodźił. Pjeć lět bě na Budyskim gymnaziju, zo by teologiju studował. Chorosće dla dyrbješe pak jón wopušćić. Po wulěkowanju pom­haše na nanowym kuble w Čornjowje (Zschorna), kotrež pozdźišo přewza. Bórze sta so z wjesnjanostu Čornjowskeje gmejny. Dokelž so politisce a narodnje sylnje angažowaše, bu wón jako kandidat Wjesneho wólbneho towarstwa 1901 w 5. sakskim wólbnym wokrjesu za zapósłanca II. komory sakskeho sejma wuzwoleny. W zastojnstwje wosta hač do smjerće 7. januara 1911. Wot lěta 1903 nawjedowaše zhromadnje ze swojim kolegu, zapósłancom Michałom Koklu, Wjesne wólbne towarstwo. 1903 přistupi Maćicy Serbskej, kotrejež schadźo­wanja jenož pilnje njewopytowaše, ale je tež jeje zaměry aktiwnje podpěrał a serbstwo w zjawnosći přećiwo wšoněmcam zakitował. Statne wyšnosće a zarjady jeho tohodla často kritizowachu­, čemuž pak so njepodwoli. W nekrologu za Zobu rěkaše: „Wšudźe, hdźež bě jeho pomoc w Serbach trěbna a požadana, so wón kruće zasa­dźowaše.

W Praze so přihotowali

póndźela, 28. oktobera 2019 spisane wot:

Přihoty na 145. schadźowanku zahajene

Budyšin (SN/CoR). Na mjenje blidow, za to­ na tróšku wjace městna za rejwanje po programje maja so wopytowarjo lě­tušeje schadźowanki nastajić. Za něhdźe 250 ludźi budźe městno za blidami. „Cyły delni foyer planuja za rejwanje. Wjac jědźow tohorunja poskića“, zdźěli nastupajo lońše deficity zamołwita ze stron Załožby za serbski lud Jana Pětrowa.

145. schadźowanka budźe 23. no­wem­bra druhi raz we hłownym domje Němsko-Serbskeho ludoweho dźiwadła w Budyšinje. Oficialna deadline za přizjewjenje přinoškow bě 21. oktobra, intensiwna přihotowanska faza nětko tuž běži. Hač móžemy so na serbsku Gretu Thunberg na lětušej schadźowance wjeselić, to nochcyše Jakub Wowčer, kiž je znowa zhromadnje z Maximilianom Kralom reži­ju zetkanja serbskich šulerjow, stu­dowacych a akademikarjow přewzał, hi­šće­ přeradźić. Zo pak budu klimowa změ­na,­ wuhlo kaž tež naslědnosć temy, kotrymž chcedźa so studentske cyłki a maturanća wěnować, je nětko hižo jasne.

nowostki LND