Eulowe pišćele zaso klinča

srjeda, 06. junija 2018 spisane wot:

Budyšin (CRM/SN). Nimale 110 lět stare pišćele z Budyskeje dźěłarnje Herrmanna Eule w ewangelskim dźělu tudyšeje simultaneje tachantskeje cyrkwje swj. Pětra zaso klinča. Minjenu sobotu hraješe na nich Feliks Brojer na hudźbnym nyšporje, kotryž je spěwarka Katrin Pehla-Döring z Drježdźan sobu wuhotowała. ­Liturgiski nawod měješe superintendent Werner Waltsgott.

W prěnim dźělu nyšpora stejachu předewšěm wokalne twórby z přewodom pišćelow kaž tež kompozicije za pišćele z dobow renesansy a baroka na programje. Organist zahra tohorunja „Preludij a fugu“ w c-moll, opus 5 Carla Englera (1877–1959). Engler běše w lětach 1928 do 1945 katolski hudźbny direktor tachantskeje cyrkwje. Zdobom běše swój čas wučer na tachantskej šuli z natwarjacymi rjadownjemi a tak zdobom kubłar tamnišich serbskich chowancow. Nětko bě radosć a duchowne wokřewjenje, na nadobnu hudźbu w tak dostojnej interpretaciji słuchać.

Jurij Malink

srjeda, 06. junija 2018 spisane wot:
Farar Jurij Malink narodźi so 6. junija 1893 serbskej farskej swójbje w Sprjejcach. Po studiju teologije we Wrócławju bu 1920 we Łazu na fararja ordiněrowany. Pod wliwom tamnišeho překupca a sobuzałoži­ćela Domowiny Jana Haješa zahori so ­Malink za serbstwo a za to, stajić pomnik Handrija Zejlerja 30. awgusta 1931, při kotrymž měješe swjedźensku narěč. Nazymu 1932 přebywaše Malink w chorowni, hdźež sej Hitlerowy pamflet „Mein Kampf“ přečita. Spóznawši złóstniske nahlady ­Hitlera so wón rozsudźi wosadnym a dalšim ludźom strach nacionalsocializma rozłožić. Tak jim na zhromadźiznje w juniju 1933 strašnu ideologiju nacijow wotkry. Kantor Kuhnke a hłowny wučer Pilarski běštaj jeho najwjetšej přećiwnikaj we Łazu. Z toho wuwi so cyrkwinski bój we wo­sadźe. Farar Malink přizamkny so anti­hitlerskej wuznawarskej cyrkwi. Wjacekróć jeho Gestapo zaja. Při nawróće do Łaza přewodźachu jeho sta wosadnych mjelčo na faru. 1938 nacije serbskeho antifašista z Łaza wuhnachu. Bě po tym farar w Gu­binje a Groß Rietzu, hdźež 23. septembra 1942 nahle zemrě. 1955 bu ćěło Jurja ­Malinka do Łaza přewjezene. Manfred Laduš

Z Budissina hamtski Bautzen so stał

wutora, 05. junija 2018 spisane wot:

3. junija před 150 lětami wuda sakskokralowske ministerstwo nutřkowneho postajenje, zo njeměło město nad Sprjewju kaž lětstotki do toho němsce Budissin, ale wotnětka hamtsce Bautzen rěkać. Komentar k ministerialnemu wukazej z Drježdźan tak wopodstatnja, zo „změna mjena města wotpowěduje žadanjam wikowarjow a přemysłownikow, přetož woni sej hamtske wužiwanje mjena Bautzen žadaja. Te bě so hižo dlěši čas nimo oficialneho pomjenowanja Budissin wužiwało.“ Wot ministra von Nostitza Wallwitza podpisany wukaz bu hakle 9. junija w Budyskej němskej wokrjesnej nowinje wozjewjeny.“ Wot toho dnja njerěkaše nowina hižo Budissiner Nachrichten, ale Bautzener Nachrichten.

MIDAS z nowym sekretarom

wutora, 05. junija 2018 spisane wot:

Günther Rautz ze zastojnstwa rozžohnowany

Bozen (SN/JaW). Europske zjednoćenstwo nowin w mjeńšinowych a regionalnych rěčach (MIDAS) ma noweho generalneho sekretara. Na swojej minjenej hłownej zhromadźiznje w Ostravje su zastupnicy 27 čłonskich mjeńšinowych dźenikow – mjez nimi tež Serbske Nowiny, kotrež zastupowaše šefredaktor Janek Wowčer – Južnotirolčana Marca Rögglu do zastojnstwa powołali. 31lětny je jurist a slědźer Instituta za mjeńšinowe prawa na Europskej akademiji EURAC Bozen, priwatnym centrumje za nałožowane slědźenje. Tam mjeztym něhdźe pjeć lět tež za MIDAS skutkuje.

Marc Röggla naslěduje dr. Günthera Rautza, kiž je funkciju po 17 lětach z wosobinskich a powołanskich přičin złožił. „Wot spočatka lěta sym nawoda Instituta za mjeńšinowe prawa při EURAC, tuž ­njeje hižo telko chwile za nadawki ­MIDAS. Přiwšěm sym přeswědčeny, zo maće z Marcom Rögglu hibićiweho a spušćomneho noweho generalneho sekretara. Wostanu pak MIDAS a wam dale swěrny“, dźakowaše so Rautz přitomnym žurnalistam za lěta spomóžneho zhromadneho dźěła.

SCS swoju prěnju CD předstajił

póndźela, 04. junija 2018 spisane wot:

Budyšin (SN/bn). Na połnje wobsadźenej žurli Budyskeho Serbskeho domu su wopytowarjo sobotu premjeru prěnjeje CDje Spěwneho Consorciuma Seniorow (SCS) dožiwili. Sydom spěwarjow pod nawodom Alojsa Nawki zanjese wšitke na zynkonošaku zwěčnjene pěsnje, kotrež su zwjetša wobdźěłanja – aranžement runje tak kaž teksty – znatych serbskich ludowych štučkow kaž „Lubka lilija“ abo „Ženje ja njejsym tak wjesoły był“. Mjez nimi běchu swójske kompozicije, a to drje najznaćiši hit ćělesa „Jen běły šwon“.

Nalada w publikumje bě wuběrna, dołho trajacy sylny aplaws pohnu spěwarjow SCS k přidawkej. Srjedź koncerta dźakowaše so Alojs Nawka Załožbje za serbski lud, kotraž bě nahrawanja spěchowała. Wosebje wuzběhny „direktora Jana Budarja a Johna Petrika za dobry přewod. Dale dźakujemy so Tomašej Nawce-Berlinskemu za wuhotowanje, Dieterej Hennigej za techniske zwoprawdźenje a wosebje našim mandźelskim za jich sćerpnosć. Často su na nas čakali, dokelž su proby dlěje trali, druhdy bě wobjed hižo dawno spřihotowany.“

Čmjeła Hana doleći sej do Friziskeje

póndźela, 04. junija 2018 spisane wot:

Inscenaciju NSLDź „Čmjeła Hana“ je sej­ nimale 2 000 dźěći wobhladało. We Łužicy hru w tutej sezonje wjace njepokazaja, předstaja pak ju w juniju w nižozemskim Leeuwardenje.

Budyšin (SN/bn). Inscenacija Němsko-Serbskeho ludoweho dźiwadła „Čmjeła Hana chce pomhać“ je wothrata – znajmjeńša za aktualnu hrajnu dobu a naš region. W juniju mjenujcy předstaji Budyske jewišćo hru trójce we wobłuku projekta „Home of languages“, kotryž friziska metropola Ljouwert (nižozemsce: Leeuwarden) jako lětuša kulturna stolica Europy zarjaduje. „W pawiljonje wosrjedź města prezentuja tam tydźensce wot­měnjejo so europske narody swoju rěč a kulturu. Serbja wobdźěla so wot 24. junija do 1. julija“, rjekny ze stron Załožby za serbski lud zamołwita Hanka Buda­rjowa na naprašowanje.

Skupiny jubilej wobohaćili

póndźela, 04. junija 2018 spisane wot:

Staroměšćanski swjedźeń k 750. róčnicy Wojerec

Wojerecy (UH/SN). Prěni z dweju planowaneju swjedźenjow k 750. róčnicy prěnjeho naspomnjenja Wojerec wotmě so tam kónc tydźenja kołowokoło staroměšćanskeho torhošća. Před starej radnicu a na wokolnych hasach njeposkićichu jeno zabawu, ale tež wjele hudźby a kulinariske wosebitosće. Wčerawša njedźela steješe cyle w znamjenju serbskeje kul­tury. Tak předstajichu rejwanske skupiny ze Židźinoho, Ćiska, Brětnje a Čorneho Chołmca wurězki ze swojeho programa. Dale dožiwi publikum Židźinski chór, Choćebuski Němsko-serbski ansambl a kapału Kupazukow. Bohužel bě Serbski kwasny ćah Slepo chorosće dla krótkodobnje wotprajić dyrbjał.

Dr. Matej Broniš

póndźela, 04. junija 2018 spisane wot:
3. junija 1868 narodźi so pozdźiši rěče­spytnik a superintendent dr. Matej Pomhajbog Broniš w delnjołužiskim Lutolu swójbje zasłužbneho fararja Pawoła Fryca Broniša. Hižo jako gymnaziast Choćebuskeho gymnazija wuwučowaše swojich sobušulerjow w maćeršćinje. W Göttingenje, Berlinje a Lipsku studowaše teologiju a slawistiku. Za Berlinski čas bě tam aktiwny čłon towarstwa studentow Sorabicum. Zhromadnje z Bogumiłom Šwjelu a Wylemom Nowym nawjedowaše delnjołu­žiskich Młodoserbow, organizowaše jich koncerty a zarjadowanja. 1889 załoži serbske chóry w Škodowje, Zaspach a Chmjelowje. Lěto po tym wudawaše a redigowaše prěni delnjoserbski młodźinski časopis Serbska Wutšoba, kotryž pak jenož krótki čas wuchadźeše. 1892 promowowaše ­Broniš wo kašubskich narěčach na doktora filologije. Přełoži někotre spisy a dopisowaše do Bramborskeho Casnika. Wot lěta 1900 do 1903 bě pomocny duchowny w Choćebuskej Serbskej cyrkwi. Wot 1903 do 1908 bě farar w Gorjenowje a wot 1917 do 1937 wyši farar a superintendent w Čelichowje (nětko Pólska). Wot nacijow bu 1933 někotre měsacy zajaty. Zemrě 12. januara 1937. Manfred Laduš

„Maks a Moric“ dźěći zawjeseli

pjatk, 01. junija 2018 spisane wot:
Na žurli Serbskeho ludoweho ansambla su dźensa dźěći z łužiskich pěstowarnjow premjeru inscenacije „Maks a Moric“ dožiwili. Hru po motiwach Wilhelma Buscha bě Pětr Janaš zeserbšćił, režiju je hrajer Němsko-Serbskeho ludoweho dźiwadła Olaf Hais wukonjał. W něhdźe hodźinskim programje wutworitej rěčnik a orchester dialog­ mjez słowom a hudźbu (kompozicija: Gisbert Näther). K tomu projicěruja znate ilustracije Buscha na wulku płachtu. Do předstajenja prezentowachu hudźb­nicy swoje instrumenty, štož młodych wopytowarjow runje tak zajimowaše kaž za­ho­ri. Sobotu za tydźeń pokaza SLA „Maks a Moric“ hišće raz. Foto: SN/Maćij Bulank

Rjany serbski nałožk wozrodźili

pjatk, 01. junija 2018 spisane wot:

Drasta rejuje! Rejuj sobu! To je hesło mjeztym 6. błótowskeho ludoweho a drastoweho swjedźenja. Na njón hotuja so wospjet drastynošerki a drastynošerjo z cyłeje Łužicy.

Bórkowy (SN/MiR). Nałožki, jědźe, hudźba, wosebje pak narodna drasta steja w srjedźišću lětušeho błótowskeho drastoweho swjedźenja. Tón pak nochcedźa wuhotowarjo, turistiske towarstwa Bórkowy, Lubnjow a Lubin jenož mjez sobu swjećić a namołwjeja tuž zajimcow ze wšěch łužiskich kónčin sobu činić. Tak wabi mjez druhim tež Domowina na swojej měsačnej protyce wo wobdźělenje zajimcow na njewšědnym zarjadowanju.

Chróšćan Šulerjo

nowostki LND