Krosnowanske móžnosće maja tež w Budyšinje a wokolinje
Krosnował je zawěsće hižo kóždy z nas, wšako je jako dźěćo rady po něčim horje lězł. Hdyž sy dorosćeny, tale kajkosć skerje woteběra. W zašłych lětach je so profesionelne krosnowanje we wšelakich starobnych skupinach wuwiło. Wotpowědne sćěny su mjeztym w mnohich sportowych halach instalowane, tak tež w hali Budyskeho Schilleroweho gymnazija, kotruž wužiwa wjacespartowe sportowe towarstwo (MSV) sprjewineho města.
Sport je strowy a wokřewja ćěło kaž dušu. Ludźo horja so tuž za najwšelakoriše sportowe družiny. Krosnowanje jako jedna tajka je so minjene lěta mjez lubowarjemi sporta razantnje wuwiła a etablěrowała. Na klětušich Olympiskich lětnich hrach w Japanskej budźe krosnowanje samo jedne z wurisanjow.
Hižo wot lěta 1992 słuša hórski sport k poskitkam na Budyskim Schillerowym gymnaziju. Wot lěta 2004 je do MSV sprjewineho města integrowany. Hač do 160 sobustawow towarstwa, mjez nimi něhdźe sto dźěći a młodostnych w starobje wot šěsć lět, tam trenuje. Krosnowanske sćěny wužiwaja šulerjo 6. lětnika gymnazija tež we wobłuku cyłodnjowskeho poskitka.
W pěstowarni meju powalili
Fota: Alfons Handrik (4)
„Pójće, lubi ludźo, pola nas je wjeselo ...“ Tak witachu dźěći Ralbičanskeje pěstowarnje „Dr. Jurij Młynk“ staršich, wowki, dźědow a wjele dalšich hosći dźens tydźenja na mejemjetanje. Hižo wjele lět tam dźěći nałožk pěstuja. Prjedy hač je meja padnyła, zawjeselichu dźěći ze spěwčkami a rejkami wšěch, kotřiž běchu přišli, zo bychu z nimi swjećili. Nawodnica pěstowarnje Jadwiga Nukowa so dźěćom dźakowaše a praji, zo „njetrjeba so rejwanska skupina Smjerdźaca wo dorost starosćić“. W předšulskej skupinje maja w Ralbicach dwaceći hólcow a šěsć holcow. Mjeztym zo běchu hólcy wšitcy w ćmowych cholowach a běłej košli, běchu holcy katolsku narodnu drastu zhotowane. Ben Šmit z Worklec docpě jako prěni wjeršk.
Na olympiadźe byli
Tež w Budyšinje swjećili
Foto: SN/Hanka ŠěnecDźěćace dnjowe přebywanišćo „Kraj pjerachow“ w Budyskej Strowotnej studni, kotrež je w nošerstwje Dźěłaćerskeho dobroćelstwa, je tohorunja dźens tydźenja mejemjetanje swjećiło. Tójšto ludźi zaso přichwata. Holčki běchu zdźěla w serbskej narodnej drasće. A kaž to k mejemjetanju słuša, pokazachu holcy bantowu reje wokoło meje. Skónčnje su so hólcy wo wjeršk meje wubědźowali. Lětuši mejski kral Julian Gerber je sej Verenu Noack za swoju kralownu wuzwolił. Bianka Šeferowa
Rěči z česćownosću wo serbskej literaturje
Zetkanje z młodej slawistku dr. Dianu Hickec, literarnej wědomostnicu Gießenskeje Uniwersity Justusa Liebiga
Słónco swěći přijomnje do wulkeho wokna Drježdźanskeje kofejownje „Palasteck“. Sedźu tam při šalce kofeja ze 37lětnej slawistku dr. Dianu Hickec, pochadźacej z Radworja.
„Sym zbožowna, zo móžu wot awgusta zašłeho lěta w Instituće za slawistiku na Drježdźanskej Techniskej uniwersiće tydźensce, štwórtk a pjatk, studentow wuwučować. Mam nětko dwě časowje wobmjezowanej poł městnje jako wědomostna sobudźěłaćerka, jedne hižo někotre lěta na Uniwersiće Justusa Liebiga w Gießenje. Tam tež z mandźelskim a sydomlětnym synom Borisom a třilětnej dźowku Josefinu bydlu. W Gießenje sym tamne dny tydźenja w Instituće za slawistiku přistajena. Wuwučuju chorwatsku literaturu přirunujo z powšitkownej literaturu, wosebje z wuchodnej literaturu a kulturu. Nimo toho dźeržu tematiske seminary a přihotuju projekty. W Drježdźanach do swojich seminarow tež přitomnostnu serbsku literaturu 20. lětstotka zapřijimam“, Serbowka powěda.
Wšo dohromady 17 přinoškow dźě prěnje pjerka
Myslički k nowemu Paternostrej ... we wosom wotrězkach
Pjera so jimać, tajki dźiwny anachronistiski wobraz, hdyž so tola najwjace literatury ani wjace z ruku njepisa, ale z porstami na tastaturje klak klak klak abo hnydom na ćichej škleńcy wobrazowki, kaž móhł sej to derje za baseń „appsolutna lubosć“ Fabiana Brycki předstajić. Wěnuje so wšak dźensnišemu zjawej zwjazanosće bjez bliskosće, rěčna hra a žedźba za analognej přitomnosću inkluziwnje.
Pjera so potajkim nichtó z třinaćoch zastupjenych awtorow a awtorkow jimał njebě, přiwšěm so z metafru hišće cyle rozžohnować njetrjebamy. Zwobraznja dźě dohromady 17 přinoškow prěnje pjerka, kotrež móhli něhdy k literarnym křidłam wurosć. Z tajkimi je dźě hižo prěnja Paternostrowa generacija do wyšiny wotlećała ... Lubina Hajduk-Veljkovićowa, Hanka Jenčec, Maksymilian a Benjamin Nawka.
„To je kaž tajke dźećelowe łopješko“
Rozmołwa z třomi spřećelenymi serbskimi poetkami
W Ludowym nakładnistwje Domowina ma srjedź junija wuńć literarna kniha poetkow Róže Domašcyneje, Měrany Cušcyneje a Měrki Mětoweje noweje basniskeje formy. Knihu maja wudospołnić fota Jürgena Maćija. Alfons Wićaz je so z awtorkami rozmołwjał.
Kaž sym słyšał, je so Wam při škleńčce wina zrodźiła ideja zhromadneho literarneho projekta, tak mjenowaneho rjećazoweho basnjenja. Zběrka ma pod titulom „Znaki, pominaki, kopolaki“ wuńć. Rjećazowe basnje – štó je tutu formu literarneho tworjenja wunamakał?
R. Domašcyna: Zetkawamy so hižo dlěši čas, zo bychmy sej swoje nowše literarne wěcy předčitali. Při tym tež zhromadnje warimy, sej dobru wječer popřejemy a škleńčku wina wupijemy. Rjećazowa baseń samo na sebi ničo noweho njeje, chiba w serbskej literaturje. Wosobinsce znaju rjećazowe basnje, kotrež nastachu w Awstriskej, tež w Němskej a druhich krajach. Smy tři spřećelene basnicy, a tuž je so takrjec z našeje zhromadnosće wuwiło, zo raz tajki rjećaz pisamy.
Wuměłc-moler detaile wulce zańč nima
Marko Bruk w Budyskej měšćanskej bibliotece wustajał
Wuměłstwowi kubłarjo maja kluč za přistup dźěćiny do kraja tworjaceho wuměłstwa w horšći. Husto su woni skerje wuměłcy hač wučerjo, štož je lěpje hač nawopak: Marko Bruk je jako wuwučowacy cyle wočiwidnje tež wobdarjeny wuměłc. Na žurli Budyskeje měšćanskeje biblioteki běchu hač do kónca apryla pod hesłom „Mix Tour“ dźěła molerstwa, grafiki a ćišća widźeć, kotrymž je wón podtitul „bliske, daloke a wumyslene“ dodał. Byrnjež jeno dźesatk twórbow wupowěsnjenych było, wotwěraja akrylowe mólby, akwarele a monotypije pohlad do šěrokeho pola skutkowanja wuměłca. Wobrazy su z najnowšeho časa, zwjetša z lońšeho lěta.
Swojeje maćeršćinyso hańbowali
Ze zhubjenej młodźinu so połobski lud Drjewjanow zhubił
Našu njeboh wowku, jednoru ratarsku dźěłaćerku z Droždźija, wuswarichu jónu přesydlency, dokelž běše we wjesnej předawarni serbsce rěčała. Wona pak jim rjekny: „Wenn ich nicht deutsch könnte, könnte ich immer noch sorbisch sprechen. Aber wenn ihr nicht mehr deutsch könnt, müsst ihr bellen!“ Swojorazne wułožowanje, zo je dwurěčnosć wužitna, so spěšnje po wsy roznjese. Mnohim přisłušnikam wulkich narodow dźě ma so rjec, zo sy zdźěłaniši, znaješ-li wjace dyžli jenož jednu rěč. We Wendlandźe měnješe we 18. lětstotku hannoverski krajny knježk, zo swědči wo bohatstwje, hdyž wjele ludow, rěčow a kulturow k jeho poddanym słuša. Wučer, archeologa, pućowanski spisowaćel a čłon Royal Society Johann Georg Keyßler (1693–1743) zapisa lěta 1741, zo su „[...] auf die Gedanken gerathen, es gereiche zu der Ehre eines Landesherrn, wenn vielerley an Sitten und Sprachen unterschiedene Völker seine Oberherrschaft erkenneten [...] daher [sei] diesen Wenden befohlen worden, ihrer ehemaligen Muttersprache sich wieder zu gebrauchen.“ (B. Wachter et.al.
Prěnja serbska kniha
Kónc februara běch w Choćebuzu na sympoziju składnostnje 400. posmjertnin serbskeho uniwersalneho wučenca Albinusa Mollera. W přiručce sympozija rěkaše: „Prěnja ćišćana serbska kniha běchu ewangelske spěwarske z małym katechizmom Luthera, kotryž bě Mollerus z němčiny přełožił. Knihu ze 120 psalmami a kěrlušemi da na swójske kóšty w lěće 1574 w Budyšinje pola Michała Wolraba ćišćeć.“ – Jako so njedawno w knihikupstwje prašach, kotra kniha je we wokomiku najpožadaniša, mi prajichu, zo je to najnowša kniha Ferdinanda von Schiracha. Prjedownicy von Schiracha su serbscy ewangelscy fararjo Šěrachojo. Jedyn z nich załoži w lěće 1716 sobu Lipšćanske prědarske towarstwo, we wěstym zmysle předchadnik dźensnišeje Sorabije, a jeho syn je wuznamny farar a pčołar Hadam Bohuchwał Šěrach (1724–1773) – připad drje, a tola ma woboje něšto z knihami a ze Serbstwom činić!
