Pohladnicy powědaja wo dawnych ča-sach, swědča wo podawkach a ludźoch. Alfons Handrik wotkrywa nam swět, na kotryž smy w minjenych lětach ­nimale pozabyli.

Pohladnica z časa do Prěnjeje swětoweje wójny předstaja nam impozantny twar serbskeje wsy Baćonja z jeje něhdźe sto wobydlerjemi. Najmarkantniši twar je ze wšěch stron widźana cyrkej.

W Katolskim Posole z lěta 1869 namjetowaštaj Michał Hórnik, tehdy kanonik Serbskeje cyrkwje w Budyšinje, a Tadej Natuš, administrator Róžeńčanskeje putniskeje cyrkwje, pak w Baćonju pak w Čornecach nowy Boži dom twarić. Hižo samsne lěto je Budyski tachantski konsistorij zběranju srědkow za twar přizwolił. W juniju 1888 poswjeći biskop Franc Bernert cyrkej w Baćonju Najswjećišej wutrobje. Spočatnje Chróšćanscy duchowni Baćoń jako wotnožku sobu zastarachu. Po pjeć lětach zasadźichu tam kapłana Jurja Libša, kiž bě hač do lěta 1910 farar noweje wosady.

„Bych cyłu knihu wo tym pisać móhł, kak so digitalne zwučowanje wot normalneho chóroweho dźěła w prezency rozeznawa“, praji nawoda chóra Budyšin Michał Janca. Dny dołho bě wón na spočatku koronakrizy wšelakore techniki wuspytał a rozmyslował, kak hodźi so spěwna proba digitalnje najlěpje zwoprawdźić. „Je napinace a wužadanje – chórowy spěwar stanje so naraz ze solistom.“

Kóžda hłosowa skupina je swójsku probu měła, a hdyž je chcyła, samo dwójce wob tydźeń. „To bě štyri króć wjace probow hač hewak. Mějach pak to za wažne. ­Wšako njebě wjele zhromadnosće w tym času, a chórowe dźěło ma tež sylny socialny aspekt. Hdyž sym hižo z přichodnej skupinu probował, su so tamni spěwarjo hišće rozmołwjeli.“

Wot lěta 2011 je Claudia Graf mějićelka hosćenca a pensije „K hrabinstwu“ w idyliskej Nowej Wsy pola Kulowa – wobdatej wot Zelderec hatow. Luboznje wuhotowane prózdninske bydlenja kaž tež hosćenc su mjez hosćimi zbliska a zdaloka jara woblubowane. „Tež nas je měrc chětro trjechił. Na zbožo pak móžachmy swój dom z łožemi pod krutymi předpisami dale wobhospodarjeć a monteram přena­jeć“, Claudia Graf powěda.

Dźakowny je nimo mějićelki tež cyły personal přewšo woblubowaneho domicila, kotryž bě w zašłosći přeco derje a často dospołnje wuknihowany. Ludźo so pola Grafec tohodla derje čuja, dokelž jich šefina lokala rady tež wosobinsce za blidom wita a jim dobre słowčko popřewa. Z luboznym posměwkom a emocionalnje Claudia Graf rozprawja, zo móžachu pola nich njedawno někotre pory tež hižo zaso kwasować. A to byrnjež swjedźenjowanje hač do 22 hodź. wobmjezowane było a byrnjež bifej po zwučenym wašnju nastajić njesměli.

Před sydom lětami je dźensa 38lětny David Hertel, nan třoch dźěći, w Njeswači­dle hosćenc a pensiju „Knježi hosćenc“ přewzał. Ze sydom kruće přistajenymi so dale wo swojich swěrnych hosći a runje tak wo pućowacych stara.

Tež w času, hdyž dyrbjachu wot 20. měrca hač dosrjedź meje durje jeho restawranta korony dla zawrjene wostać, njeje ruce do klina złožił. Wšako je z Młynkec korčmarskeje swójby w Hórkach pochadźacy – znataj Beno a Kätha Młynkec staj jeho dźěd a wowka – z hosćencarstwom wusko zwjazany. Nimale wosom tydźenjow je zwonka domu jědźe a po móžnosći tež partyjowy serwis poskićał. Tež na jutrownych swjatych dnjach móžachu sej hosćo Hertelec wobjed zesłodźeć dać. Poskitk jědźow saha w normalnym času wot serbskeje kwasneje poliwki a chrěna z howjazym mjasom hač k mjezynarodnym kulinariskim chłóšćenkam.