W Njebjelčicach rodźeny publicist a basnik Jan Skala wobwliwuje hač do dźensnišeho žiwjenje wsy a gmejny. Milenka Rječcyna je so z wjesnjanostu Tomašom Čornakom (CDU) rozmołwjała.

Kotru wažnosć kładźe Njebjelčanska gmejna na to, zo wostanje Jan Skala we a zwonka gmejny w zjawnym pomjatku?

T. Čornak: Dźensniša a předchadźace generacije njejsu ženje na njeho zabyli. Mamy w Njebjelčicach po nim pomje­nowany puć a pěstowarnju. Ta nosy zdobom­ mjeno ,Barbojte kamuški‘, štož na basniske tworjenje Jana Skale poka­zuje. Nažel je so jeničce jako manuskript předležaca, za ćišć přihotowana zběrka basnjow w 1960tych lětach zhubiła. Namołwjamy tuž ludźi, zo bychu na swojich knižnych polcach za manuskriptom py­ta­li. Husto nadeńdźe so zhubjene zdate wo wjele pozdźišo zaso na njewšědnych městnach. Bychmy-li zběrku nadešli, móhli hižo dźěći w pěstowarskej starobje wo myslach Skale zhonić.

Ma wón za Was wosobinski wuznam?

Serbski patriot, poet a politikar Jan Skala narodźi so 17. junija 1889 w Njebjelčicach a zemrě na tragiske­ wašnje dźensa před 75 lětami w pólskich Dziedzicach. Z krótkim žiwjenjopisom jeho tule­ wopominamy­.

Staršej, skałar Jakub Skala a šwalča narodneje drasty Marja, rodźena Glawšec, njeběštaj swojemu synej Janej ani materielnu bohatosć ani towaršnostne priwilegije, za to pak křesćanske hódnoty a lubosć k serbskemu ludej na puć žiwjenja sobu dałoj. Často formowaše wón z mjenowanymi hódnotami zwjazane ideale a žedźenja w serbskich basnjach; prěnje wozjewjenja slědowachu 1910 w časopisu „Łužica“. Dźesać lět pozdźišo wozjewi Skala wjacore basnje w zběrce „Srjódki“. W lěće 1923 wuńdźe dalša zběrka „Škrě“. Třeći zwjazk basnjow, lěta 1937 za ćišć přihotowany, z mjenom „Barbojte kamuški“, njebu hižo wozjewjeny a je so bo­hužel zhubił. Přičina njewuchadźenja su znate zakazy wšeje serbskosće přez nacionalsocialistow.

Prěni raz je so Patricia Kralec z Róžanta 2015/2016 na Literarnym wubědźowanju LND a Załožby za serbski lud wobdźěliła, tehdy hišće bjez wuznamjenjenja. Tónraz pak dósta so z powědančkomaj „Skok“ a „Ke kermuši“ do ligi mytowanych, a to w dwěmaj kategorijomaj. Přinošk za Radijo Satkula, kotryž bě 21lětna studentka zubneje mediciny w Drježdźanach při­hotowała, a rozmołwa ze zamołwitym za wubědźowanje ze stron załožby Johnom Petrikom běštej jej nastork, so znowa pjera jimać. „Tež nutřkownje je mje wabiło. Poprawom so přeco mjerzam, zo nimamy serbsku literaturu za młodych ludźi, kajkuž bych sej přała. Tajku, kotraž so lochko čita, hdźež mje hižo w prěnim wot­rězku žane mi njeznate słowa njewottrašeja a kotraž młodźinske temy wob­jed­nawa.“ Młoda žona je hižo wot lěta 2013 nazhonjenja na polu rozhłosoweho žurnalizma zběrała. A wosebite wašnje pisać, zo by připosłuchar tež jeno słyšo rozumił, wo čo dźe, pytnješ tohorunja w powědančkach Patricije Kralec. Direktne a wočerstwjace wone su – tajke, kaž by ći něchtó něšto powědał. „Štož sej myslu, dyrbi won.“ Tak chce tež dale pisać.