Njewšědne zynki w konkatedrali

štwórtk, 25. junija 2020 spisane wot:
Njewšědnu kombinaciju instrumentow dožiwichu zajimcy we wobłuku 4. koncerta Budyskeho pišćeloweho lěća wčera w tachantskej cyrkwi. Drježdźanjanaj Andreas Scotty Böttcher na Eule-pišćelach a Friedbert Wissmann na synthesizeru wobkuzła­štaj něhdźe 50 připosłucharjow ze sferiskimi improwizacijemi, chabłacymi mjez mini­malizmom, cyrkwinskej hudźbu a jazzom. Pišćelowe lěćo, zarjadowane wot Budyskeho towarstwa cyrkwinskohudźbny skutk, pokročuje přichodnu srjedu z koncertom Praskeje organistki Ireny Chríbkoveje. Hač do kónca awgusta wustupuja mjez druhim tež Berlinjan Tomaš Žur a Izumi Ikeda z Fukuoki. Foto: SN/Hanka Šěnec

Gerat Kašpor

srjeda, 24. junija 2020 spisane wot:
24. smažnika 1930 narodźi so wjelelětny šef serbskeje redakcije rozhłosa, diplomowy towaršnowědnik Gerat Kašpor, dźěłaćerskej swójbje w Brězynce. We wsy bydleše prěni předsyda Domowiny Arnošt Bart, kiž bě so nazymu 1945 sobu wo to postarał, zo poda so Kašpor na tři lěta na serbski gymnazij w Českej Lípje a Varnsdorfje. Tam bě wón jedyn z najaktiwnišich młodych Domowinjanow. Bě soburedaktor we Varnsdorfje wuchadźaceho młodźinskeho časopisa Naš puć. W lěće 1948 zwoła Domowina jeho wróćo do Łužicy za funkcionara Serbskeje młodźiny a přistajeneho w Serbskim zarjedźe. Lěto pozdźišo bu za 2. sekretara Swobodneje němskeje młodźiny (SNM) Budyskeho wokrjesa wu­zwoleny. Bě wotrjadnik w Serbskim zarjedźe, zamołwity za wudawanje młodźinskeho časopisa Chorhoj měra a za přihot serbskich rozhłosowych wusyłanjow. Na to bě woblubowany redaktor Chorhoje měra a wot lěta 1957 načolnik serbskeje rozhłosoweje redakcije. Wot 1963 bě direktor Choćebuskeho sćelaka Radija DDR a bě čłon Zwjazkoweho předsydstwa Domo­winy. 21. oktobra 1967 poćerpje Kašpor tragisku smjerć a bu na Budyskim Hro­dźišku pochowany.

Smochćicy (CRM/SN). W Smochčanskim domje biskopa Bena wotmě so wčera wječor prěnje zarjadowanje po wjacore tydźenje trajacej přestawce znatych přičin dla. Bohužel móžeše rektor domu Sebastian Kieslich na forum „30 lět kćějace krajiny: Wot planoweho k wičnemu hospodarstwu – što je z hospodarskeho za­zběha zbyło?“ jenož mało připosłucharjow witać. Přeprošenje na diskusiju wo za­wjedźenju měnoweje, hospodarskeje a socialneje unije w NDR před třiceći lětami sćěhowali pak běchu kompetentni hóstni referenća.

Michał Domaška

wutora, 23. junija 2020 spisane wot:
23. junija 1820 narodźi so spisowaćel, kěrlušer a farar Michał Domaška kublerskej swójbje w Komorowje pola Rakec. Budyski gymnaziast je towarstwo Societas Slavica Budissinensis sobu załožił. ­Po studiju teologije w Lipsku sta so wón 1846 z prědarjom w Delnim Wujězdźe, wot lěta 1849 do 1892 bě farar w Nosaćicach. W lěće 1847 je Domaška Maćicu Serbsku sobu załožił, kotraž jeho 1889 za čestneho čłona pomjenowa. 7. junija 1897 zemrě wón w Ketlicach. „Z wutrobnej dźakownosću na njeho spominamy, na horliweho wótčinca. Z płódnym, žohnowanjabohatym pjerom a skutkom je za naš narod dźěłał“, dr. Arnošt Muka wo nim pisaše. Wulku próstwu Serbow bě liberalny duchowny 1848 sobu spisał. Jeho pěseń „Naše serbstwo z procha stawa“ běše dołho narodna hymna. Domaška wuda zběrku kěrlušow „Zionske hłosy“ a spisa nabožne knihi kaž „Swjaty póst“, „Póstna harfa“, „Adwentska harfa“ a „Symješka ­na Božu rolu“ kaž tež „Lećacy list“ a powědančko „Bratřik a sotřička“. Serbske Nowiny a časopisy Zernička, Misionske powěsće a Łužica jeho teksty wozjewjachu. Michał ­Domaška bě tež redaktor Misionskeho Posoła. Manfred Laduš

Budyšin (UM/SN). Drježdźanska re­stawratorka drjewjanych twórbow Uta Matauschek je na podobiznje Gregora Mättiga, delnim wotzamknjenju jeho epitafa w Budyskej tachantskej cyrkwi, minjene měsacy proch lětstotkow wotstroniła. Nětko móže w lěće 1585 ro­dźeny a 1650 zemrěty medicinar, radny knjez a mecen zaso z jasnymaj wočomaj na dźensniši swět hladać.

Fryco Nakońc

póndźela, 22. junija 2020 spisane wot:
Načolny Domowinski funkcionar Delnjeje Łužicy Fryco Nakońc narodźi so 20. junija 1920 dźěłaćerskej swójbje w Šlichowje. W Choćebuzu nawukny wón powołanje tkalca přestrjencow. We wójnje zhubi nohu. Ćežko zbrašeny bě najprjedy w ródnej wsy gmejnski pisar, po tym wjesnjanosta a politiski sobudźěłaćer Zjednoćenstwa wzajomneje burskeje pomocy (VdgB). Te­hdyši 1. sekretar župy „Delnja Łužica“ Herbert Funka zdoby sej jeho za dźěło w Domowinje. Wot lěta 1954 bě Nakońc 1. sekretar župy Choćebuz, po tym sekretar wobwodneho předsydstwa Domowiny a wot 1962 pjeć lět zaso 1. župny sekretar. W měrcu 1965 bu za čłona Zwjazkoweho předsydstwa Domowiny a jeho sekretariata wu­zwoleny. Bě po dwurěčnych wsach Delnjeje Łužicy po puću a wudźeržowaše wuske zwiski ze Serbami. W połstatych lětach 20. lětstotka podpěraše wosebje błótowskich rybarjow, kotrymž chcyše Zwjazk wudźerjow NDR jich tradicionalne wašnje łójenja rybow zakazać. Z pomocu předsydy Domowiny a zapósłanca Ludoweje komory NDR Kurta Krjeńca so poradźi, tradicionalne prawa Błótowskich rybarjow zakonsce zaručić. 28. hodownika 1967 Nakońc smjertnje znjezboži.

Wučer a hač do lěta 1937 předsyda Domowiny Pawoł Nedo je so kónc meje 1945 do łužiskeje domizny wróćił. Spočatk junija přewza wón w Budyšinje zaso čestnohamtske zastojnstwo předsydy třěšneho zwjazka Serbow. Nacije běchu jeho z Łužicy wuhnali a w nowembru 1939 w Uckermarce zajeli.

Pozdźišo bydleše Nedo w Groß Rietzu w braniborskej Marce, hdźež bě domjacy wučer a dohladowar na knježim dworje braniborskeje zemjanskeje swójby. W Groß Rietzu fararješe tehdy tež Jurij Malink, kotrehož běchu nacije z Łaza wuhnali. W nowembru 1944 jeho fašisća znowa wulkopřerady dla zajachu.

27. apryla 1945 su sowjetscy wojacy 4. gardoweje tankoweje armeje Podstupim a tam zajatych, mjez nimi Pawoła Neda, wuswobodźili. „27. apryl su wot toho časa moje druhe narodniny“, Pawoł Nedo pozdźišo praji. Wón poda so najprjedy domoj k žonje Marce a synej w Groß Rietzu a wottam kónc meje 1945 z kolesom do Łužicy.

Nowa tačel wušła

pjatk, 19. junija 2020 spisane wot:
Berlin (SN/bn). „Halfway reveries“ rěka nowa twórba mjez žanromaj indietro­nica a synth pop chabłaceho serbskeho duwa Hara Crash. Loni ryzy digitalnje w Berlinskim nakładnistwje takatak records wudata EP je nětko tež jako woprawdźity zynkonošak wušła. Na winylu zwěčnjene su dohromady štyri spěwy – dwaj jendźelskej a dwaj serbskej. Hudźbu a teksty staj Uta Šwejdźic (hłós, keyboard) a Mirtch Mirschinski (synthesizer, drum machine) samaj spisałoj, lyriski zakład­ titula „Bali“ twori baseń Maksymiliana M. Nawki „Mój Bali“. Limitěrowana tačel je mjez druhim w Budyskimaj Smolerjec kniharni a Serbskej kulturnej informaciji na předań a wopřijima tohorunja kode za download.

10 000 downloadow serbskeje hry

pjatk, 19. junija 2020 spisane wot:

Kompjuterowu hru „Krabat a potajnstwo serbskeho krala“, kotraž je wot lě­ta­ 2018 online přistupna, su sej zajimcy po wšěm swěće wjace hač 10 000 króć přez portale Apple, Google a Micro­soft składowali.

Budyšin (SN). Dyrdomdejska serbska hra, kotraž ma tež němsku a jendźelsku wersiju, ma kupcow samo w USA, Brazilskej, Israelu, Južnej Africe, na Filipinach a we Vietnamje, kaž Załožba za serbski lud zdźěla.

„Smy swój zaměr docpěli a samo mjezynarodny zajim za serbsku rěč, kulturu a za našu Łužicu z jeje wobkuzłacym swětom mytow zbudźili. To widźimy na down­loadach a wužiwarjach kom­pjuteroweje hry po wšěm swěće kaž tež na kopicy pozitiwnych wothłosow“, podšmórnje Jörg Hübner, nawoda skupiny RAPAKI, kotraž je hru wuwiła.

Loni w awgusće su započeli Ochranowsku wosadnu žurlu wobnowjeć, nětko móžachu wažny mjezycil swjećić: zběhanku za restawrowanu, tak mjenowanu sotrowsku emporu. Dźakowano spěchowanju přez Załožbu wuchodoněmskich lutowarnjow, Załožbu Lutowarnje Hornja Łužica-Delnja Šleska kaž tež dalšim podpěraćelam bě Ochranowskemu bratrowstwu móžno, sotrowsku emporu w historiskej formje znowa natwarić. Łubja bě so bě 1945 hromadźe z cyłej wosadnej žurlu wotpaliła. Žurla jako wosad­ne zetkanišćo z lěta 1756/1757 bě cyrkwjam bratrowstwa po cyłym swěće z přikładom. Po wohenju su ju wot lěta 1953 do 1957 znowa natwarili. Foto: Peter Isterheld

Chróšćan Šulerjo

nowostki LND