Zwuki su słyšeć

srjeda, 28. awgusta 2019 spisane wot:
W Miłočanskej skale njerěčitej na 13. mjezynarodnej rězbarskej dźěłarničce tuchwilu jeničce hamor a błócko. Ně! Na terenje jewja so komunalnopolitiske temy z mjezynarodnym pozadkom. Tu so wospjet pokazuje, zo stej towarstwo Kamjenjak a gmejna Njebjelčicy dobrej partneraj. Tak stej lětsa na přikład Krabatowe towarstwo a zarjadniski zwjazk Při Klóšterskej wodźe runja mnohim šulerskim skupinam składnosć wužiwałoj, tam skutkowacych wuměłcow zeznać. Dźensa poby w skale a gmejnje skupina komunalnych politikarjow z čěskeho města Vrchlabí, hdźež přeja sej partnerstwo z Njebjelčanskej gmejnu. Wot dźensnišeho přebywaja w gmejnje wjacore dny tež młodostni z ukrainskeho města Smyga. Zmysł jich wopyta je, nawjazać mjezynarodne styki mjez młodymi ludźimi wobeju komunow. To rěka, hłósne zwuki ze skały su dale a bóle tež za mjezami Njebjelčanskeje gmejny a Łužicy słyšeć. A to je derje tak! Milenka Rječcyna

Budyšin (SN/CoR). Z literarnym a hudźbnym zarjadowanjom pjatk a wčera je so třikrajowy wuměłstwowy projekt WOBRAZY KRAJINY – PŘECHOD 03 z Budy­šinom rozžohnował. „Tróšku to zrudźa, zo je projekt tak spěšnje nimo“, rozłoži nawodnica Budyskeho Serbskeho muzeja Christina Boguszowa wčera popołdnju na koncertnej finisaži, „přiwšěm so wjeselimy, zo je sej něhdźe 3 200 wopytowarjow sej wustajeńcu wobhladało. Přeju projektej tež dale wjele wuspěcha a zajimowany publikum.“ Něhdźe połsta přećelow wuměłstwa je wčera najebać horcotu zakónčacy koncert „Tšuga“ na muzejowu žurlu přiwabiło. Woni dožiwichu šěsć prapremjerow kompozicijow, kotrež bě Załožba za serbski lud do nadawka dała­. Tak zaklinčachu dohromady štyri nowotwórby Jana Cyža a Ulricha Pogody kaž tež nowy kruch Sebastiana Elikowskeho-Winklera, kiž bě moderaciju koncerta přewzał. Twórby Jura Mětška, Detlefa Kobjele a Bjarnata Krawca skulojćichu program runje tak kaž nowa wersija pěsnje­ „Běži woda“ spěwarki Walburgy Wałdźic.

We wobłuku dnja Hornjeje Łužicy je chór Budyšin wčera před hosćencom na Čornoboze koncertował. Pod dirigentstwom Michała Jancy zaklinčachu hłownje serbske štučki, kotrež publikum w chłódku štomow dźakownje přiwza. Za lětuše popołdnjo běchu so rozsudźili, dokelž bě so hižo lońši koncert spěwneho ćělesa na samsnym městnje derje poradźił. Foto: SN/Maćij Bulank

Wustajeńca w cyrkwi hišće tydźeń widźeć

póndźela, 26. awgusta 2019 spisane wot:

Nowa Niwa (UHe/SN). Hač do 2. septembra je hišće móžno sej wustajeńcu „Serbska drasta je žiwa“ w Nowoniwjanskej (Neu Zauche) cyrkwi wobhladać.

Přehladku koncipowali běchu jako pućowansku składnostnje swjedźenja Němskeho drastoweho towarstwa w Lubinje. Tohodla zetkachu so hižo loni serbscy a němscy wuměłcy z Delnjeje Łužicy a molowachu ludźi a městna, kotrež su ze serbskimi nałožkami a narodnej drastu zwjazane. Tak wotmě so dźěłarnička na Lubinskim starym hrodźišću zhromadnje z domizniskim a drastowym towarstwom Nowa Niwa. Nastali su wobdźiwanjahódne mólby a rysowanki.

Pawoł Njek

póndźela, 26. awgusta 2019 spisane wot:
24. awgusta 1944 zahiny w koncentraciskim lěhwje Buchenwald wučer a antifašist Pawoł Njek. Wón bě so 19. septembra 1891 do Budyskeje serbskeje dźěłaćerskeje swójby narodźił. Wuchodźiwši gymnazij a katolski wučerski seminar je wot lěta 1912 do 1922 w Njebjelčicach, Pančicach a Worklecach wučerił. W Prěnjej swětowej wójnje dyrbješe tři lěta do wójska a nawróći so ćežko zranjeny a jako přećiwnik wójny. 1920 zastupi do Njewotwisneje socialdemokratiskeje strony Němskeje (USPD) a po tym do KPD. Małobyrgarske nahlady serbskeho narodneho hibanja wón wotpokaza, čehoždla bě jako „čerwjeny“ wuwołany. Wot nazymy 1922 studowaše w Lipsku statnowědu, filozofiju a ludowe hospodarstwo a po tym na Drježdźanskej pedagogiskej akademiji. Statne zarjady pak jeho w trajnej šulskej słužbje njepři­stajichu. Lěto bě z wučerjom w Njeswači­dle, a dalši čas wučerješe zwonka Łužicy. 1933 bu zajaty, bě wosom lět bjez dźěła a 1942 přińdźe do kaceta Buchenwald. Tam zezna sobuzajateho Korlu Janaka. Dróha w Budyšinje je po Pawole Njeku pomjenowana, młodownja w Pančicach a šula w Njeswačidle samsneho mjena hižo njewobstejitej. Manfred Laduš

23. awgusta 1939 podpisaštaj w Moskwje wonkownaj ministraj Němskeje a Sowjetskeho zwjazka (ZSSR), Joachim von Ribbentrop a Wjačeslaw M. Molotow, němsko-sowjetske zrěčenje wo njenadpadnjenju, štož je do stawiznow jako pakt Hitlera a Stalina zapisane. W přitomnosći Stalina podpisaštaj wonkownaj ministraj na dźesać lět płaćiwe zrěčenje, kotrež Němska 22. junija 1941 z nadpadom na ZSSR złama. Před 80 lětami pak chcyše hitlerska Němska z paktom dwufrontowej wójnje zadźěwać, jeli po planowanym nadpadźe na Pólsku Wulka Britaniska a Francoska němskemu reichej wójnu přizjewitej a ZSSR so na wuchodźe sobu do boja zarjaduje. Zdobom sej Němska z podpisanym zrěčenjom tež jara­ trěbny import surowiznow a ži­widłow ze ZSSR do Němskeje zaruči. Wotmysł Sowjetskeho zwjazka a jeho nawody Stalina­ bě, zadźěwać z paktom planam USA, Jendźelskeje a Francoskeje, kotrež chcychu agresiwnosć němskich fašistow na ZSSR wusměrić. Stalin so nadźiješe, wočakowanu wójnu Němskeje ze ZSSR wo tójšto lět přestorčić, doniž so wojerska móc kraja nahladnje njezesylni.

Po počesćenju dr. Marje Grólmusec na jeje smjertnym dnju 6. awgusta w Radworju (SN rozprawjachu) přeprosychu wčera znowa wšelakore institu­cije, zo bychu so před 75 lětami w žónskim koncentraciskim lěhwje Ravensbrück zahinjenej publicistce wěnowali.

Budyšin (SN/CoR). Nimale 80 zajimcow je sympozij „Dr. Marja Grólmusec – nowe widy!“ wčera do Budyskeho Serbskeho muzeja wabił. Mjez nimi běštaj zapósłanc Sakskeho krajneho sejma Harald Baumann-Hasske (SPD) a Radworski wjesnjanosta Wincenc Baberška (CDU).

Wo knihach a kniharni (23.08.19)

pjatk, 23. awgusta 2019 spisane wot:

W prózdninach popřewa sej tón abo tamny­ wjace chwile za čitanje. My w kniharni dóstawamy často naprašowanja za hiž­o rozebranymi knihami. Snano steja tajke­ pola was doma w knižnej polcy a wjace trěbne njejsu. Bychmy so wjeselili, dóstanjemy-li tu abo tamnu za dalšich zajim­cow zaso do wobstatka kniharnje. Py­tamy mjez druhim sćěhowace titule: Ratajczakowa, Mühlroser Generationen; Sinfo­nija radosće (tež w druhich rěčach); Walde, Wie man seine Sprache hassen lernt; Defoe, Robinson z lěta 1949; Klinkotata lipka z lěta 1972; zešiwk za powołanske šule – železnicar.

W antikwariaće n. př. poskićamy: Kerstin Młynkec, Drachentochter; Křesćana Krawcowe, W Delanach na Katyrnu; němske zešiwki z rjadu Bolek und Lolek. Kohož smy wćipni činili, smě sej radlubje wjele dalšich wudaćow na polu stawi­znow, chronikow abo rjaneje literatury pola nas wupytać. Mjeztym tež wjacore nowostki a kalendry za přichodne lěto wabja.

Literatura jako syć přećelstwa

štwórtk, 22. awgusta 2019 spisane wot:

Mjeztym druhi raz wotmě so njedawno mjezynarodne zetkanje Syće młodych akademikarjow-sorabistow w Budyskim Serbskim instituće. Pjatnaće refe­ren­tow je tam wo swojich slědźenjach rozprawjało. Někotre tajke w małym serialu (6) předstajamy.

Lipsk (aj/SN). Na Leibnizowym instituće za stawizny a kulturu wuchodneje Europy w Lipsku slědźi Anja Jahnojc z Dešna wo literarnych syćach. W disertaciji za­běra so slawistka z paralelnymaj stawi­znomaj mjez wójnomaj. Protagonistce prěnjeje stej Mina Witkojc a Marjana Domaškojc. Wonej wuwiwaštej w tekstach metaforisku rěč, kotraž ma hač do dźens­nišeho wuznam za wobraz Serbow wo nich samych a za regionalnu identitu. Wažne za pisanske dźěło žonow bě, zo běštej spřećelenej. To chce doktorske dźěło pokazać. W tekstach Witkojc a Domaškojc nastawa dialog, kiž rodźi literarne metafry a je přeco znowa wariěruje. Hlinjana hěta je najznaćiši přikład.

Kamjenc (SN/bn). „Serbska hudźba mjez zańdźenosću a přitomnosću“ bě hesło zhromadneho koncerta we wobłuku festiwala šesćiměstow „Přińć a woteńć“, wuhotowaneho wot delnjołužiskeho kwinteta Serbska reja a tereministki Caroliny Eyckec. Něhdźe 30 zajimcow dožiwi wčera na žurli Kamjenskeje radnicy njewšědnu měšeńcu „staršeje serbskeje ludoweje hudźby a nowšich zynkow“, kaž bě nawoda Serbskeje reje Gregor Kliem hosćom zarjadowanja připowědźił.

nowostki LND