Wo zymje w Błótach něhdy zhonili

štwórtk, 07. nowembera 2019 spisane wot:

Lědy (PBe/SN). Časowu jězbu do 19. lětstotka dožiwichu zajimcy tele dny w muzeju pod hołym njebjom na Lědach (Lehde). Tehdy njebě hišće wotwidźeć, zo so z přizamknjenjom Lubnjowa (Lübbenau) na železnisku syć syły turistow do błótowskeje wsy nawala. Dyrbjachu-li sej ludźo něhdy wobćežnje z póstowej kuču do Błótow dojěć, docpě je Berlinjan z ćahom za dwě do tři hodźiny. Jeničce lěto trjebachu za twar čary Berlin–Zhorjelc, kotruž su 1866 wotewrěli.

Rozmach dožiwi turistiske zwičnjenje Błótow přez Theodora Fontanu, kiž pisaše wo nich w swojim 1859 wozjewjenym „Pućowanju po marce Braniborska“. Tež rozprawy Lubnjowskeho wučerja Paula Fahlischa w Berlinskich nowinach wo žiwjenju Błótowčanow, wo jich narodnej drasće a tradi­cijach zbudźichu tehdy tohorunja wulku wćipnotu.

„Šćipate a zabawne kino“

srjeda, 06. nowembera 2019 spisane wot:

Choćebuski jedyn z nawjedowacych filmowych festiwalow swěta

Choćebuz (SN/CoR). W přitomnosći patrona 29. Choćebuskeho filmoweho festiwala (CFF), zwjazkoweho ministra financow a wicekanclera Olafa Scholza (SPD), su wčera wječor w tamnišim statnym dźiwadle lětušu filmowu přehladku zahajili­. Z hosćom běštaj nimo toho tež předsyda­ kuratorija CFF Matthias Platzeck a filmowy team wotewrjen­skeho paska „Smuggling Hendrix“ wo­koło re­žisera Mariosa Piperidesa.

„Kónc zymneje wójny bě zdobom započatk Choćebuskeho filmoweho festiwala. Wot lěta 1991 je so wón na jedyn z nawjedowacych festiwalow swěta wuchodoeuropskeho filma wuwił“, praji Olaf Scholz. „Hoberske změny w krajach wuchodneje Europy su na dotalnych filmowych lětnikach runje tak wulki zaćišć zawostajili kaž so na hnujace wašnje wotbłyšćowali. Tež lětuše přinoški dadźa přihladowarki a přihladowarjow znowa intensiwnje so wobdźělić na žiwjenju protagonistow na mjezy wuchoda a zapada 30 lět po powalenju murje.“

W Malešecach a Čornym Chołcmu serbske pěsnje zaklinčeli

Čorny Chołmc/Malešecy (UH/CRM/SN). Hnydom na dwěmaj městnomaj Hor­njeje Łužicy su zajimcy minjeny kónc tydźenja prěni raz nazymski koncert dožiwili – w Malešanskim hosćencu „Wódny muž“ zarjadowa Załožba za serbski lud tajki zaso raz po wjelelětnej přestawce a w Čornochołmčanskim Krabatowym młynje scyła prěni króć.

Za młodych čitarjow

wutora, 05. nowembera 2019 spisane wot:
Budyšin (SN). Žiwjenje w dźěsćowni a fa­sci­nacija dźiwadła stej temje noweje kni­hi­ z LND za čitarjow wot 11 lět. Pod titulom „Dźiwadło njewidźomnych dźěći“ spisa pólski spisowaćel Marcin Szczygielski putacu stawiznu, kotraž jedna za čas Solidarnosće w 1980tych lětach. Do serbšćiny přełožił je knihu Jan Měškank. 10lětny Michał je při wobchadnym nje­zbožu staršeju zhubił. Wón powěda wo swojim žiwjenju w syrotowni, wo stysku za maćerku a nanom, wo nadźiji a eufo­riji, kotruž dźiwadźelenje naraz budźi.

Wo žórłach a jich wobchowanju

wutora, 05. nowembera 2019 spisane wot:

Składy bibliotekow, slědźenske dźěło a digitalizacija tworjachu ćežišća nazymskeho zetkanja Hornjołužiskeje towaršnosće wědomosćow. Tudyšej klóšterskej archiwaj zaběraštej wosebitu rólu.

Zhorjelc (SN/bn). Kóždolětnje wuhotuje Hornjołužiska towaršnosć wědomosćow nazymske zetkanje. Tema minjeny kónc tydźenja w Zhorjelcu wuhotowaneho zarjadowanja bě „Hornjołužiske biblioteki a jich zběrki“. Dohromady 19 referentow je w pjeć ćežišćowych blokach rozdźělne fasety tudyšeho muzejownistwa, katalogizowanju žórłow a praktiskeho slědźenja nadrobnje wobswětliło.

Prěni pjatkowny wotrězk bě „Biblio­teki a muzeje“. Mjez druhim přednošowaše dr. Sylke Kaufmann z Kamjenskich měšćanskich zběrkow wo rekonstrukciji priwatneje knihownje Gottholda Ephraima Lessinga a Kai Wenzel z kulturno­hi­storiskeho muzeja Zhorjelc wo wobstatku swojeje institucije. Wenzel je přede­wšěm straty w zwisku z Prěnjej a Druhej swětowej wójnu wobžarował.

Personalna wustajeńca k narodninam wuměłče

póndźela, 04. nowembera 2019 spisane wot:

Wojerecy (SiR/SN). „Njewumóžene“ je hesło noweje personalneje wustajeńcy serbskeje wuměłče Maje Nageloweje, wuhotowaneje składnostnje jeje lětušich 60. narodnin. Lawdator wotewrjenja pře­hlad­ki minjeny pjatk we Wojerowskej Kulturnej fabrice bě w Drježdźanach skutkowacy grafikar a basnik Gregor Kunz. Wysoku wuměłsku kwalitu two­rjenja Nageloweje wuzběhujo wón podšmórny, zo „zamóže wobraz to zwu­raznić, štož słowo njezamóže. Maja Nagelowa je wjelestronsce po puću: Wona ry­suje a moluje, lěpi a montuje, tak zo nastawaja kompleksne wobrazowe čary, takrjec metamorfozy. Konstanta w tym zwisku stajnje je, zo so toho přima, štož ju hnuje. Do wobraza dóstawa so to, štož pobrachuje a štož je trěbne. Jandźeljo naby­waja widźomnosć, dokelž maja nadawk­ – mjenujcy tón, něšto sposrědkować.“

Z koncertom na Detlefa Kobjelu spominali

pjatk, 01. nowembera 2019 spisane wot:

Budyšin. Detlef Kobjela, kiž je loni 18. meje w Budyšinje zemrěł, by lětsa, 7. apryla, pjećawosomdźesaćiny docpěł. Z teje přiležnosće je Serbski ludowy ansambl předwčerawšim na swojej koncertnej žurli w Budyšinje zarjadował wopomnjenski koncert z bjezwuwzaćnje Kobjelowymi twórbami. Wčera su jón w Choćebuzu wospjetowali.

Na programje stejachu předewšěm orchestralne, ale tež solistiske a chórowe twórby wuznamneho serbskeho komponista. Spěwałoj a hudźiłoj stej chór a orchester SLA pod wěcywustojnym nawodom dźensnišeje intendantki institucije, dirigentki Judith Kubicec. Solisća běchu wnučka komponista, sopranistka Lara Kobjelic, pianistka Soyoung Kim a oboist Ralf Zarodnik. Moderaciju měješe dramaturg a komponist Sebastian Elikowski-Winkler.

W srjedźišću programa steješe wosomsadźbowa „Sinfoniska suita“ po baletnej operje „Fantazija na Lubinje“, při čimž zaklinčachu na spočatku sadźby 1 do 4 takrjec jako introdukcija a sadźby 5 do 8 po přestawce jako finale na kóncu wosebiteho koncerta.

Wo knihach a kniharni (01.11.19)

pjatk, 01. nowembera 2019 spisane wot:

„Jeli so hišće dźiw njestanje, móhli ,Wósłonki mójogo žywjenja‘ być poslednje wjetše literarne dźěło maćernorěčneho Delnjoserba“, piše Horst Adam w swojej recensiji wo awtobiografiji Erwina Hanuša. Snano so posledni abo předposledni dźiw stanje, ale hladajo do přichoda je skerje prašenje: Budźe Hanušowa kniha jedna z poslednich wjetšich literarnych dźěłow scyła w delnjoserbšćinje? Wšako je to wulke wužadanje, spisać dlěšu twórbu w rěči, kotraž njeje twoja maćeršćina.

Kak na času je?

srjeda, 30. oktobera 2019 spisane wot:
Budyšin (SN). W Ludowym nakładni­stwje Domowina předleži wot dźensnišeho nowa dźěćaca kniha za słuchopisak BOOKii. Z njej móža dźěći wuknyć, „Kak na času je?“. „Hdyž wulkej pokazowakaj časnika wjerća, wone widźa, što Ida a Tom ze swojim psyčkom w běhu dnja wšitko dožiwjataj. Stłóča-li z BOOKii-pisakom na wšelake městna w knize, móža słyšeć, što dźěsći ze swojimi přećelemi powě­datej, z kim sej hrajkatej a dalše zajimawosće“, rěka z zdźělence LND. Knižku je Maria R.-Šołćina z němčiny přełožiła, ilustrowała je ju Sonia Dilg. Premjera budźe 13. nowembra w Budyskej Serbskej pěstowarni „Jan Radyserb-Wjela“.

Wojerecy (SR/SN). Na jubilejnym swjedźenju wočakuje kóždy wjele postrownych narěčow a skerje oficialny ramik. To wšo so někak k Wojerowskej Kulturnej fabrice njehodźi, kotraž bě přeco hižo trochu hinaša. A to je tež derje tak. Bjez wobleka a krawaty, ale z cedlku w zaku – tak je so jednaćel Kulturneje fabriki Uwe Proksch na jewišćo stupił. Krótko a jadriwje wón na to pokaza, štož bě za towarstwo hižo přeco typiske: žane wulke narěče dźeržeć, ale cyle jednorje činić. A to nětko hižo dlěje hač lětdźesatkaj. Před 25 lětami běchu Kulturnu fabriku Wojerecy w tehdyšim młodźinskim klubje „Laden“ załožili. Pozdźišo běchu rumnosće přemałe, zo móhli sociokulturu za wšě generacije dołhodobnje zaměstnić. Tak přećahnychu do něhdyšeho baloweho domu, w kotrymž běchu Domowinu dozałožili. Dodźeržany a marodny twar pak dyrbjachu nuznje ponowić, ale za to pobrachowachu pjenjezy. Tak załožichu čłonojo Kulturneje fabriki wotpowědnu iniciatiwu, zo móhli ponowjenje pjenježnje podpěrać. Před štyrjomi lětami móžeše Wojerowska Kulturna fabrika skónčnje zaso do saněrowaneho domu zaćahnyć.

Serbska debata

nowostki LND