85 lět lodohokej w Běłej Wodźe

póndźela, 18. decembera 2017 spisane wot:
15. decembra 1932 załožichu w Běłej Wodźe lodohokejowu jednotu. Na historiskim foće steja młodźi mužojo na lodźe hata Brusnika w połdołhich cholowach, ćopłej drasće, z čapku na hłowje. W ruce dźerža kije rozdźělnych formow a kajkosćow, wysokim črijam su přišrubowane smykače. Haj, spočatki běchu chětro zastarske. Z rozprawow wěmy, zo stykachu sej prěnju bandu z deskow, zo hrajachu z pukami najwšelakorišich materialijow a formow. Što wo to, zahoritosć za nowu sportowu zaběru bě wulka. Što tež wo to, zo skónčichu so prěnje hry přećiwo wulkim mustwam z wysokimi poražkami, tak 0:15 w zetkanju z Berlinskim Schlittschuhklubom. Bórze pak žnějachu Běłowodźanscy hrajerjo wjetše wuspěchi: W lěće 1938 stachu so z wuspěchom 2:1 nad Hindenburgom (dźensa Zabrze) ze šleskim mištrom. 1943 bu Běła Woda pola młodźiny němski mišter. W mustwje hrajachu talenty kaž Kurt Stürmer, Wolfgang Blümel a Rainer Mann. Tući běchu potom po Druhej swětowej wójnje aktiwisća w demokratiskim sportowym hibanju.
Štóž pyta hišće wosebity darik k hodam – snano regionalneho pochada, wosobinskeho stila a z estetiskim narokom –, njech poda so na Hrodowsku w Budyšinje. W tamnišej galeriji Budyskeho wuměłstwoweho towarstwa čakaja tuchwilu wuzwolene twórby wjace hač 40 wuměłcow na noweho mějićela. Namakaš tam za kóždeho něšto a zawěsće tež to prawe – mólby, plastiki, fotografije, grafiki, kolaže, keramiku, debjenki a hišće wjace. Anka Němcec je składnosć wužiła a so po hodownej wustajeńcy towarstwa rozhladowała. Tež po hodźoch wostanje přehladka hač do 12. januara 2018 přistupna. Foto: SN/Maćij Bulank

Što dawa noweho?

pjatk, 15. decembera 2017 spisane wot:
Lózysce prajene by bilanca takle wupadała: W běhu třoch lět je ličba wopytowarjow nazymskich koncertow wo pjećinu do štwórćiny woteběrała – 2015 tysac, lětsa hišće 745 ludźi. Zajim na tradicionalnym poskitku lajskich hudźbnych ćělesow njeje hižo tak wulki, kajkiž jónu bě, by potajkim facit rěkał. Na tamnym boku móh­li argumentować, zo je prosće připad na tym wina, zo stej dwaj koncertaj wupadnyłoj, z čimž tež wotpowědny publikum za statistiku pobrachuje. Najwjace připosłucharjow přiwabištej chóraj 1. serbskeje kulturneje brigady a Lipa – w jednym padźe potajkim młodźina, w tamnym ćěleso z tradiciju, kotrež je so, tež štož program nastupa, womłodźił. Wobě njebojitej so ani popsonga ani politiskeho stejišća ani tradicije. „Ludźo přeja sej něšto noweho“, wě organizatorka koncertow. Něšto nowe njeje tuž jeno za kulturnu skupinu, ale tež za koncertny rjad wuspěšny recept. Cordula Ratajczakowa

Ludmiła Bizoldowa předstaji akwarele

štwórtk, 14. decembera 2017 spisane wot:

Budyšin (SN/CoR). „Kak přindźech w času wuměnka k molowanju“ je hesło noweje wustajeńcy w Budyskej Serbskej kulturnej informaciji (SKI), kotruž su wčera wotewrěli. Nimale 50 ludźi, mjez nimi tež knjez domu, direktor Załožby za serbski lud Jan Budar, je přišło, zo by wot wustajowaceje lajskeje wuměłče Ludmiły Bizoldoweje wotmołwu na titul dawace prašenje dóstało. Přitomnym přiwuznym, bywšim kolegam Budyskeje Lessingoweje kaž tež Serbskeje wyšeje šule, přećelam, wosadnym a dalšim zajimcam předstaji Budyšanka přećelku, kotraž bě jeje wuměłske wuwiće nastorčiła: „2013 smy na wustajeńcy šulskeje přećelki dr. Bianki Frencloweje byli, a jako so dźiwachmy, kak su wobrazy nastali, rěkaše: Sobotu so zetkamy z paperju a barbami na Hrodźišku!“ Tak je sej Ludmiła Bizoldowa akwarelowe molowanje wotkryła a, tež přez kursy na ludowej uniwersiće, dale wuwiła.

Zhorjelc (Łu/SN). Hornjołužiska towaršnosć wědomosćow w Zhorjelcu wobsedźi jako jenička biblioteka w Němskej wosebje drohotny eksemplar knihi. Je to prěnja wuchodosłowjanska ćišćana kniha. Dźakowano nawodnistwu Hornjołužiskeje towaršnosće wědomosćow móžachu drohoćinku wospjet we wjacorych wustajeńcach, mjez druhim tež w běłoruskim Minsku, zjawnosći pokazać.

Běłoruska republika wopomina lětsa wuznamny skutk w stawiznach swojeho naroda – 500. róčnicu prěnjeho běłoruskeho knihićišća. Najwjetše hódnoćenje dósta w tym wobłuku skutkowanje Francišaka Skaryny (1486–1541). Jeho přełožkej Swjateho pisma, kotryž bu lěta 1517 w Praze ćišćany, přicpěwaja fachowcy samsnu hódnotu za běłorusku kulturu kaž Martina Lutherowemu přełožkej biblije za kulturu Němskeje. Z wjacorymi konferencami a wustajeńcami su w kraju na mjenowanu róčnicu spominali.

Duchowna hudźba k adwentej zaklinčała

srjeda, 13. decembera 2017 spisane wot:

Zhromadnje ze sopranistku Magdalenu Kircheis, tenorom Christianom Lotzom a wiolinistku Magdalenu Römhild wuhotowa cyrkwinski hudźbny direktor Friedemann Böhme njedawno w Budyskej cyrkwi Našeje lubeje knjenje­ koncert,­ kotryž běše cyle na adwentny­ čas wusměrjeny. Poskitk přiwzachu zaso­ w bohatej ličbje katolscy a ewangelscy křesćenjo, mjez nimi tež tójšto Serbow.

Bajkowy swět na Wojerowskim hrodźe předstajili

póndźela, 11. decembera 2017 spisane wot:

Wojerecy (SiR/SN). Wuměłstwowe towarstwo Wojerecy přeprosy wčera, njedźelu, na wosebite adwentne popołdnjo. Basnica Róža Domašcyna přewza tam rólu bajkarki. W srjedźišću čitanja stejachu powědančka z knihi „Das goldene Gut“, kotruž bě Ludowe nakładnistwo Domowina nalěto wudało. Tam předstajene bajki pochadźeja zdźěla z ertnych, w ludźe dale dawanych powědanjow, na tamnym boku pak tež z pisomnych žórłow, na přikład z časopisow a druhich literarnych zběrkow, kotrež běchu je za potomnistwo wobchowali.

Wjace hač 60 serbskich bajkow móžeš w knižnej zběrce čitać. Wosebitosć na tym je, zo so stawizny zwjetša w regionje wothrawaja a zo su zwěrjata protagonisća. Wuzwoliła, zestajała, wobdźěłała a do němčiny přenjesła bě bajki Róža Domašcyna. Wuměłča Jutta Mirtschin je knihu ilustrowała.

Dobry pódlanski efekt

póndźela, 11. decembera 2017 spisane wot:
Mamy w Budyšinje měšćanski a serbski muzej, najwjace wopytowarjow pak přiwabja Budyske wopomnišćo. Něhdźe 100 000 ludźi – zwjetša z daliny – sej wustaw zrudźacych stawiznow wob lěto přerěznje wobhladuje, kotryž je wosebje jako stasi-jastwo do kolektiwneho pomjatka zapisany. Nětko wotpowěduje wopomnišćo załoženskemu konceptej a pokazuje zjawnosći tež, štó bě tam kotrych přičin dla za čas nacionalsocializma zajaty. Zo chcyše nawodnica wopomnišća Silke Klewin­ tež serbski NS-wopor předstajić, je zwjeselace – a ma poprawom normalne być. Wšako su Serbja prosće dźěl towaršnosće a tuž tež stawiznow. Wuzwolili su jako serbskeho zastupjerja Měrćina Nowaka-Njechorńskeho. Wosobina to, kotraž móže snano tež zajim ludźi nastupajo Serbow­ dale šěrić. Hladajo na wulku ličbu wopytowarjow zwjeselacy to pódlanski efekt. Cordula Ratajczakowa

Nowa knihak wobradźenju

pjatk, 08. decembera 2017 spisane wot:

Budyšin (SN). Za lubowarjow poezije je w Ludowym nakładnistwje Domowina nětko wušła delnjoserbska zběrka „Basnikarska kjarmuša“. Spěwytwórc Bernd Pittkunings je nowiny, časopisy, knihi a protyki přehladał a sto basnjow wot dohromady 50 awtorow zestajał, pochadźacych z Delnjeje a Hornjeje Łužicy kaž tež z druhich narodow. Knize připoło­žena je cejdejka, na kotrejž je połojca wšitkich basnjow słyšeć. Čitaja Martina Golašojc, Fabian Kaulfürst, Jill-Francis Ketlicojc, Marcus Kóńcaŕ, Katalin Pora­c­kojc a Till Wojto-Górjeńc.

Aleksander Widera

pjatk, 08. decembera 2017 spisane wot:
Narodźi so 8. decembra 1917 w pólskim Bytomju-Rozbarku jako syn hórnika. 1922 přesydli so swójba do Katowic. Studij přetorhny Aleksander Widera wójny dla, 1942 bu ilegalneje dźěławosće dla zajaty a dósta so mj. dr. do lěhwa Oświęcim. Wot lěta 1945 do 1950 bě redakciski sekretar ty­dźenika Odra a wot 1950 do 1978 dźěłaše w kulturnej redakciji Pólskeho rozhłosa w Katowicach. Hižo w studentskim času zezna Wilhelma Szewczyka. Po přebasnjenju někotrych twórbow Ćišinskeho a Kosyka mysleše na přełožk něčeho wobšěrnišeho. W literarnych stawiznach Józefa Gołąbeka nańdźe mjeno spisowaćelki Marje Kubašec, kotrejež tworjenje wot toho časa wobstajnje sćěhowaše. Hišće do wójny přełoži jeje nowelu „Wusadny“ a hru „Chodojta“;­ po wójnje zamó powědančce „Row w serbskej holi“ a „Pólna bróžeń“ w ča­sopisamaj Panorama a Poglądy zaměstnić. 1971 je Marju Kubašec wosobinsce w Chasowje wopytał. Powědančko Wanda wozjewi 1996 jako knižku z předstajenjom awtorki. Spisa tež basnje ze serbskej tematiku („Łužicy tež šleskej“, „Łužica­ 1939“, „Łužica 1945“, „Baja wo serbskej kralownje“). 5. meje 2002 zemrě Widera w Katowicach. Franc Šěn

Chróšćan Šulerjo

nowostki LND