Flensburg. Poprawom je so lěta 2015 wšitko derje započało nastupajo poměr mjez Němcami a Danami. W měrcu wo­swjećichu w Berlinje 60. róčnicu podpisanja Bonnsko-Kopenhagenskich zrěčenjow, z kotrymiž bě so 1955 wujednanje mjez woběmaj narodnosćomaj po lětach konfliktow a wojerskich rozestajenjow zahajiło. Tehdy buchu rozsudźace prawa kruće zapisane, kotrež wot toho časa w Němskej sydlacej mjeńšinje Danow zmóžnichu, swójske šule, dźěćace dnjowe přebywanišća, cyrkwje, sportowe a wólnočasne kluby po danskim wašnju wobhospodarjeć.

Tola přiwótřaceje so situacije ćěkancow dla hroža znowa njepřihódnosće a zwada w němsko-danskej pomjeznej kónčinje. Po tym zo bě humanistiska Šwedska počała w naležnosći nuzowe spinadło ćahać, liča nětkole kóždy čas tež w Flensburgu z přewšo njerjanymi a politisce wobmyslomnymi sćěhami toho.

Čitanska nóc

srjeda, 13. januara 2016 spisane wot:
Drježdźany (SN/CoR). Něhdźe 40 ludźi wobdźěli so na wčerawšej čitanskej nocy Li­terarneho foruma Drježdźany. Tón bě w kooperaciji z muzejemi města do Drježdźanskeho krajneho domu přeprosył. Mjez wosom spisowaćelemi, kotřiž pod hesłom „poesie.labor“ teksty ze swojich twórbow přednjesechu, bě tež serbski basnik a bywši šefredaktor SN Benedikt Dyrlich. Wón čitaše nowe basnje z němskorěčneje knihi „Surealne wobjimanja“, kotraž ma nalěto k Lipšćanskim knižnym wikam wuńć, kaž tež z lětsa planowaneje serbskeje zběrki. Nimo toho rěčeše wo poměrje Serbow k Drježdźanam, štož je po słowach Dyrlicha wosebity zajim připosłucharjow zbudźiło.

Budyšin (CS/SN). Z wulkim wjeselom prezentowaštej wčera nawodnica Budyskeho archiwoweho zwjazka Grit Richter-Laugwitz a měšćanska archiwarka Silke Kosbab runje ponowjenu měšćansku chroniku, kotraž mjenuje so chronika Platza. Wona wopřijima 28 zwjazkow. Ličba stron w jednotliwych knihach je rozdźělna. Najtołše zwjazki maja hač do 700 stron. Cyłkownje wopřijima chronika něhdźe 42 000 stron, kaž wopytowarjo zhonichu. Spisał bě ju Budyski prawiznik a měšćanosta Christian Gottlieb Platz w lětach 1690 do 1720. Chronisća pozdźišich lět, kaž Techel, zapiski Platza zdźěla wužiwachu. Te započinaja so lěta 958. Chronika zwobraznja nazornje Budyske měšćanske stawizny kaž tež hornjołužiske stawizny scyła. Nimo toho zhonja zajimcy tójšto wo zwjazku šesćiměstow kaž tež wo tehdyšich wosobinach a jich dóńtach. Tak je na přikład w 10. zwjazku rěč wo „serbskim dudaku“, kotrehož běchu lěta 1627 nješwarneho zadźerženja na Božej słužbje dla w Serbskej wěži do kłódy tyknyli. Namakaja pak so tež přispomnjenja na přikład wo serbskim přibohu Flincu.

Nowe dožiwjenja w muzeju

wutora, 12. januara 2016 spisane wot:

Sebje samoho znowa wunamakać – takle­ wopisuje Wojerowski měšćanski muzej přetworjenje swojeje trajneje wustajeńcy. Zajutřišim chcedźa tam nowy­ dźěl přehladki wotewrěć.

Wojerecy (SN/MWj). Po wjace hač dwa­ceći lětach wotewru zajutřišim, štwórtk, we 18 hodź. nowy dźěl trajneje wustajeńcy Wojerowskeho měšćanskeho muzeja. Je to prěni krok zwoprawdźenja noweho cyłkowneho koncepta, z kotrymž chcedźa wopytowarjam wšitkich starobnych skupin zmóžnić, muzej z wjeselom dožiwić. To zdźěla Felix Pal, referent za personal, zarjadnistwo a komunikaciju Wojerowskeje zwěrjencoweje, kulturneje a kubłanskeje towaršnosće.

Lóšt a tróšt zběranja

wutora, 12. januara 2016 spisane wot:
Budyšin. We wobłuku wosebiteje wustajeńcy „Wuzwolene – Nowonakupjene twórby tworjaceho wuměłstwa“ wotměje so srjedu, 13. januara, w 19 hodź. zjawna rozmołwa pod hesłom „Lóšt a tróšt zběranja“.­ Jurij Łušćanski, kiž ma wjelelětne nazhonjenja na polu wuměłskeho zběraćelstwa, rozmołwu nawjeduje. Na čo­ maš při zběranju dźiwać a što wšo při tym dožiwiš, wo tym budźe zběraćel rozprawjeć. Po tym su wšitcy přeprošeni, wo swójskich dožiwjenjach a nazhonjenjach powědać. Štóž so za pozadki jednotliwych wobrazow a za wuměłcow zajimuje,­ móže so wot 18 hodź. na zjawnym wodźenju po wosebitej wustajeńcy wobdźělić. Tam pokazuja mjez druhim Mišnjansku pórclinowu figuru „Serbski braška“ po předłoze Huga Spielera z lěta 1897/1898. Při slědźenjach je so wuko­pało, zo bě wona dźěl zabyteje něhdy­šeje se­rije wo ludowej drasće. Zastup płaći­ pjeć eurow.

Domowina zaso Zwjazk Serbow

wutora, 12. januara 2016 spisane wot:

Dźensa před 25 lětami wotmě so w Choćebuzu 1. hłowna zhromadźizna Domowiny po politiskim prěwróće a po wurjadnym kongresu 17. měrca 1990 w Budyšinje. 263 delegatow Domowinskich skupin z dźesać župow a dwanaće hosći, mjez nimi Radworski farar a předsyda Zjednoćenstwa Cyrila a Metoda Clemens Hrjehor a Radworčan Jan Nuk jako zastupnik initiatiwneje skupiny Serbskeje narodneje zhromadźizny, wuradźowaše wobšěrnje a wótrje wo nowych wustawkach Domowiny.

W nadawku wustawkoweje komisije zdźěli sekretar zwjazkoweho předsydstwa Rafael Wowčer, zo ma so do doskónčneho naćiska wustawkow na žadanje financneho zarjada zapisać, zo je Domowina powšitkownowužitne towarstwo. Pod nadpismom „Mamy dom z třěchu – Jeho durje su za wšěch wotewrjene“ rozprawjach tehdy w Serbskich Nowinach wo wažnym wuradźowanju za přichod narodneje organizacije po přewróće. Přemóžaca wjetšina přitomnych schwali předležace wustawki, w kotrychž mjenuje so Domowina zaso Zwjazk Łužiskich Serbow. Pod tymle zapřijećom běchu ju jako třěšny zwjazk serbskich towarstwow 13. oktobra 1912 załožili.

Za Pierrom Boulezom

póndźela, 11. januara 2016 spisane wot:

Roznjesła je so powěsć, zo je w Baden-Badenje, hdźež wot lěta 1958 bydleše, zemrěł 5. januara 2016 w starobje 90 lět francoski komponist a dirigent Pierre Boulez. Hromadźe z rowjenkami, kaž běchu to na přikład Iannis Xenakis (1922–2001), György Ligeti (1923–2006), Luigi Rono (1924–1990) a Karlheinz Stockhausen (1928–2007), słuša Boulez k tym tworićelam hudźby, kotřiž po Druhej swětowej wójnje jeje dalše wuwiće na rozsudne wašnje wobwliwowachu. Móžemy jeho měć za wusahowaceho reprezentanta na polu tak mjenowaneje serielneje hudźby, hdźež dawaše impulsy, kotrež hač do dźensnišeho skutkuja. Tež za dźěl noweje hudźby Serbow běše jeho two­rjenje směrodajne.

Nowostka Kroha

póndźela, 11. januara 2016 spisane wot:
Berlin (SN/CoR). Nowa kniha Petera Kroha wuńdźe srjedź januara pod hesłom „Minderheitenrecht ist Menschenrecht – Sorbische Denkanstöße zur politischen Kultur in Deutschland und Europa“ w Berlinskim nakładnistwje Beggerow. Awtor njerozestaja so w publikaciji jeno ze skutkowanjom swojeho dźěda, serbskeho publicista a politiskeho aktiwista Jana Skale (1889–1945), ale zaběra so zdobom z dźensnišimi problemami nacionalizma. Po měnjenju Petera Kroha ma hida na cuzych a mjeńšiny tehdy kaž dźensa samsne korjenje.

Wosebite koncerty na spočatku lěta pod nawodom pianistki Heidemarje Wiesnerec maja hižo wot lěta 1995 swoje krute městno we łužiskej hudźbnej protyce. Prěni a wuspěšny koncert lěta wotmě so wčera w Choćebuskim Serbskim domje.

Choćebuz (kf/SN). Hižo třeći raz je lawreat spěchowanskeho Myta Ćišinskeho 2015, komponist a moderator Sebastian Elikowski-Winkler pianistce při zestajenju programa poboku był: „Heidemarja stara so w prěnim rjedźe wo nowe kompozicije – tak mamy lětsa štyri prapremjery. Ja pytam w archiwach twórby, kotrež su lědma znate abo njebuchu publikumej scyła hišće předstajene“, rjekny Winkler.

Smě Serbowka „-owa“ być?

pjatk, 08. januara 2016 spisane wot:
Budyšin (SN). Nowa publikacija Serbskeho instituta zaběra so ze žadanjom Serbowkow za přizwolenjom žónskeje formy swójbneho mjena. Awtor brošury „Zum Anspruch der Sorbinnen auf weibliche Formen des Nachnamens – Gutachten ohne Auftraggeber“ dr. Detlev Rein bě w lětach 2000 do 2013 jako nawoda referata w zwjazkowym ministerstwje za nutřkowne naležnosće zamołwity za mjeńšinowe prawo a mjeńšinowu politiku. Nastork k pisanju bě jemu skóržba z lěta 2013. Němska staćanka serbskeje narodnosće chcyše mjeno swojeho mandźelskeho přiwzać a po serbskej tradiciji žónsku formu z kóncowku „-owa“ wužiwać. Při tym złožowaše so na zakoń wo změnje mjeńšinoweho mjena. Stawnistwo předpołoži wotpowědne naprašowanje Choćebuskemu hamtskemu sudnistwu, kotrež zwěsći, zo tajke prawo njewobsteji. Choćebuske krajne sudnistwo wotpokaza skóržbu přećiwo wobzamknjenju. Po měnjenju awtora je Němska hladajo na wobłukowe dojednanje zawjazana, rozrisanje na dobro Serbowkow namakać.

nowostki LND