Domowina dowobnowjena
Njeserbskemu swětej hudźbny postrow
Měrćina Weclichowy oratorij „Wětrnik a časy“ nětko na CD předleži, jeje premjera bě sobotu w Chrósćicach.
Chrósćicy. Hudźo ćahnu woni do hale „Jednoty“ a hižo jich wutrobny přiklesk wita. Znaja so mjez sobu – wědźa, što smědźa wočakować. Hinak za njeserbskich hosći ze susodneho kraja. Ćim bóle tole překwapja. Wulki chor 1. serbskeje kulturneje brigady Budyskeho Serbskeho gymnazija zaćehnje. Dźiwaš so, kelko tu młodych ludźi, kotřiž chcedźa spěwać a to tež zamóža! Připosłuchar dožiwi rozžahłe zhromadne skutkowanje wšelakich akterow, z lubosću zjimane wot dirigenta Friedemanna Böhmy.
Prěni zaćišć je tón: Kak so rěč a hudźba kryjetej. Njetrjebaš serbšćinu dospołnje wobknježić, zo by tole spóznał, to sej wotkrywaš sobu čitajo w bookleće. A najpozdźišo po třećim spěwje (Bur a žito) so přirunowanje nanuzuje. Karl Orff, wězo nic formelnje, ale we wotpohledźe.
Štóž pisa, tón wostanje
LND njeby bjez Jurja Brězana było to, štož dźensa je
Zarjadowanje Ludoweho nakładnistwa Domowina składnostnje stoćin Jurja Brězana zjednoći wčera wječor w Budyskej Smolerjec kniharni na wšě połsta zajimcow, mjez kotrymiž běchu tež jeho tři wnučki a dalši přiwuzni.
Budyšin (SN/MiR). Jednaćelka LND Marka Maćijowa poda wotpohlad wječorka: spominać na žiwjenje a literarne tworjenje najwliwnišeho serbskeho spisowaćela 20. lětstotka. A tole so pře wšu měru derje poradźi. „Jako awtor je móhł zwjazać ludowosć a filozofiski narok“, wuswětli Marka Maćijowa, „te jedne njeje bjez toho tamneho było, štož je tež na jeho rěči pytnyć. Jeho serbšćina je z mojeho wida wurjadnje přemyslena.“
Słuchokniha wušła
Budyšin (SN). Kniha „Šwintuchaj“, kotraž bě w lěće 2013 mjez serbskim čitarstwom kontrowersnu diskusiju wuwabiła, je nětko jako słuchokniha wušła. Rěč a wobsah stej při tym cyle na jeje adresatow přiměrjenej: na dźěći wot něhdźe wosom lět, ale tež na staršich, kotřiž swój humor hišće zhubili njejsu. Zhromadnje ze swojej mandźelskej Jadwigu je Fabian Kaulfürst čěski bestseller Miloša Kratochvíla do serbšćiny přenjesł. Režiju dwěsćě minutow trajaceho čitanja měješe Blanka Funcyna.
Wo knihach a kniharni (10.06.16)
Tele dny, w kotrychž so składnostnje jeho stotych posmjertnych narodnin wšón serbski literarny zajim na Jurja Brězana koncentruje, wuńdźe słuchokniha „Šwintuchaj“. Dwěsćě minutow słuchanske wjeselo, předčitane wot Fabiana Kaulfürsta. W lěće 2013 smy za dźěći wotpowědnu knihu, wot njeho a jeho mandźelskeje Jadwigi z čěšćiny přełoženu, wudali. Wótre diskusije su so hižo wjedli, jako wona ani hišće na předań njebě. Wosebje bu kritizowane, zo je sej nakładnistwo zwěriło knihu wozjewić, w kotrejž jewi so wobchadna rěč, kaž na přikład „blows nic!“, „maš ty klopsa!“, „na kikeru“ a podobne.
„Jurij Brězan je serbskemu ludej puć do wulkeje swětoweje ...
Z tójšto zarjadowanjemi wopominaja Serbja tele dny dźensniše stote posmjertne narodniny swojeho najwuznamnišeho spisowaćela 20. lětstotka, Jurja Brězana.
Chrósćicy/Budyšin (SN/JaW/MiR). Horstka ludźi je dźens dopołdnja Jurja Brězana při jeho rowje na Chróšćanskim kěrchowje wopominała. Mjez přitomnymi běchu nimo někotrych čłonow Zwjazkoweho předsydstwa Domowiny, zastupjerjow institucijow a towarstwow a wosadneho fararja Měrćina Deleńka tež swójbni Brězana. Předsyda Domowiny Dawid Statnik wuzběhny w krótkej narěči dźensniši wuznam literata. Wobrubili su swjatočnosć šulerjo Chróšćanskeje zakładneje šule pod nawodom Wórše Wićazoweje z trompetowym solom, ze spěwom a wjacorymi basnjemi z pjera Jurja Brězana.
Jurij Brězan 1916 – 2006
Do redakcije dóšłe su dopomnjenki na serbskeho spisowaćela
Młodźinski funkcionar Domowiny, brigadnik, spisowaćel – to su sobu najznaćiše stacije ze žiwjenja Jurja Brězana. 9. junija 1916 we Worklecach narodźeny by dźensa stoćiny swjećił. Wosebje młódša generacija so praša, kajki bě to čłowjek? Serbske Nowiny su tohodla čitarjow prosyli, zo bychu swoje dopomnjenki na zetkanje z nim napisali a je redakciji pósłali. Někotre fasety móžemy z tu wozjewjenych přinoškow zhonić. Wobšěrniši mozaik dopomnjećow na 12. měrca 2006 zemrěteho Jurja Brězana pak předpołožimy wam z jutřišim Předźenakom.Wón je mje ze swojim měnjenjom zakitował
Jeho teksty běchu šulska lektura. Z romanami, kaž bě to na přikład „Na mjezy rosće žito“, mějach druhdy swoju lubu nuzu, wšako sym radšo basnje čitała. Potom słyšach jeho hłós w radiju. Bě přijomny a transportowaše literarne poselstwo: narok na lěpši swět. Čitach „Nawrót do Krakowa“, pozdźišo „Christu“ a „Stareho nana“. Knize běštej mi zrazom bliskej, spóznach wobswět a „swojich“, wězo w přenjesenym zmysle. Nimo toho je „Christa“ bóle za młode holcy spisany roman, tych bě w NDRskim času mało. Hišće pozdźišo sym jeho „Krabata“ čitała. Čitaše so ćešo hač Otfrieda Preußlerowy, a bjerjech sej jón stajnje zaso do ruki, zo bych humanistiski narok po mnohich awtorowych šćežkach sćěhować zamóhła.
Bě samo trjeba zwólniwosć k wuknjenju budźić
Před lětami je něhdyši načolnik Jasčanskeje skupiny Serbskeje młodźiny Gerat Just mi jako předsydźe Domowinskeje skupiny přepodał mapu z listowanjom mjez skupinu a centralu w Budyšinje. Chcu tu někotre wujimki z listowanja podać, kotrež swědča wo tym, zo je so Jurij Brězan jako načolnik Serbskeje młodźiny tež wo to starać dyrbjał problemy wšědneho dnja rozrisać. Tak piše wón we wokolniku wšěm skupinam Serbskeje młodźiny z 23. oktobra 1946: „Lubi bratřa a sotry! Kaž hižo wšitcy wěsće, je so nam skónčnje poradźiło dóstać dom, w kotrymž móžemy wukubłać młodźinu za serbski dalši přichod. Prěni kurs započnje so 4. nowembra 1946. Njeje pak móžno, zo sej wot kóždeho žadamy, zo ma měch běrnow sobu přinjesć. Tohodla je nuzne, zo hromadźimy běrny. Připołožimy tu lisćinu a prosymy, z njej hić dom wot doma a nakupować běrny, morchej, kał atd. za nas. Hač něšto kilow abo centnar – wšo dźakownje bjerjemy.“
