Nova Gorica w Słowjenskej a Gorizia w Italskej słušatej bjezdwěla hromadźe – stej jedne město. Wosrjedź winowych horow, njedaloko Adrije je město lětsa nimo Kamjenicy w Němskej kulturna stolica Europy. „Go! Borderless! – Dźi! Bjez hranicow!“ je hesło, kotrymž organizaciski team zaměrnje sćěhuje.
To je drje w stawiznach europskeje kulturneje stolicy něšto nowe: Lětsa je prěni raz mjezy přesahowace město kulturna stolica Europy. Měsće Nova Gorica a Gorizia zhladujetej na ćežke a bjezdwěla napjate stawizny wróćo. Stawizny słowjenskeho města su mjenujcy chětro nowe. W lěće 1947 je so město hakle załožiło. Přičina toho běše Pariske zrěčenje, z kotrymž su so hranicy w Europje po Druhej swětowej wójnje znowa postajili.
Dožiwjenja bura stawizny města wotbłyšćuje
„Aller.Land“ rěka program, z kotrymž chce Zwjazk kulturne projekty w po strukturje słabych regionach Němskeje hač do lěta 2030 z dohromady něhdźe 70 milionami eurow spěchować. Mjez 30 nětko wuzwolenymi projektami je tež w minjenymaj lětomaj wutworjena syć akterow wokrjesa Budyšin.
Budyšin (SN/bn). Nošer tudyšeho projekta pod hesłom „Let’s talk“ je Kulturny rum Hornja Łužica-Delnja Šleska. Partnerojo su mjez druhim LEADER-regionaj Budyski Horni kraj a Hornjołužiska hola a haty, towarstwa Kamjentny dom, Valtenbergwichtel a TanzArt a wokrjes Budyšin. Dr. Romy Reinisch, přirjadnica Budyskeho wokrjesa a městopředsydka kulturneho konwenta, so nad wuslědkom wjeseli: „Rozsud jury za naš projekt je wulke připóznaće za angažement mnohich ludźi tu. Z wuměłskimi, na wobdźělenje wusměrjenymi formatami chcemy towaršnostnu zhromadnosć skrućeć a dialog w regionje spěchować. Dźakujemy so Zwjazkej za dowěru a wjeselimy so na zhromadne zwoprawdźenje.“
Čorny Chołmc (JK/SN). Jedyn z kulturnych wjerškow łužiskeho lěća su bjezdwěla Krabatowe swjedźenske hry w Čornym Chołmcu. Wčera wječor dožiwi druhi dźěl stawizny wo Krabaće swoju přewšo wuspěšnu premjeru. Pod wuměłski nawodom Michaela Kuhna a dźakowano wušiknemu skutkowanju produkciskeho nawody Antona Fuchsa je wjac hač 70 lajskich a powołanskich dźiwadźelnikow zajimawu a napjatu hru předstajiło.
Musicalej podobna inscenacija wjedźeše loni zahajeny nowy cyklus wo Krabaće a Čornym młynku dale a pod hesłom „Z dychom nawróta“ předstaji so napjate jednanje, kotrež mnohe derje zanjesene spěwy wobohaćichu, wulki dźěl z nich w dobrej serbšćinje. Protagonistaj wječora, Marcel Walther jako młody Krabat a Pauline Weschta jako młoda Hanka wědźeštaj swoju rólu derje předstajić a publikum ze spodobnym hłosom zahorić.
Miłoćicy (SN/bn). Pod hesłom „Hromadźe njejsy sam“ wuhotuje mustwo wokoło spěwytwórca Jacke Schwarz lětsa na kóncu julija druhi Witaj festiwal při Miłočanskej skale. Program bu porno lońšemu jasnje rozšěrjeny. Sep takrjec hižo etablěrowanych dźěłarničkow, w kotrychž wobłuku móža zajimcy na přikład pizzy pjec, z pěskowcom rězbarić abo debjenki z kawrijowymi šlinkami a serbskimi parličkami zhotowić, chcedźa André Měrćink, Uta Šwejdźic a Michał Měrćink z dalšim workshopom wudospołnić. Wotpowědny poskitk mjenuja „Swobodne spěwanje w raju Krabata“. Po wašnju metodow circlesong a vocal painting ma nastać „spontany spěwny scenarij ze słownych kolažow w serbskej rěči“, wotbłyšćowacy drje najznaćiši łužiski mytos z wida kantorki Maruše, lubostnicy sławneho kuzłarja. Wuchadźišćo twori powědančko Hendricha Jordana „Koklaŕski“ z lěta 1879. Wosebitosć naspomnjeneju metodow je, zo „so ani tradicionalny hudźbny material njewužiwa, ani njejsu notowe znajomosće trěbne“, kaž we wopisowanju dźěłarnički rěka.
Kózle (PB/SN). Hižo wjele lět přeprošuje mała wjes Kózle pola Drjowka juhozapadnje Choćebuza w lěću na swjedźeń wosebiteho razu: Na swjateho Jana, za čas zawróćenja słónca, organizuja tam Janske jěchanje. Při tym njeńdźe wo wubědźowanje a titul najspěšnišo. W srjedźišću steji swjedźensce wupyšeny Janski jěchar. Zmužići jěcharjo, mužojo kaž žony, spytaja, sej něšto z jeho pychi wottorhnyć. Hač do lěta 1880 je so nałožk swjećił, to je historisce dopokazane. Pozadk je stary słowjanski pohanski přiwěrk, zo přinjesu w najkrótšej nocy lěta kwětki a rostliny, kotryž je Janski jěchar nosył, zbožo.
Cyła wjes pěstuje nałožk. Wobydlerjo wupyša wrota swojich statokow z kwětkami a serbskimi seklemi. W małej wjesnej cyrkwi swjećachu dwurěčnu Božu słužbu. Žony přihotuja pyšnu krónu Janskeho jěcharja. Lětsa je Tobias Richter na swojim konju Lenox mjeztym šěsty raz tutón čestny nadawk přewzał. Hladajo na wulku horcotu pak wón konja njetrjebawšo njedračowaše a jěchanje po dźesać kołach po sportnišću skónči.
Choćebuz (NC/KP). Zbliska a zdaloka přichwatachu minjeny kónc tydźenja wopytowarjo do města, zo bychu Choćebuski měšćanski swjedźeń, kotryž je najwjetši swojeho razu w regionje, dožiwili. W ramiku tutoho zarjadowanja ma tež serbska kultura hižo wjele lět swoje krute městno. Tak wuhotowachu sobotu na jewišću sćelaka RBB w Puškinowym parku mjeztym 16. serbski swjedźeń. Po programje wodźeštej moderatorce Diana Šejcowa a Jasmin Šomber-Krausowa a stej – trochu pozdźišo hač planowane – witałoj wyšeho měšćanostu Tobiasa Schicka a wyšu měšćanostku z Gelsenkirchena Karin Welge (wobaj SPD), kotraž bě 30. jubileja měšćanskeho partnerstwa dla z wosebitym hosćom. K druhim podpěraćelam swjedźenja a čestnym hosćom, kotřiž so na jewišću zetkawachu, słušachu mjez druhim Ana Kosacojc-Kozelowa, zamołwita za serbske naležnosće a organizatorka swjedźenja; Choćebuska měšćanostka Doreen Mohaupt a Delia Münchowa, čłonka Serbskeje rady w Braniborskej.
Łužica (SN/BŠe). Přihotowanski wuběrk mjezynarodneho folklorneho festiwala je so wčera posledni raz do zahajenja zarjadowanjow schadźował. Kaž nawodnica gremija Katharina Jurkowa zdźěli su čłonojo posledni raz režijowy plan přešli, w kotrymž su nadawki rozdźělene. „Wšitko po planje běži“, wona zwurazni. Wšě skupiny, kiž su sobuskutkowanje připrajili, přijědu. Jutře započnu dźěłaćerjo na statokach w Chrósćicach jewišća twarić.
Hižo štwórtk dopołdnja budźe w Budyšinje předstajenje za šulerjow. W hodźinskim programje móža dźěći a młodostni wurězki z programa dožiwić. Skupiny z Rumunskeje, Senegala a Kolumbiskeje kaž tež Łužičanka tam wustupja. Rozhłosownik Beno Šołta zarjadowanje moderěruje. Nawječor přewjedu na zwučene wašnje swjedźenski ćah po sprjewinym měsće. 19.30 hodź. smědźa so wopytowarjo na pisany galaprogram w NSLDź wjeselić.
Předpředań zastupnych lisćikow za swjedźenski kónc tydźenja je zakónčeny. Dokładne ličby předatych kartkow drje hišće njepředleža, z wothłosom pak su organizatorojo spokojom.
W Ludowym nakładnistwje Domowina je pjata knižka Svena Nordqvista wušła, kiž wotkryje, kak je kocork Findus k starcej Petterssonej přišoł. Tón bydleše mjenujcy sam w swojej chěžce a měješe jenož swoje kokoše, chodźeše do bliskeho hata wudźić a filowaše na swojich njewšědnych wunamakankach. Rjaneho dnja dari jemu susodka karton z napisom „Findus. Zeleny hroch“. Ale što bě w nim? Nic hroch, ale kocork – tak małki, zo měješe w Petterssonowej dłóni městno. To bě spočatk přećelstwa.
Knižna premjera budźe 3. julija w 17. hodź. na Glawšec dworje w Róžeńće.