Wo knihach a kniharni (14.02.25)
Zyma so pomału minje a nalěćo so spłóšiwje pokazuje. Prěnje ptački so do našeje rjaneje Łužicy nawróća a słónco z chowanki fifola. Wutroba so wšěm wotewrja. Prěnje kwětki so pomału pokazuja a nalěćo powitaja. Zyma pak njeje hišće přetrata. Móže so přiwšěm stać, zo so wospjet sněh saje.
Jeli tuž njeje prawe wjedro za wulět do přichodneho zwěrjenca, móža sej naše najmjeńše dźěći nowu papjercowu BOOKii-knižku „Mój wobrazowy słownik – zwěrjata“ z Ludoweho nakładnistwa Domowina do rukow wzać, sej zwěrjeće zwuki kaž tež jich pomjenowanje w serbskej a jendźelskej rěči naposkać. Z něšto fantaziju nastawa zwěrjenc doma w dobrej stwě.
Po dyrdomdeju w priwatnym zwěrjencu trjebaja dźěći přestawku. Za to hodźa so rjane ilustrowane karty za masažu. Při kombinaciji rjaneho hrónčka z majkanjom chribjeta, nóžkow, rukow abo hłowy kóžde dźěćo wotpina. Wězo móža tež dorosćeni karty wužiwać. Što dźě dawa rjeńšeho hač masaža? Masažowe hrónčka su po počasach rjadowane. Tak hodźa so přeco zaso nowe kartki wupytać a mjezsobny poćah skrućić.
Tysacy bombow na Drježdźany padnyli
Dźensa před 80 lětami, 13. februara 1945, bu z najzrudnišim dnjom za saksku stolicu Drježdźany. Dotal njebu wulkoměsto nad Łobjom, kotrež bě swojich krasnych baroknych twarow dla swětoznata metropola, wot ameriskich a jendźelskich lětadłow bombardowane. Sowjetska armeja steješe hižo sto kilometrow wuchodnje nad łužiskej Nysu, hdyž aliěrowane komanda přikaza Drježdźany přez bombardowanje zničić. Dwě hodźinje do połnocy 13. februara k 14. dnju tutoho měsaca zahaji so hoberski nalět ameriskich a jendźelskich wójnskich lětadłow na z ćěkancami z wuchodneje Němskeje a ze zranjenymi wojakami přepjelnjene wulkoměsto.
Hodźinje dołho mjetachu bomby na Stare a Nowe město a na dalše bydlenske wobwody Drježdźan. Domy so sypnychu a palachu so, tohorunja hasy, dróhi a naměsta, dokelž so tež palace bomby na město mjetachu. Rano zahe 14. februara docpě dalša žołma lětadłow město a tak cyły druhi dźeń dale a tež hišće 15. februara Drježdźany njesměrnje bombardowachu. Dohromady 3 450 bombowcow wospjet na město lećeše a swoje mordarske bomby mjetaše.
Dobra přiručka
Budyšin (SN). Njedawno wuńdźe „Němsko-hornjoserbski słownik noweje leksiki“ Serbskeho instituta w Ludowym nakładnistwje Domowina. Słownik je so jako njeparujomna přiručka za wukmanjenje w modernej serbskej spisownej rěči wopokazał. Wón wudospołnja dwuzwjazkowy Němsko-hornjoserbski słownik (1989/91) a wopřija nowy słowoskład, kotryž je w zašłych tři lětdźesatkach našu spisownu maćeršćinu wobohaćił.
Awtorce Anja Pohončowa a Jana Šołćina stej 2. nakład dospołnje přehladałoj a na dobro wužiwajomnosće wobdźěłałoj.
Wawrikowy putniski dźenik wulki zajim zbudźił
Antologija wulki zajim zbudźiła
Wosom mjeńšinowych dźiwadłow chce tež w přichodźe kooperować
Projekt „Phōnē“ dožiwi zašłu sobotu we wulkej žurli Budyskeho Dźiwadła na hrodźe serbsko-galiciske zakónčenje. Styki, kotrež su w běhu zašłych třoch lět nastali, pak chcedźa zamołwići na kóždy pad dale wudźeržować a pohłubšeć.
Budyšin (SN/MG). Zo serbski a galiciski dudak na jewišću wulkeje žurle Budyskeho dźiwadła na hrodźe zhromadnje hudźitaj, to drje bě prěnička. Prěnička je tohorunja serbsko-galicisko-němska koprodukcija Němsko-Serbskeho ludoweho dźiwadła (NSLDŹ) a Centro dramatico galego (CDG) ze Santiago de Compostella z titlom „Lembrame! - Gedenke mein! - Spominaj na mnje!“. Wobaj nowumaj publikum sobotu dožiwi. NSLDŹ bě mjenujcy na „wječor zetkanja“ přeprosyło.
Předsydstwo chóra po wuspěšnym dźěle wobkrućili
Radwor (SN/MkWj). Spěwarki a spěwarjo Radworskeho chóra Meja su wčera swoju kóždolětnu hłownu – a lětsa tež wólbnu – zhromadźiznu přewjedli. Činili su tole runje 130 lět po załoženju chóra přez Jurja Słodeńka a 35 lět po zapisanju jako towarstwo, předsyda chóra Daniel Henich rozłoži.
Wjeselo při zhromadnym spěwanju je a wostanje čłonam najwažniši pohon, so kóždy štwórtk w „Słodeńku“, w rumnosći něhdyšeje nalutowarnje, na probu zetkać. Tam su tež minjene lěto ze swojim dirigentom Pětrom Cyžom, kotryž chór mjeztym 18 lět hudźbnje nawjeduje, zakłady swojich hudźbnych wjerškow kładli. Tak tež loni zaso na lětnim koncerće tójšto wopytowarjow na farskej zahrodźe zwjeselichu, hdźež běchu sej Choćebuski chór Łužyca přeprosyli. Wustupili su nimo toho w Židźinom z tamnišim chórom a pobychu po dźesać lětach zaso pola přećelow čěskeho partnerskeho chóra w Bašce na južnej Morawje.
Wuměłc na mjezy rozdźělnych kulturow
Budyšin (SN/bn). Ze zarjadowanjom pod hesłom „Jan Buk: Po puću domoj“ bu wčera projekt „Wšo je krajina. Serbski moler Jan Buk – Alles ist Landschaft. Der sorbsiche Maler Jan Buck – Wšykno jo krajina. Serbski mólaŕ Jan Buk – Wszystko jest pejażem. Serbolłużycki malaz Jan Buck“ w Budyskim Serbskim muzeju zakónčeny. Nawodnica domu Christina Boguszowa dźakowaše so „wšitkim, kotřiž su w minjenych třoch, často dosć napinacych lětach zwoprawdźenju wulkoprojekta přinošowali“. Mjez druhim wuzběhny hłownu wustajeńcu z twórbami „mištra barbow“, kotruž pokazachu w Budyšinje, Choćebuzu, Złym Komorowje, Zielonej Górje a we Wrócławju, šulersku dźěłarničku „Jan Buk digitalnje“ kaž tež wobšěrny katalog, kajkiž běchu za přehladku zestajili. Jón wudospołnja wotnětka publikacija „Jan Buk na puću k wuměłstwu – Po wuhlu“, wosebite to wudaće „Chćebuskich łopjenjow“. Wona wopřijima wšitke přinoški přehladku wudospołnjaceju mjezynarodneju wědomostneju sympozijow, kotrejž wotměštej so 2023 w Budyšinje a Choćebuzu.
Wojerowski wokrjes wutworjeny
Wosebje wuznamny měznik je 8. wulki róžk za sewjerny dźěl nětčišeho Budyskeho wokrjesa wokoło městow Wojerec a Kulowa. Na přikaz pruskeho krala Bjedricha Wylema III. (1770-1840) bě so na tutym dnju před 200 lětami, potajkim 1825, Wojerowski wokrjes wutworił. Dokelž bě so sakske kralestwo na stronje francoskeho kejžora Napoleona Bonaparte I. na wuswobodźenskej wójnje Němskeje 1813 přećiwo pruskim a ruskim zwjazkarjam wobdźěliła a z Napoleonom wulku poražku poćerpiła, zhubi wone po wobzamknjenju Wienskeho kongresa (1. nazymnika 1814 hač do 19. smažnika 1815) połojcu swojeho teritorija. Južny a sewjerny dźěl Hornjeje Łužicy přizamkny so pruskemu kralestwu. Pozdźiše hornjołužiske wokrjesy Rózbork, Zhorjelc, Lubań a Wojerecy stachu so 10. smažnika 1815 z pruskim wobsydstwom.
Trojorěčne dźiwadło zazběh za spjelnjenje wjelelětneho sona
Budyšin (SN/bn). „Sym wjesoły, zo dožiwimy wulkotny wuslědk spontaneje ideje we wobłuku projekta, na kotrymž hižo dołho dźěłamy. Dźensniša premjera je takrjec zazběh zwoprawdźenja sona. Prěni raz kooperuja mjeńšinowe dźiwadła, wuměnjejo so wo problemach, nazhonjenjach a šansach a wuwiwajo zhromadne inscenacije. Mjezynarodne postupowanje, kajkež je mjez kulturnymi ćělesami w Europje dawno z wašnjom, dosćehnje nětko tež tych, kotřiž to najbóle trjebaja, mjenujcy jewišća, na kotrychž so mjeńše a małe rěče pěstuja a tak tež šěrja.“ Z tymile słowami postrowi předwčerawšim intendant Němsko-Serbskeho ludoweho dźiwadła Lutz Hillmann wopytowarjow prěnjeho předstajenja hry „Lémbrame! Gedenke mein! Spominaj na mnje!“ na wupředatej wulkej žurli Budyskeho Dźiwadła na hrodźe.
