Kónc junija 1948 bu Komunistiska strona Juhosłowjanskeje na přikaz Józefa Stalina z informaciskeho běrowa komunistiskich stron (Kominform) wot njeho wotchilaceje politiki dla wuzamknjena. 1948 je k rozestajenjam dóšło, dokelž spřećiwjachu so Juhosłowjenjo nahladam Stalina, zo bě ZSSR wšitke wuchodoeuropske kraje wuswobodźiła. Juhosłowjanska ludowa armeja pod maršalom Jozipom Brozom­Titom bě sama fašistow wuhnała. 1948 chcyštej Juhosłowjanska a Bołharska konfederaciju socialistisch balkanskich statow wutworić, štož Stalin kruće zakaza. Wuzamknjenje Juhosłowjanskeje z kruha socialistiskich statow dowjedźe k łamkej z nimi, a kraj sta so pod Titom z načolnej mocu bloka njewotwisnych. To wuskutkowa so tež na Serbow, bě dźě Juhosłowjanska Domowinu po lěće 1945 aktiwnje podpěrała. Zwiski z Łužicu so tuž 1948 nahle přetorhnychu, a serbscy studenća, kaž Měrćin Benada, dyrbjachu balkanski kraj hnydom wopušíć. Štóž so pozdźišo domoj wróći, kaž Pawoł a Jan Nali, toho mějachu za titoista. Po lěće 1956 so poćah z Juhosłowjanskej a z druhimi socialistiskimi statami zaso normalizowaše.

27. junija 1968 wozjewi Praski časopis ­Literární listy manifest „Dva tisíce slov“. A tón płaći sobu jako najwažniši program Praskeho nalěća. Wón nasta na ­nastork organizowanych angažowanych njestronjanow – wědomostnikow, kultur­nikow a spisowaćelow. Jara kritisce wobswětleše dokument reformowu politiku komunistiskeje strony kraja (KSČS) a jeho 1. sekre­tara Alexandera Dubčeka. Awtor manifesta, spisowaćel Ludvík Vaculík, zajimowaše so za Serbow a wopyta po přewróće tež lětni prózdninski kurs serbšćiny w Budy­šinje. Podpisarjo manifesta su politiku wjednistwa KSČS a „mylenja socializma“ wótrje kritizowali, žadajo sej wot reformarjow strony „spěšniše a krućiše dalewjedźenje změnow w kraju“. Ma­nifest namołwješe „dźěłaćerjow, ratarjow, wuměłcow“ stawkować, njebychu-li so reformy spěšnje w namjetowanym směrje dale wjedli.