To a tamne (19.12.22)

póndźela, 19. decembera 2022 spisane wot:
Krajne sudnistwo w Mönchengladbachu dyrbi so dźensa z njewšědnym padom ­zaběrać. Tak skorži 60lětny muž, dokelž je so po wšěm zdaću pola swojich papagajow natyknył, kotrež prawdźepodobnje pod rědkej chorosću ćerpjachu. Cyłkownje 14 ptačkow bě kupił a žada sej wot předawarja wotškódnjenje we wobjimje 20 000 eurow. Za kóždeho papagaja je wón 300 eurow zapłaćił a tež tele pjenjezy měł jemu předawar wróćo płaćić. Sudnistwo dźensa rozsudźi, hač steji chorosć w zwisku z ptačkami. 60lětny twjerdźi, zo su infekcije dla jeho płuca a jěrchenjej zaprajili. Nimo toho dyrbjachu jemu na woběmaj nohomaj wjacore palcy amputěrować.

Anonymne zdźělenki móžne

pjatk, 16. decembera 2022 spisane wot:

Berlin (dpa/SN). Sobudźěłaćerjo zarjadow abo předewzaćow, kotřiž pokazki wobšudnistwow, korupcije abo druhich njewšědnosćow dale dadźa, maja so lěpje škitać. Tak mjenowany „Whistleblower“-zakoń je zwjazkowy sejm dźensa wobzamknył. Zarjady a předewzaća maja so wo wotpowědne městna starać, kotrymž móža potrjecheni pady anonymnje přizjewić. Zakonjej dyrbi hišće Zwjazkowa rada přihłosować.

Přetrjebaja jasnje wjace wuhla

Paris (dpa/SN). Po wšěm swěće je pře­trjeba wuhla přiběrała a budźe prawdźepodobnje lětsa tak wysoka kaž nihdy do toho. Wo tym informowaše dźensa mjezynarodna energijowa agentura IEA ze sydłom w Parisu. Fachowcy wuchadźeja z toho, zo budźe přetrjeba fosilneho paliwa prěni raz nad wosom miliardami tonow ležeć, štož je něhdźe 1,2 procentaj wjace hač loni. Přiwšěm fachowcy měnja, zo budźe naprašowanje přichodne lěta sylnje woteběrać.

Wjelču populaciju regulować?

Chcedźa lěpše zastaranje zaručić

pjatk, 16. decembera 2022 spisane wot:

Drježdźany (dpa/SN). Medicinske zastaranje w Sakskej ma so polěpšić. Sakski krajny sejm je wčera wotpowědny zakoń wotzamknył. W nim rjaduje so přede­wšěm planowanje a financowanje chorownjow. Tak měli so strowotniske centrumy zarjadować, w kotrychž fachowi lěkarjo, apoteka a dalše strowotniske posłužby na jednym stejnišću hromadźe dźěłaja. Centrumy zmóžnjeja dobre zastaranje tež w kónčinach na wsach. „Naš zaměr je, tež w lěće 2030 eficientne, wukonliwe a atraktiwne medicinske zastaranje zaručić“, wuzběhny sakska strowotniska ministerka Petra Köpping (SPD). Ambulantne a stacionarne zastaranje měło so lěpje zwjazać. „Ludźi trjebaja fachowcow z dobrymi poskitkami w bliskosći. Tole móžemy mjez druhim w strowotniskich centrumach zaručić“, zapósłanča krajneho sejma Kathleen Kuhfuß (Zeleni) wčera zwurazni.

Nimo strowotnistwa zaběrachu so zapósłancy sakskeho krajneho sejma tež z nowelu šulskeho zakonja. Předewšěm ma so inkluzija w kubłanišćach polěpšić.

Rakecy z přikładom

pjatk, 16. decembera 2022 spisane wot:
Sakski krajny sejm je wčera wobzamknył, zo ma so strowotniske zastaranje po­lěpšić. Mjez druhim maja so strowotniske centrumy zarjadować. Ideju tajkeho centruma wšak měješe hižo před někotrymi lětami Rakečan Rudolf Richter. Po tym ­zo bě lěta 2018 w Rakecach hižo strowotniski centrum z optikarku a babu dźěłać započał, su do tamnišeje bywšeje kupnicy Penny tohorunja fyzioterapija, kumštna selowa prózdnjeńca-salina, lěkar za po­wšitkownu medicinu a praksa za ergoterapiju zaćahnyli. Wot minjeneho septembra je tež urologa na městnje. A tež Hamorska gmejna chce na swojim teritoriju zakładne lěkarske zastaranje zaručić a prócuje so wo to, strowotniski centrum zarjadować. Wažne je, ludźi we wšěch kónčinach derje zastarować. Tak njeměło so wšitko w městach koncentrować, ale tež kónčiny na wsach zapřijeć. Najlěpši přikład dobreho zastaranja mamy wšak wokoło róžka w Rakecach. Bianka Šeferowa

Wobchad přiběrał

pjatk, 16. decembera 2022 spisane wot:

Mnichow (dpa/SN). Wysoke płaćizny ćěriwow zadźerženje šoferow njezměnja. Indiwidualny wobchad na dróhach je samo wo pjeć procentow přiběrał, zdźěli wčera awtomobilny klub ADAC. Ćěriwo je tak drohe kaž nihdy do toho. Tuchwilu nimaja šoferojo hišće dosć atraktiwnych a zapłaćomnych alternatiwow a tuž awta dale wužiwaja. ADAC wočakuje, zo budźe wobchad dale přiběrać. Jeho wobchadny prezident Gerhard Hillebrand wčera na to skedźbni, zo su wjace a lěpše bliskowobchadne zwiski trěbne. 49-eurowski tiket je dobry. Tola runočasnje měli do zjawneho bliskowobchada a dalokowobchada inwestować.

Šoferojo dyrbjachu lětsa přerěznje 1,85 eurow za liter superbencina družiny E10 zapłaćić. Na liter diesela bě to samo 1,95 eurow.

To a tamne (16.12.22)

pjatk, 16. decembera 2022 spisane wot:
Po blamaži belgiskeho mustwa na swětowym mišterstwje kopańcy w Katarje pytaja nětko za nowym trenarjom. Nětko je tamniši koparski zwjazk nawěšk wozjewił. Tak pytaja hłownohamtskeho narodneho trenarja, „kotryž wě, kak dobudźemy“, zwjazk mjez druhim na swojej internetnej stronje pisa. Hač do 10. januara 2023 móža so zajimcy požadać. Po tym chcedźa kandidatow dokładnje přepruwować. Belgiske mustwo bě na mišterstwach w skupinje F jeničce třeće městno docpěło.

Z dźěłom koalicije njespokojom

štwórtk, 15. decembera 2022 spisane wot:

Berlin (dpa/SN). Šef krajneje skupiny CSU Alexander Dobrindt je amplowej koaliciji wumjetował, zo Němsku w Europje izoluje. Zwjazkowy kancler Olaf Scholz (SPD) bě so z francoskim prezidentom Emmanuelom Macronom zwadźił. Poćahi su so tuž pohubjeńšili. „Koalicija njetwari ­mosty, ale je spotorhuje“, Dobrindt wčera w zwjazkowym sejmje po knježerstwowym wozjewjenju Scholza wuzběhny. ­Politikar CSU je z dźěłom amploweje koalicije přewšo njespokojom.

Trjebaja nuznje medikamenty

Berlin (dpa/SN). Tuchwilu njeje na wikach dosć medikamentow za dźěći na přikład přećiwo zymicy. Powołanski zwjazk dźěćacych a młodźinskich lěkarjow chce tuž, zo zwjazkowe knježerstwo spěšnje jedna. „Trjebamy nětko podpěru ze stron politikarjow, kotřiž měli medikamenty wobstarać“, podšmórny dźensa prezident zwjazka Thomas Fisch­bach. Wot zwjazkoweho strowotniskeho ministra Karla Lauterbacha (SPD) předstajene plany za změnu zakonja předołho traja. „Tuchwilu je ekstremnje wjele dźěći chorych a trjebaja nuznje jednore medikamenty, pře zymicu.“

W krizy chcedźa pomhać

W Jerusalemje bydlacy wupućowarjo ze Šwedskeje su zawčerawšim swjatu Luciju swjećili. „Swjata Lucija“ z wěncom na hłowje procesion nawjedowaše. Po legendźe je Lucija přesćěhanym wěriwym jědź nosyła. Zo móhła za to wobě ruce wužiwać, je sej wěnc ze swěčkami na hłowu stajiła. Foto: pa/EPA/Atef Safadi

Jenož nuzowe zastaranje móžne

štwórtk, 15. decembera 2022 spisane wot:

Choćebuz (dpa/SN). Carla Thiemowy klinikum nachwilnje hižo žane planowane operacije a lěkowanja njepřewjeduje. Přičina je, zo su mnozy sobudźěłaćerjo chori. To zdźěli wčera rěčnica chorownje Anja Kabisch. Wšitke operacije, kotrež njejsu na kóždy pad trěbne, so přesunu. Hdy so situacija změni, njeje jasne. Lěkarska direktorka klinikuma Cornelia Schmidt, pohódnoći situaciju jako přewšo napjatu. „We wšěch wobłukach personal pobrachuje, w lěkarskim a hladanskim wobłuku, ale tež w transporće a serwisu.“

Ćežišćo je nětko nuzowe zastaranje. Onkologiska stacija, hdźež lěkuja na rak schorjenych ludźi, kaž tež porodna stacija normalnje dźěłatej.

Lěkarska direktorka skedźbni w tym zwisku na wosebite rjadowanje za wopytowarjow. Nětko smě pacient jónu wob dźeń wopyt měć. Wězo dyrbja wopytowarjo FFP2-nahubnik wužiwać a maja negatiwny test předpołožić.

Čim krućišo, ćim lěpje!

štwórtk, 15. decembera 2022 spisane wot:
Je prawje, zo chce zwjazkowa nutřkowna ministerka Nancy Faeser brónjowe prawo přiwótřić. Stajnje zaso wšak w powěsćach wo nadpadach z brónjemi tež w Němskej zhonimy. Prawdźepodobnje je wjele móžnosćow sej bróń wobstarać. Strašna je situacija, jelizo so krizy wujewjeja. Wjele ludźi je potom njespokojne a chce tole tež někak zwuraznić. Za někotrych je namóc móžnosć, na njespokojnosć pokazać. Kaž ze statistiki towaršnosće za kriminalistiku, prawo a justicu wuchadźa, registrowachu zarjady w Němskej nimale 8 000 njeskutkow w zwisku z brónjemi. Tole je mjenje hač minjene lěta, ale wězo přewjele. Bróń wobsedźeć dyrbi wuwzaće wostać. Čim krućišo so to kontroluje, ćim lěpje! W USA je dawno z wašnjom, zo so wosoby z brónju do šulow, běrowow, kina abo uniwer­sity zadobywaja a ze swojeje hidy ludźi ­zatřěleja. Tajke situacije w Němskej do­žiwić nochcemy, a tuž měła wěstota ­wobydlerjow za politikarjow na prěnim městnje stać. Bianka Šeferowa

Chróšćan Šulerjo

nowostki LND