Łužycafilm ze zwjeselacym facitom, napjatymi wuhladami a dale rozjimowanym (nje)prašenjom

Ola StaszelHella Stoletzki

Serbsko-němska syć Łužycafilm je z nalětnim zetkanjom swojich čłonkow a čłonow předewšěm na mjez­tym pjećlětne skutkowanje swobodnje organizowaneho zjednoćenstwa zhladowała. Bilanca hodźi so jako dosć wuspěšna wopisować: Tójšto projektow bu nastorčenych a zwoprawdźenych, produkcije na přikład Maje Nageloweje, Angele Šusterec a Helle Stoletzki su we wobłuku najwšelakorišich festiwalow pokazowali a wuznamjenjeli a – najskerje najwažniši to wukon – prezenca tudyšich filmowcow njebě hišće ženje tak wulka kaž nětko. Rozmołwne koła a dźěłarnički syće su mjeztym z krutym wobstatkom najwuznamnišeju wjerškow drje najkompleksnišeje (a najdróšeje) družiny wuměłstwa, mjenujcy Choćebuskeho filmo­weho festiwala (CFF) a Filmoweho festiwala Nysa (NFF).

W tutej kolum­nje powěda šěsć redakciji SN znatych mjezy­narodnych awtorow, wotměnjacy so pod pseudonymom „prof. Wink“, jónu wob měsac wo swojich­ nazhonjenjach a do­žiwjenjach we wobłuku zetkanja kulturow, identitow, rěčow a narodnych­ mjeńšin.

Minjene tydźenje běchu wosebje frustrěrowace za prof. Winka, kotraž podpěruje prawo ludźi swoju rěč nałožować a měni, zo sej kóždažkuli rěč škit zasłuža. Stajnje zaso pak so wopokazuje, zo je připóznać rěč něšto, štož maja staty za njetrjebawše a samo wohrožace.

Čehodla pak je wažne, rěče připóznać a jim wěsty status spožčić? Na tele prašenje móže prof. Wink jako slědźerka wotmołwić – rěč njeje jeničce srědk komunikacije a indikator towaršnostneje identity – rěč je stajnje tež politiska móc. Njepřipóznate rěče su słabe a słabi su ludźo, kotřiž je nałožuja. Njech je, kaž chce: Zo so rěčna mnohotnosć prěje a rěčny škit wobmjezuje, to prof. Winka přeco hišće dźiwa.

Grafika: wurězk z twórby Karla Vouka „F*ck VfGH – Das Blaue vom Himmel“ (C-print, 841 x 1189 mm, 2020)

K 75. jubilejej Serbskeho ewangelskeho cyrkwinskeho dnja

19. a 20. junija woswjeća ewangelscy Serbja­ w delnjołužiskim Mosće swój mjeztym 75. cyrkwinski dźeń. Jubilej je składnosć, sej krótki pře­hlad­ wo stawiznach kóždolětneho nabožneho zet­kanja tworić.

Zrodźeny 1947 we Wojerecach

Zrodźiła je so mysl w powójnskim času we Wojerecach, hdźež wotmě so prěni serbski cyrkwinski dźeń póndźelu, 3. nowembra 1947, zo bychu so cyrk­winsko-­politiske naležnosće rozjimali. Dźěše wo wo­zrodźenje serbskeho cyrkwinskeho ži­wje­nja w sakskej a šleskej cyrkwi po Druhej swětowej wójnje, wosebje wo zakonske rjadowanje, wo natwar serbskich cyrkwinskich strukturow a wo wobsadźenje wosadow ze serbskimi fararjemi. Cyle w znamjenju tutych zaměrow steješe tež druhi cyrkwinski dźeń 26. meje 1948 w Bukecach, na kotrymž so krajny biskop Hugo Hahn wobdźěli a hdźež Serbja, podpěrani wot předsydy Domowiny Pawoła Neda, jasne žadanja na cyrkwinsku wyšnosć w Sakskej stajachu.

Zhladuješ hinak na wšědne wužadanja

pjatk, 11. junija 2021 spisane wot:

Wažnosć a spomóžnosć masažow hižo w starowěku jako bytostnej za strowotu wobhladowali

„Swoje ćěło dyrbiš sej česćić, zo by so ­duša w nim derje čuła“, wědźeše hižo w 16. lětstotku Terezija z Ávile w Španiskej. To bě, je a wostanje tež kredo Ralbičanki Marije Wjeselineje, kotraž so mjeztym dokładnje lěto z wellnessowymi masažemi wo derjeměće a strowotu ludźi stara.

Stajnje hižo socialnje zmyslena

Hižo jako šulerka w Chrósćicach a lěto w Čornej Pumpje bě stajnje pozitiwnje na swojich sobušulerjow a wučerjow zhladowała, štož je tež jeje zadźerženje wotpowědnje wobwliwowało. Stajnje přećelna, pomocliwa a z dobrym wotzamknjenjom 10. lětnika studowaše wona pjeć lět na Serbskej fachowej šuli za socialnu pedagogiku w Budyšinje. Po wuspěšnym zakónčenju dźěłaše w někotrych pěstowarnjach jako kubłarka.

Prawy a dobry rozsud

W serialu „Na serbskich slědach po Praze“­ wjedźe Pražan Marek Krawc čitarjow na městnosće w čěskej stolicy, kotrež maja za nas Serbow wulki wuznam­. Dźensa: Wo Serbje Jurju Wićazu

W Praskim měšćanskim dźělu Žižkov, blisko Olšanskeho naměsta, rozpřestrěwa so jedyn z najrjeńšich Praskich po­hrjebnišćow – Olšanský hřbitov. Areal je jedyn z mało měrnych blakow w harowatej, hektiskej Praze, zelena oaza mjez hłownymaj dróhomaj, za jednym z njeličomnych nakupowanišćow wulkoměsta. Tale městnosć wěčneho měra a wopomnjeća ze swojimi zróstnymi štomami njeje jenož přijomne wuchodźowanišćo, je to zdobom najstarše a z 25 000 rownišćemi, 65 000 rowami a dwěmaj łukomaj za posledni wotpočink najwjetše fararjec ladko w čěskej stolicy – haj samo po cyłym susodnym kraju.

Direktne zwičnjenje je sylny trumf

pjatk, 11. junija 2021 spisane wot:

Rězak a připrawa za drjewowe wuhlo tworitej we Łazu zdobom nowe dźěłowe městna

Hoberska skutkuje 20 króć 40 metrow wulka rězakowa hala na Łazowskim přemysłownišću. Loni kónc oktobra su probowy přeběh zahajili, wot měrca tam nětko z połnej paru dźěłaja. Wulce kompleksna to technika, kaž jednaćel Łazowskeho rězaka tzwr André Sauer wujasnja. Mašiny dyrbja porjadnje programěrowane a nastajene być, štož žada sej nazhonitosć, zdobom sćerpnosć a zaměrnosć. „Nam je to wužadanje. ­Móžemy ze štomow jako ryzy drjewa wulku paletu produktow zhotowjeć, wot třěšnych łatow hač k truženej tworje, kaž na přikład deski za terasy“, wuswětla ­nawoda rězaka Robin Noack.

Před 65 lětami, dokładnje 10. smažnika 1956, poswjećichu we Worklecach pomnik našemu sławnemu wótčincej Michałej Hórnikej. Tón dźeń njedźelu, zeńdźechu so w dešću sta Serbow ­a črjódka Němcow k swjatočnosći.

Swjedźensku narěč dźeržeštaj kapłan Jurij Herman-Chróšćanski a Jurij Žur-Ralbičanski. Poswjećenje wobohaći župny chór pod nawodnistwom knjeza wučerja Jana Krala. Hižo wjacore lěta běše so župa „Michał Hórnik“ na tutón dźeń hotowała. Njebě dźě lochko za pomnik přijomne městno namakać, byrnjež wjacore instancy wo tym rozmyslowali a rěčeli. W přitomnosći znateho serbskeho wuměłca Měrćina Nowaka-Njechorńskeho rozsudźichu so něhdźe lěto do toho za přijomne a kmane městno w ródnej wsy Michała Hórnika we Worklecach.

Hórnikowy pomnik steji na rjanym čistym zelenym blečku na wječornej stronje wsy, kotrehož podobiznu bě zhotowił Drježdźanski čłon Koła serbskich tworjacych wuměłcow Konrad Zenda.

HORNJA ŁUŽICA

WOSADY SAKSKEJE CYRKWJE 46

Bart 1962, 1997

Budestecy 1959, 1965, 1992

Budyšin 1955, 1977, 1983

1996, 2002, 2010, 2019

Bukecy 1948, 1966,

1980, 2005, 2015

Hodźij 1953, 1970,

1988, 2006, 2018

Hrodźišćo 1975, 1987

Huska 1973, 1986, 2012

Chwaćicy 1981

Klukš 1951, 1971

Malešecy 1957, 1990

Minakał 1960, 1979, 2000

Njeswačidło 1949, 1968,1976,1994

Poršicy 1964, 1984, 2003

Rakecy 1954, 1974, 1989, 2008

HORNJA ŁUŽICA –

WOSADY ŠLESKEJE CYRKWJE 24

Blunjo 1969

Čorny Chołmc 2004

Delni Wujězd 1956, 2013

Klětno 1995

Łaz 1950, 1972, 1982, 2001

Slepo 1958, 1967, 1991,

2011, 2016

Wochozy 1952, 1999

Wojerecy 1947, 1963,1978,

1993, 2007, 2014, 2020

Wulke Zdźary (1948), 1985

DELNJA ŁUŽICA 5

Bórkowy 1961

Brjazyna 1998

Kórjen 2009

Móst 2021

Tšupc 2017

zestajała: Trudla Malinkowa

Lotka a Sophia pola frizera

pjatk, 11. junija 2021 spisane wot:
Foto: Sophia Budarjec
Lube dźěći, tež włosy Lotki rostu, su woprawdźe dołhe. Tohodla je šła k frizerce Rafaeli Lanzynej w Šunowje. Wona swoje powołanje z wulkim wjeselom wukonja, a to mjeztym hižo třiceći lět. A jako so ju Lotka na stólcu sedźo wopraša, što je so jej hdy najbłudniše stało, powědaše Rafaela Lanzyna slědowacu stawiznu: „Jednu sobotu mějach wulki nadawk. Dyrbjach hnydom dwěmaj njewjestomaj włosy za jeju wosebity dźeń frizěrować. Druha njewjesta pak bydleše daloko preč, a tak njesmě­dźeše ničo křiwje hić. Běch drje dypkownje w Stołpinje, ale sym wło­sace spinki zabyła! Što nětko? Pósłach swoju wučomnicu po cyłym Stołpinje, zo by so pola ludźi za tajkimi spinkami prašała. Na zbožo zetka wona staršu damu, kotraž někotre spinki měješe, a njewjesta je na kóncu wulkotnu frizuru měła.“ Chceš-li tež ty wosebitu debjenku za włosy měć, napleć sej wěnc, na přikład z husacych kwětkow. Njewěš, kak? Da pohladaj na Youtubekanal: Lotka a Sophia pod widejom „My smy najrjeńše“. Lubje strowitej Lotka a Sophia

HSSL25

Chróšćan Šulerjo

nowostki LND

Nowe poskitki knihow LND namakaće w lětušim wudaću Nowinkarja!

Nowinkar 2025