Serbsko-němska syć Łužycafilm je z nalětnim zetkanjom swojich čłonkow a čłonow předewšěm na mjeztym pjećlětne skutkowanje swobodnje organizowaneho zjednoćenstwa zhladowała. Bilanca hodźi so jako dosć wuspěšna wopisować: Tójšto projektow bu nastorčenych a zwoprawdźenych, produkcije na přikład Maje Nageloweje, Angele Šusterec a Helle Stoletzki su we wobłuku najwšelakorišich festiwalow pokazowali a wuznamjenjeli a – najskerje najwažniši to wukon – prezenca tudyšich filmowcow njebě hišće ženje tak wulka kaž nětko. Rozmołwne koła a dźěłarnički syće su mjeztym z krutym wobstatkom najwuznamnišeju wjerškow drje najkompleksnišeje (a najdróšeje) družiny wuměłstwa, mjenujcy Choćebuskeho filmoweho festiwala (CFF) a Filmoweho festiwala Nysa (NFF).
W tutej kolumnje powěda šěsć redakciji SN znatych mjezynarodnych awtorow, wotměnjacy so pod pseudonymom „prof. Wink“, jónu wob měsac wo swojich nazhonjenjach a dožiwjenjach we wobłuku zetkanja kulturow, identitow, rěčow a narodnych mjeńšin.
Minjene tydźenje běchu wosebje frustrěrowace za prof. Winka, kotraž podpěruje prawo ludźi swoju rěč nałožować a měni, zo sej kóždažkuli rěč škit zasłuža. Stajnje zaso pak so wopokazuje, zo je připóznać rěč něšto, štož maja staty za njetrjebawše a samo wohrožace.
Čehodla pak je wažne, rěče připóznać a jim wěsty status spožčić? Na tele prašenje móže prof. Wink jako slědźerka wotmołwić – rěč njeje jeničce srědk komunikacije a indikator towaršnostneje identity – rěč je stajnje tež politiska móc. Njepřipóznate rěče su słabe a słabi su ludźo, kotřiž je nałožuja. Njech je, kaž chce: Zo so rěčna mnohotnosć prěje a rěčny škit wobmjezuje, to prof. Winka přeco hišće dźiwa.
19. a 20. junija woswjeća ewangelscy Serbja w delnjołužiskim Mosće swój mjeztym 75. cyrkwinski dźeń. Jubilej je składnosć, sej krótki přehlad wo stawiznach kóždolětneho nabožneho zetkanja tworić.
Zrodźeny 1947 we Wojerecach
Zrodźiła je so mysl w powójnskim času we Wojerecach, hdźež wotmě so prěni serbski cyrkwinski dźeń póndźelu, 3. nowembra 1947, zo bychu so cyrkwinsko-politiske naležnosće rozjimali. Dźěše wo wozrodźenje serbskeho cyrkwinskeho žiwjenja w sakskej a šleskej cyrkwi po Druhej swětowej wójnje, wosebje wo zakonske rjadowanje, wo natwar serbskich cyrkwinskich strukturow a wo wobsadźenje wosadow ze serbskimi fararjemi. Cyle w znamjenju tutych zaměrow steješe tež druhi cyrkwinski dźeń 26. meje 1948 w Bukecach, na kotrymž so krajny biskop Hugo Hahn wobdźěli a hdźež Serbja, podpěrani wot předsydy Domowiny Pawoła Neda, jasne žadanja na cyrkwinsku wyšnosć w Sakskej stajachu.
„Swoje ćěło dyrbiš sej česćić, zo by so duša w nim derje čuła“, wědźeše hižo w 16. lětstotku Terezija z Ávile w Španiskej. To bě, je a wostanje tež kredo Ralbičanki Marije Wjeselineje, kotraž so mjeztym dokładnje lěto z wellnessowymi masažemi wo derjeměće a strowotu ludźi stara.
Stajnje hižo socialnje zmyslena
Hižo jako šulerka w Chrósćicach a lěto w Čornej Pumpje bě stajnje pozitiwnje na swojich sobušulerjow a wučerjow zhladowała, štož je tež jeje zadźerženje wotpowědnje wobwliwowało. Stajnje přećelna, pomocliwa a z dobrym wotzamknjenjom 10. lětnika studowaše wona pjeć lět na Serbskej fachowej šuli za socialnu pedagogiku w Budyšinje. Po wuspěšnym zakónčenju dźěłaše w někotrych pěstowarnjach jako kubłarka.
Prawy a dobry rozsud
W serialu „Na serbskich slědach po Praze“ wjedźe Pražan Marek Krawc čitarjow na městnosće w čěskej stolicy, kotrež maja za nas Serbow wulki wuznam. Dźensa: Wo Serbje Jurju Wićazu
W Praskim měšćanskim dźělu Žižkov, blisko Olšanskeho naměsta, rozpřestrěwa so jedyn z najrjeńšich Praskich pohrjebnišćow – Olšanský hřbitov. Areal je jedyn z mało měrnych blakow w harowatej, hektiskej Praze, zelena oaza mjez hłownymaj dróhomaj, za jednym z njeličomnych nakupowanišćow wulkoměsta. Tale městnosć wěčneho měra a wopomnjeća ze swojimi zróstnymi štomami njeje jenož přijomne wuchodźowanišćo, je to zdobom najstarše a z 25 000 rownišćemi, 65 000 rowami a dwěmaj łukomaj za posledni wotpočink najwjetše fararjec ladko w čěskej stolicy – haj samo po cyłym susodnym kraju.
Hoberska skutkuje 20 króć 40 metrow wulka rězakowa hala na Łazowskim přemysłownišću. Loni kónc oktobra su probowy přeběh zahajili, wot měrca tam nětko z połnej paru dźěłaja. Wulce kompleksna to technika, kaž jednaćel Łazowskeho rězaka tzwr André Sauer wujasnja. Mašiny dyrbja porjadnje programěrowane a nastajene być, štož žada sej nazhonitosć, zdobom sćerpnosć a zaměrnosć. „Nam je to wužadanje. Móžemy ze štomow jako ryzy drjewa wulku paletu produktow zhotowjeć, wot třěšnych łatow hač k truženej tworje, kaž na přikład deski za terasy“, wuswětla nawoda rězaka Robin Noack.
Před 65 lětami, dokładnje 10. smažnika 1956, poswjećichu we Worklecach pomnik našemu sławnemu wótčincej Michałej Hórnikej. Tón dźeń njedźelu, zeńdźechu so w dešću sta Serbow a črjódka Němcow k swjatočnosći.
Swjedźensku narěč dźeržeštaj kapłan Jurij Herman-Chróšćanski a Jurij Žur-Ralbičanski. Poswjećenje wobohaći župny chór pod nawodnistwom knjeza wučerja Jana Krala. Hižo wjacore lěta běše so župa „Michał Hórnik“ na tutón dźeń hotowała. Njebě dźě lochko za pomnik přijomne městno namakać, byrnjež wjacore instancy wo tym rozmyslowali a rěčeli. W přitomnosći znateho serbskeho wuměłca Měrćina Nowaka-Njechorńskeho rozsudźichu so něhdźe lěto do toho za přijomne a kmane městno w ródnej wsy Michała Hórnika we Worklecach.
Hórnikowy pomnik steji na rjanym čistym zelenym blečku na wječornej stronje wsy, kotrehož podobiznu bě zhotowił Drježdźanski čłon Koła serbskich tworjacych wuměłcow Konrad Zenda.
HORNJA ŁUŽICA –
WOSADY SAKSKEJE CYRKWJE 46
Bart 1962, 1997
Budestecy 1959, 1965, 1992
Budyšin 1955, 1977, 1983
1996, 2002, 2010, 2019
Bukecy 1948, 1966,
1980, 2005, 2015
Hodźij 1953, 1970,
1988, 2006, 2018
Hrodźišćo 1975, 1987
Huska 1973, 1986, 2012
Chwaćicy 1981
Klukš 1951, 1971
Malešecy 1957, 1990
Minakał 1960, 1979, 2000
Njeswačidło 1949, 1968,1976,1994
Poršicy 1964, 1984, 2003
Rakecy 1954, 1974, 1989, 2008
HORNJA ŁUŽICA –
WOSADY ŠLESKEJE CYRKWJE 24
Blunjo 1969
Čorny Chołmc 2004
Delni Wujězd 1956, 2013
Klětno 1995
Łaz 1950, 1972, 1982, 2001
Slepo 1958, 1967, 1991,
2011, 2016
Wochozy 1952, 1999
Wojerecy 1947, 1963,1978,
1993, 2007, 2014, 2020
Wulke Zdźary (1948), 1985
DELNJA ŁUŽICA 5
Bórkowy 1961
Brjazyna 1998
Kórjen 2009
Móst 2021
Tšupc 2017
zestajała: Trudla Malinkowa