Kuzłarki abo kuzłarjo?
Něhdy magija ludźom samozrozumliwa była – ze zdźěla fatalnymi konsekwencami za kuzłarstwo pozdatnje wukonjacych
Mytologija a z njej zwjazane postawy Łužiskich Serbow su chětro wšelakeho razu, a kaž w kóždej bajce abo powěsći – to je mjenujcy přełožk starogrjekskeho słowa mytos – je splah tajkeje přemócneje a/abo nadpřirodneje figury žónski abo muski. Najznaćiši serbski kuzłar je wězo Krabat. Nochcu pak na tym městnje serbsku mytologiju dale pohłubšeć. Zajimawši je w tym zwisku wěk, w kotrymž bě žiwy Janko Šajatović. Tale wosobina twori dźě bytostny pozadk najznaćišeho serbskeho kuzłarja. W 16. a 17. lětstotku běše poćah na magiski swět cyle hinaši hač na přikład w 19. lětstotku. Za našich prjedownikow běchu kuzłarjo a móžne formy činkarstwa tak realne kaž za nas dźensa atomy. Njemóžemy je widźeć, ale wěmy, zo eksistuja.
Pječa najstarši hosćenc a swjatotomašowe čorne piwo – Na ...
W serialu „Na serbskich slědach po Praze“ wjedźe Pražan Marek Krawc čitarjow na městnosće w čěskej stolicy, kotrež maja za nas Serbow wulki wuznam.
W dźensnišim dźělu serbskich slědow w čěskej stolicy zaběramy so z kubłanjom a ćělnym derjeměćom našich serbskich prjedownikow w Praze.
Překwapjenka na prěnim šulskim dnju
Foće: Feliks HazaPo nimale třoch měsacach doma smědźa dźěći zakładnych šulow zaso w šuli wuknyć. Dypkownje k póstnicam bě to za nje hladajo na zhromadnosć wulkotny zazběh. Wšako mějachu hnydom składnosć, zhromadnje swjećić. W Ralbicach sydaše nimo toho hišće dalša překwapjenka. Tak je społnomócnjena za serbske naležnosće wokrjesa Budyšin Halena Jancyna, kotraž je zdobom předsydka staršiskeje přirady Ralbičanskeje zakładneje šule, do kubłanišća přichwatała a šulerjow wosobinsce witała. Rozdźěliła je jim słódkosće, balonki Rěčneho centruma WITAJ, nalěpki sakskeje kampanje „Sorbisch? Na klar.“ kaž tež buttony Dundaka Serbskeho rozhłosa. To bě super ideja, nic wěrno? Bianka Šeferowa
Lětsa wšo hinak było
Kulow
Po dołhim času zetkachu so wuknjacy Krabatoweje zakładneje šule Kulow 15. februara zaso w šuli. To běše zdobom róžowa póndźela, kotruž wšak hewak wulce swjećimy. Dźěći su přiwšěm w pisanych kostimach do šule přišli a hejsowachu tónraz w rjadowniskim cyłku. K snědani dachu sej pampuch zesłodźeć, tak tež rjadownja 1a. Nadźijamy so, zo móžemy klětu zaso po zwučenym wašnju póstnicy swjećić. Tekst a foto: Lubina DučmanowaWorklecy
Łužica, helaw!
Budyšin
Zdypkom róžowu póndźelu móžachu dźěći zaso do pěstowarnje a šulerjo 1. do 4. lětnika do šule. A ćim rjeńšo bě, zo móžachu hnydom póstnicy hromadźe swjećić. Dźěćiznak je za was někotre impresije zezběrał.
Pěstowarnja „Jan Radyserb-Wjela“ w Budyšinje swjećeše tohorunja póstnicy. Lětsa běše korony dla wšitko trochu hinak, a kóžda skupina dyrbješe sama za sebje swjećić – předšulska skupina „wódny muž“ z kubłarku Lenku Ješkec. Dźěći skupiny so přiwšěm na zhromadne hrajkanje, žorty a spěwanje jara wjeselachu. Kóžde bě rjany kostim zdrasćene, kaž na přikład bože słónčko, micka, princesna, pinguin, Indian atd. Zhromadnje rejowachu polonezu a so z lóštnymi hrami zabawjachu. A popołdnju k swačinje dósta kóžde dźěćo hišće słódny pampuch. To běše wulkotny dźeń! Tekst a foto: Lenka JeškecZnamki togo
Pandemije dla njehodźachu so połlětne informacije lětsa po zwučenym wašnju w rjadowniskich cyłkach wudawać. Tak mějachu wučerki a wučerjo Worklečanskeje wyšeje šule druhu ideju. Dojědźechu do nimale wšitkich wsow, hdźež móžachu sej šulerki a šulerjo swoje wuswědčenje na parkowanišću abo při busowym zastanišću wotewzać! Informaciju wo stejnišću a času znamkoweho mobila dóstachu přez saksku šulsku cloud LernSax. Tekst a foto: Diana Šołćina
Nowa iniciatiwa, nowe mysle – Swobodny społk
Lěto 2021je hišće młode, a runje tak młoda je nowa wuměłstwowa iniciatiwa, kotraž so pod mjenom „Swobodny społk“ na swójskej domenje https://swobodny-spolk.org w interneće předstaja: „Swobodny społk so za serbske, swobodne, kulturne a wuměłske tworjenje we Łužicy zasadźa.“ Trojorěčnje – hornjo- a delnjoserbsce kaž tež němsce – so iniciatiwa prezentuje, z čornoběłym logom w formje tróšku přesadźeneju połojcow koła. Z toho nastata dynamika dopomina na symbolej yin a yang. Wonej stejitej – tak wuči nas Wikipedija – w chinskej filozofiji za naprěčnej, přiwšěm na so poćahowacej dualnej principaj, kotrež mjez sobu njewojujetej, ale so wudospołnjatej: ćmowe a swětłe, zymne a horce, žónske a muske atd.
Što ma nam potajkim logo Swobodneho społka rjec? Kotrej napřećiwnej mocy so tu dynamisce zjednawatej abo so znowa nastajatej? Někotre mysle k tomu.
Prěni pokiw namakamy pod hesłom „Naša misija“, hdźež rěka: „Swobodny steji za swobodny duch a społk woznamjenja zhromadźenstwo hłójčkow z čerstwej fantaziju“. Potajkim dźe wo to, kolektiw (zhromadnosć) a indiwiduum (swobodu) znowa zapřimnyć.
Lessing – wojowar za humanitu
Basnik, mysler a kritikar před 240 lětami zemrěł
W prěnimaj měsacomaj kóždeho lěta spomina kulturny swět a wosebje Němska na wuznamneho němskeho basnika, zakitowarja humanity a kritikarja Gottholda Ephraima Lessinga, kiž wšak pochadźa z našeje blišeje domizny, z Kamjenca.
Nowy swobodny duch byrgarstwa začuwał
Přez naš serbski archetypus k nowym perspektiwam
Rodźeny Němc dr. Křesćan Kessner pyta jako so staty Serb w swojej dwurěčnej knize „Swjate su mi twoje hona“ za tym, što je serbskosć. Při tym wěnuje so tohorunja „wulkemu prašenju po wuchodnym a zapadnym myslenju“. Tež hdyž etnologa Albrecht Langa měnješe, „my njejsmy wuchodny dźěl zapada, ale najzapadniši wuchoda“ (str. 167), njewostawa Kessner při tajkej analyzy. Jemu radźi so samo synteza wzajomneho wliwa wobeju swětow w domiznje Serbow.
Křesćan Kessner (nar. 1954) powołuje so wosebje na zakładnika analytiskeje psychologije C. G. Junga (1875–1961). Tak, kaž je wón archetypus dale wuwił – potajkim čłowjeski zakładny woznam –, spyta Kessner pola nas Serbow dóńć hač na jadro wosoby. Kaž wón wuwjedźe, móžemy jenož dźěl našeje cyłkownosće zapřijeć. Wosebity dohlad (hlej k tomu Lessingowe spominanje „třećeho wóčka“ str. 178) wěnuje při tym „lěpšej połojcy“. To płaći za žonu kaž za muža, za młodych kaž za starych (str. 178–179).
