Spočatnje swjećeše sakski kurwjerch Awgust III., kaž so praji ze swojim trosom a ze swojimi hajdukami, šumjace swjedźenje na hrodźe Stara Darbnja (Altdöbern), pozdźišo postupowaše pruski kejžor Wilhelm I. po samsnym wašnju.
Idylisce w Delnjej Łužicy blisko Złeho Komorowa zaměstnjeny hród słušeše w běhu časa wjele zemjanam, kiž jón nic jenož knježacemu dworej wotewrěchu, ale tež po dwórskim wuměłskim stilu wuhotowachu. W srjedźowěku jako wodowy hród natwarjeny, zjednoća twar mjeztym renesansne, barokowe a rokokowe architekturne elementy. Wot lěta 1996 słuša Brandenburgskemu hrodowemu towarstwu. Hromadźe z Němskej załožbu za pomnikoškit so krok po kroku dokładnje restawruje a dokumentuje.
Něhdyši wodowy hród a brunica
W tutej kolumnje powěda šěsć redakciji SN znatych mjezynarodnych awtorow, wotměnjacy so pod pseudonymom „prof. Wink“, jónu wob měsac wo swojich nazhonjenjach a dožiwjenjach we wobłuku zetkanja kulturow, identitow, rěčow a narodnych mjeńšin.
Hesło wulkeho swjedźenskeho koncerta minjenu sobotu wječor rěkaše: „SLA & přećeljo“. Intendant Tomaš Kreibich-Nawka k tomu praji: „Zhromadnje ze skupinami našeho domu sym mysl zrodźił a zwoprawdźił.“ Tak nasta z teamoweho postupowanja rewija, kotraž je wotbłyšć mnohostronskosće hudźbnych stawiznow přez 70 lět wobstaća serbskeje profesionalneje hudźbnokulturneje institucije, kotraž ma dźě so zaso z wotmachom na nowy spočatk w změnjenej dobje nastajić.
Literatura bě kruty wobstatk duchowno-kulturneho žiwjenja w dobje serbskeho narodneho wozrodźenja – z ćežišćom w 40-tych lětach 19. lětstotka. Tradicije, wašnja a nałožki jednorych ludźi stachu so tehdom z předmjetami noweho, wuměłskeho pismowstwa, najprjedy lyriki, ale bórze tež krótkeje prozy. Při tym nałožowachu awtorojo rady ludowu rěč. Na prěnim městnje zastupuje literaturu narodneho wotućenja „wótc serbskeje poezije“ Handrij Zejler.
W Drježdźanskej Wulkej zahrodźe je tuchwilu jónkrótna wustajeńca přistupna. Wot 6. awgusta wabi wona wopytowarjow do tamnišeho palaisa, a to hišće hač do klětušeho 8. januara. Tele dny je takrjec połčas přehladki „Notre-Dame de Paris – katedrala pućuje po swěće“. Drježdźany su jeje prěnja stacija w Němskej. Po tym zo měješe premjeru na swětowej wustajeńcy Expo w Dubaiju, bě wona w Parisu, we Washingtonje a dalšich dźewjeć městach na štyrjoch kontinentach widźeć.
Nětko Drježdźany. W palaisu we Wulkej zahrodźe kročiš po přestrjencach, kotrež runaja so špundowanju hrodu. Z tak mjenowanym „histoPadom“ w ruce wotkrywaš sej wot jedneje stacije k dalšej stawizny wuznamneje katedrale w francoskej stolicy. Słyšiš rjemjeslnikow z 12. lětstotka, kak woni štomy za jeje twar wobdźěłuja. Sy pódla na krónowanskej swjatočnosći Napoleona a dyrbiš bohužel tež přihladować, kak so wulkotne twarjenje pali.
Njedawno přeprosychu nas naši čěscy přećeljo na wopyt škleńčernje do Kunratic pola Cvikova. Za dobru hodźinu sej tam dojědźechmy. Wustupiwši z awta njewědźachmy, hdźe najprjedy hladać. Krasna „škleńčana zahroda“ so zboka nas wukuli. Kaž w Alicinym dźiwotwornym swěće: štomy z wijatymi so hałuzami a pisanymi płodami, škleńčane kerki kaž w zymskim raju, fantastiske rostliny, raki a rački, kraki, na flamingow podobne twórby a wjele wjace. Wšitke tute wuměłske dźěła steja mjez přirodnymi rostlinami, tak zo jedne to druhe wudospołnja a wuběrnu jednotu twori. Po šćežkach dundajo dachmy bajkojty swět na so skutkować.
Pohlad do škleńčernje
Njezapomnity to kónc tydźenja, kotryž dožiwi cyłkownje 28 studowacych towarstwa Sorabije Lipsk spočatk septembra. Zhromadnje podachu so mjenujcy na swój prěni wulět do čěskich Kytlic (němsce: Kittlitz). Z wjacorymi awtami sej tam pjatk popołdnju do pensije „Olivín‟ dojědźechu. Po tym zo běchu so studowacy mjez sobu witali a swoje wačoki w ferialnych budkach wotstajili, dachu so do zhromadneje wječerje. Scyła běše jědź tón kónc tydźenja jara mnohostronska, dokelž běše kóždy jednotliwc něšto wot doma sobu přinjesł. Někotři napječechu tykanc, tamni běchu wosebitu solotej spřihotowali a zaso tamni nahromadźichu płody a zeleninu ze swójskeje zahrody.
Rejujo sćoplichu so młodostni w skupinkach za dźiwadźelniske zwučowanja pod nawodom Clemensa Bobki (nalěwo). Čěski awtor Jindřich Vacek čitaše sobotu wječor ze swojeje knihi wo tym, kak je Serbow we Łužicy dožiwił. wobraz 2: Dźakny dar serbskich studowacych
z łužiskim mjedom a drjewjanym lipowym łopješkom za Společnost přátel Lužice. Pod nawodom Michała Donata a Theje Čórlichec přewjedźe studentski chór w Praze swoje prěnje proby za schadźowanku.
Fota: Lukáš Novosad (1), Pětr DźisławkPo Božej mši ze serbskim podźělom so łužiska skupina před cyrkwju k fotu zestupa.So w Praze
na schadźowanku přihotowali
Serbska hudźbna skupina
Brankatschki
je minjeny kónc tydźenja we Wojerecach na Krabatowych wikach wustupiła. Druhi raz su so tute w Zusowym měsće wotměli. Nimo serbskeje hudźby pokazachu tam tež serbsku narodnu drastu z Wojerowskeje kónčiny kaž tež nowu, modernu drastu. Na wobrazu widźimy dźěl wobsadki Brankatschkow: Wotlěwa su to Krystof Cyž, Syman Hejduška a Dawid Cyž. Tekst a foto: Krystof Cyž
Běh wo pokal Alojsa Andrickeho njeje póndźelu jenož kopicu dźěći do Radworja přiwabił, ale tež syłu młódšich a staršich młodostnych. Na najwšelakorišich distancach běchu dobyćerjo w starobnej skupiny młodostnych Ben Grubert z Chasowa (4 000 m, hólcy, U18), Emelie Wagnerec z Pěskec (2 000 m, holcy, U16), Anika Zarjeńkec z Hórkow (4 000 m, holcy, U18), Damian Jurk z Hórkow (2 000 m, hólcy, U16) a Nick Kutschke z Wulkeje
Dubrawy (6 000 m, mužojo, U20). Tekst a foto:
Konstantin Hrjehor