Štóž přińdźe njedźelu, 2. pražnika, hakle pjatnaće mjeńšinow do započatka koncerta z duchownej hudźbu do tachantskeje cyrkwje w Budyšinje, měješe lědma šansu na dobre městno. Tak so potom tež hišće ewangelski dźěl Božeho domu z připosłucharstwom derje pjelnješe. Koncert wuhotowachu Drježdźanscy kapałnicy, wubrani spěwni solisća a hudźbnicy Sakskeje statneje kapały pod dirigatom tachantskeho kapałneho mištra Christiana Bonatha. Kaž magnet pak njeskutkowachu jenož wjelelubjacy interpreća, ale tež fakt, zo předstaji so jedyn z najznaćišich duchownych oratorijow swětoweje literatury – „Messiah“ Georga Friedricha Händela. Wulki mišter baroka běše so jako rowjenk a zdobom krajan Johanna Sebastiana Bacha w lěće 1685 w Halle nad Solawu narodźił, tola wulki čas swojeho žiwjenja w Jendźelskej skutkował.
Předstajenje sławneje twórby w originalu je wosebitosć
W tutej kolumnje powěda wosom redakciji SN znatych, mjezynarodnych awtorow, wotměnjacy so pod pseudonymom „prof. Wink“ jónu wob měsac wo swojich nazhonjenjach a dožiwjenjach we wobłuku zetkanja kulturow, identitow, rěčow a narodnych mjeńšin.
W sprjewinym měsće Delnjeje Łužicy wězo njepřebywa „dotal najwuznamniši serbski moler“, kaž Tomasz Nawka, wjelelětny nawoda Serbskeho muzeja w Budyšinje, něhdy sudźeše. W přenjesenym zmysle pak je Buk tola na městnje w Choćebuzu. A to hnydom w dwěmaj rumnosćomaj, w tamnišim Serbskim muzeju kaž tež we wuměłstwowej hali Łužica při Błótowskim dwórnišću.
Christina Boguszowa, tuchwilna nawodnica muzeja na Budyskim hrodźe, je z wot njeje a jeje sobudźěłaćerjow stworjenej wustajeńcu „Wšitko je krajina“ na česć 100. narodnin Jana Buka wuměłcej jara hódne wopominanje wobradźiła. Pjeć měsacow bě wotbłyšć tworjenja w Njebjelčicach 2. žnjenca 1922 narodźeneho w Budyšinje widźeć.
Po wjace hač dwěmaj hodźinomaj zaklinča trójna fanfara XIV. mjezynarodneho folklorneho festiwala lětsa posledni króć. Finalny program wulkotneho swjatka, zašłu njedźelu, skulojćichu dźesatki poskitkow, kotrež swjedźeń wučinjeja. Po štyrilětnej přestawce běchu před a na jewišću pod Fulkec hórku mnohe nowosće wuhladać. Před nim stejachu prěni króć stólčki a nic hižo drjewjane ławki, za čož běchu nowe wěstotne rjadowanja přičina. Rynki wosrjedź swjedźenišća běchu zwjetša njewobsadźene. Horcoty dla běchu přihladowarjo skerje na kromje stejace stólcy wužiwali, abo so pod njedaloke štomy na přikrywy zesydali, štož dobrej naledźe nješkodźeše. Za to dyrbjachu zarjadowanje dokumentowacy filmowcy hinaši wid hač hewak wuwiwać, zo bychu ze swojimi kamerami wulke syły wopytowarjow zapopadnyli.
W Chrósćicach je festiwalna sobota, a mamy přez 30 stopjenkow horcoty. Wokoło 17 hodź. pak běše so słónčko hižo za třěchami schowało, tak zo stejachu ławki na Chróšćanskim farskim dworje zaso w chłódku. Nětko su połnje wobsadźene, jako ma Serbski ludowy ansambl swój festiwalny wustup.
Kohož horcota wottrašiła njeje, tón je so minjeny kónc tydźenja do Chrósćic podał. Delnja Łužica bě tradicionalnje hižo pjatk w Hochozy swój festiwal měła. Aktiwni a publikum móžachu tuž wupłody zaměrnych přihotow ze stron organizatorow a pilnych pomocnikow hosćićelskeju wsow na XIV. mjezynarodnym folklornym festiwalu „Łužica 2023“ žnjeć.
Z busom abo awtom na wšě 90 kilometrow na folklorny festiwal do Hochozy w Delnjej Łužicy jěć, hdyž maš folklorne skupiny w Chrósćicach takrjec před nosom? Na tu mysličku dyrbi so čłowjek najprjedy raz zwučić. Wopytowarjam lětušeho zazběha mjezynarodneho folklorneho festiwala we wsy sewjernje Choćebuza bě spěšnje jasne, zo ma zarjadowanje w Hochozy dale a wjace lubowarjow. Tole pokaza so hižo w busu Šmitec wozydłownistwa, kotryž bě Domowina organizowała. Nic mjenje hač 45 zajimcow z Radworja a Chrósćic je so dźens tydźenja z nim do Hochozy podało. Tam zwěsćichu, zo njeběchu sami. Cyła šwita ludźi z Hornjeje Łužicy bě přijěła.
Program běchu zamołwići na štyri statoki rozdźělili. Štož hnydom napadny, bě měrna a wurunana atmosfera. Wopytowarjo mějachu dosć městna a chwile, folklorne skupiny wobdźiwać a sej připódla kulinariske chłóšćenki słodźeć dać. Štóž nochcyše puće mjez statokami pěši na so wzać, móžeše konjacej zapřahaj wužiwać, kotrejž jako „shuttle“ městnosće wustupow swěrnje zwjazowaštej.
Pod hesłom „... hdźež duša luda schow swój ma čo. IV ...“ předstaji we wobłuku XIV. mjezynarodneho festiwala „Łužica“ dohromady pjeć cyłkow program duchowneho kulturneho herbstwa na Kralec statoku w Chrósćicach. Wuzběhnywši „20. narodniny naročneho projekta UNESCO, zestajeć reprezentatiwnu swětowu lisćinu imaterielneho kulturneho namrěwstwa“, poprosy moderator Tomasz Nawka za prěni přinošk španisku skupinu S’Eixam Mallorquí na jewišćo, kotraž zaspěwa a cappella „El Cant de la Sibil·la“. Hodowna pěseń bu w lěće 2010 do lisćiny přiwzata, dokelž jeje „wobchowanje wutworjenju wosebiteje kulturneje identity na Baleariskich kupach polěkuje“. Nimo spěwa předstaji skupina za region charakteristiske instrumenty, kaž na přikład mandolinje podobnu banduriju z dźesać trunami a laúd z dwójce šěsć trunami. Tele nastroje „zmóžnjeja, hrate w specielnej, přewšo perkusiwnej technice, typiski mallorcski sound“.
Štóž je w Chrósćicach festiwalny kónc tydźenja wot farskeho dwora do směra tohorunja wobdźělenych burskich statokow we wsy šoł, je so snadź dźiwał. Wosebje hdyž běše prěni raz z hosćom tutoho wusahowaceho wjerška serbskeho žiwjenja. Dokelž wuhlada taflu „Krawžic dwór“ z do- a wotchadom ludźi – najebać to, zo dwór na oficielnym planje festiwalneho zešiwka njesteješe. Tola hižo pjatk su wjesnjenjo tule při točenym piwje sedźeli, a dwór su organizatorojo na zapisu kulinariskich poskitkow wobkedźbowali. Tež kulturneho poskitka je, drje nic wotměnjacy program hudźbnych skupin na wulkim jewišću, ale wustupy muži Přezpólnych, kotřiž pěstuja hižo dołho stare serbske ludowe spěwy.