Wažne je ze sobu rěčeć
Rozmołwne koło z Bosćijom Handrikom starosće pokazało
Chrósćicy (SN). Rěčna hodźina za staršich pola Bosćija Handrika njeje wšědna wěc, wosebje nic w tym, zo maja wjacori zajimcy w samsnym času składnosć so z nim rozmołwjeć. Na fachowym dnju 2plus „Za perspektiwami pytać“ zańdźenu sobotu w Chróšćanskej wjacezaměrowej hali „Jednota“ pak bě za to dobra přiležnosć.
Koordinator za serbske naležnosće w regionalnym zarjedźe Sakskeje kubłanskeje agentury Budyšin (SBAB) staješe so prašenjam. Do toho bě wón předewšěm z pomocu medijow a we wosobinskich rozmołwach staršich prosył na zarjadowanje přińć. Wužili běchu rědku składnosć doskónčnje předewšěm serbscy wučerjo kaž tež zastupjerjo Domowiny, kotřiž wužiwachu fachowy dźeń za dalekubłanje. Wjetšina z nich njezastupowaše w tym padźe jenož powołanske zajimy. Wšako su sami starši resp. wowka abo dźěd a maja tak tež wosobinski poměr ke konceptej 2plus a jeho nałožowanju na šulach.
Staršich sylnišo zapřijeć
Mjezsobna wuměna dale trěbna
Předewšěm wučerjo su fachowy dźeń 2plus za dalekubłanje wužiwali. Što je jich na tymle zarjadowanju inspirowało? Milenka Rječcyna je so někotrych wobdźělnikow za tym prašała.
Marija Wjenkowa, zakładna šula Chrósćicy: Dóstach informacije wo tym, kotre móžnosće su, zo šulerjo wuspěšnje wuknu. Wosebje zajimowali su mje praktiske pokiwy. Tak sym so w dźěłarničce z tym rozestajała, kak we wučbje rěčeć a připosłuchać. Nadźija na nowe ideje, kotrež hodźa so do wučby zapřijeć, je so zwoprawdźiła.
Steffen Jatzwauk, wyša šula Radwor: Za mnje jako přidružnika běše motiwacija, sej na wuradźowanje dojěć, zo bych so metodisce dale wuwił. Wažny bě mi nastork, wědu stajnje wospjetować. Njejsym maćernorěčny Serb a wužiwach konferencu tež za to, rozšěrić swoju rěčnu kompetencu.
Tomaš Lukaš budźe na wyšej šuli w Ralbicach warić
Budyšin (SN/MiR). Ćežki to rozsud, mjez dwanaće wobdźělnikami dobyćerja z wubědźowanja „Warimy z Tomašom“ wu-zwolić. „Njejsmy z tym ličili, zo nas telko šulskich rjadownjow překwapi“, wjeseleše so dźensa rano Weronika Žurowa, lektorka za dźěćacu literaturu w Ludowym nakładnistwje Domowina. Tomaš Lukaš, kuchar w Budyskim „Wjelbiku“, bě ideju za wubědźowanje měł a nastorčił, warić w šulskej kuchni dobyćerskeho mustwa. Wšako wuńdźe přichodny tydźeń w LND jeho kniha z mnohimi nowšimi a hižo wozjewjenymi receptami. „Wulka ličba wobdźělnikow swědči wo tym, zo so dźěći dźensniši dźeń dale a bóle za zežiwjenje zajimuja“, wón rjekny.
Nowostka za dźěći a cyłu swójbu
Budyšin (SN). Rěčny centrum WITAJ je w LND wudał Pismikowu kekliju. Je to hra, z kotrejž móža dwaj, třo abo štyrjo hrajerjo na zabawne wašnje swój słowoskład w serbskej rěči přepruwować a rozšěrjeć. Z pomocu pismikowych kamuškow tworja hrajerjo słowa, kotrež w formje křižowki na hrajnu desku kładu a je mjez sobu zwjazuja.
Hra wobsteji ze 107 hrajnych kamuškow, na kotrychž je stajnje jedyn pismik naćišćany. Kóždy pismik serbskeho alfabeta je w hrě jónu abo časćišo zastupjeny. Hódnotu pismika wupokazuje ličba na hrajnym kamušku deleka naprawo. Čim wyša hódnota je, ćim rědšo so pismik w serbskej rěči wužiwa. Nimo toho su tři jokerowe kamuški w hrě. Wone hodźa so za kóždyžkuli pismik zasadźić a pozdźišo z wotpowědnym pismikowym kamuškom wuměnić.
Za kóžde słowo, kotrež hrajer kładźe, dóstawa wón dypki. Přidatnje su na hrajnej desce wosebite pola, kiž hódnotu pismika abo cyłeho słowa powyša. Hra nabywa tak cyle swójsku dynamiku, a wězo tróšku zboža dobyću dopomha.
Štomy a mjena
Štomy su nětko wosebita pycha přirody – w nazymskim počasu, hdyž so wone w najrjeńšich barbach prezentuja. To njech je nam nastork, so jim z rěčneho aspekta trochu wěnować, to rěka jich serbskim pomjenowanjam a tomu, kak so wone w našich wjesnych a ležownostnych mjenach wotbłyšćuja.
Na brězu dopomina tójšto łužiskich wsow ze swojim mjenom. Kaž štom samón, potajkim Brěza, rěka wjeska pola Hodźija (Birkau). Tu tči w němskim mjenje štomowy wotpowědnik serbskeje brězy – Birke. Zwjetša wšak su so serbske mjena wsow přewzali z wěstymi zwukowymi a słowotwórbnymi změnami tež do němčiny, tak zo němske mjena jich serbski pochad jasnje pokazuja. Tak je to na přikład pola Brězynki, kotruž mamy dwójce w Hornjej Łužicy: pola Malešec – němsce je to Briesing – a pola Huski (Gaußig); tale wjes rěka němsce Brösang. Njedaloko Hućiny leži Brězyna, kotrejež němski wotpowědnik je Brösa. Njech su tu hišće mjenowane Brězecy pola Wósporka, kotrež němsce rěkaja Brießnitz.
Wjace pjenjez za wjace wučerjow
Drježdźany (dpa/SN). Čorno-čerwjena koalicija je so po dołhich rozestajenjach na paket naprawow přećiwo njedostatkej wučerjow w Sakskej dojednała. Najwjetši zaměr je, potrjebu wučerjow za sakske šule lěpje zawěsćić a atraktiwitu powołanja wučerja zwyšić. Dohromady chce knježerstwo za to 213 milionow eurow w přichodnymaj lětomaj nałožić. Wobzamknjene změny maja wot 1. januara 2017 płaćić. Tak chcedźa mjez druhim 722 přidatnych městnow zarjadować a nowym wučerjam přichodnje wjace mzdy płaćić. Tež starši wučerjo móhli přiražku dóstać a mjenje hodźin wuwučować. Nimo toho maja so ličba regularnych hodźin wučerjow na zakładnych šulach wo hodźinu pomjeńšić, konta za dźěłowy čas zarjadować a tři měsacy trajacy přihot za přidružnikow zawjesć.
Šulu cyle praktisce dožiwić
Z nowymi idejemi chcedźa nawodnistwo Budyskeho Serbskeho gymnazija, tamniši wučerjo a šulerjo lětsa wo přichodnych gymnaziastow wabić. Dźeń wotewrjenych duri pod hesłom „Šulu dožiwić“ přewjedu w Serbskim šulskim a zetkawanskim centrumje 15. nowembra wot 16 do 19 hodź.
Nošerjo su wužadani
Fachowy dźeń 2plus ma so z tradiciju stać
Wjace hač 200 zajimcow bě sobotu do Chrósćic na 1. fachowy dźeń 2plus pod hesłom „Za perspektiwami pytać“ přišło. Přednoškaj kaž tež sydom dźěłarničkow skićachu informacije a nastorki.
